جمعاً 23 ایستگاه هیدرومتری با طول دوره آماری مختلف بر روی رودخانههای سزار، بختیاری و دز در بالادست دریاچه سد دز موجود میباشد. از این تعداد 18 ایستگاه هیدرومتری روی رودخانه سزار، چهار ایستگاه روی رودخانه بختیاری تا محل تنگپنج و ایستگاه هیدرومتری تلهزنگ روی رودخانه دز قبل از ورود به دریاچه سد احداث شده است. شکل 3- 1حوضه آبریز سد دز، ساختگاه آن و ایستگاه هیدرومتری تله زنگ را نشان میدهد.
سد دز بر روی رودخانه دز در 23 کیلومتری شمال شرقی شهرستان اندیمشک احداث گردیده است، با احداث سد دز، دریاچهایی به طول 65 کیلومتر به وجود آمده که حدود 3 میلیارد متر مکعب آب را در خود جای داده است. این سد اولین سد از مجموعه سدهای چندمنظوره میباشد که در اسفند ماه 1341 مورد بهرهبرداری قرار گرفته است.
هدف اصلی از احداث سد دز تأمین نیازهای آبیاری پایین دست، تولید برق و کنترل سیلاب میباشد. به منظور کنترل سیلابها دو تونل سرریز در ضلع شرقی دریاچه و با فاصلهی کمی از بدنه سد ساخته شده است که قطر تونل تخلیه شماره یک 14 متر و قطر تونل شماره دو 6/12 متر میباشد که هر یک از آن ها قادر به تخلیه 3000 متر مکعب آب در ثانیه میباشند، همچنین دو تونل آبگیری اصلی در ضلع غربی دریاچه ایجاد شده که هر یک به انشعاباتی با قطر کمتر تقسیم گردیده که توسط آنها آب پـشت دریاچه به تونلها میرسد. حداکثر آب خروجی هر یک از تونلهای آبگیری اصلی برابر با 240 مترمکعب در ثانیه است. در وسط بدنه سد در ارتفاع 7/222 متری از سطح دریا سه دریچه آبیاری مخروطی شکل به منظور آبیاری حدود 920000 هکتار زمینهای کشاورزی و نیز کنترل سیلابها وجود دارد. حداکثر خروجی هر یک از این دریچههای آبیاری 60 مترمکعب در ثانیه میباشد.
تعداد 8 واحد ژنراتور هر یک به قدرت 65 مگاوات در نیروگاه سد دز وجود دارد و کل ظرفیت نصب موجود نیروگاه 520 مگاوات است. کلیدخانه که در ارتفاع 5/577 متری از سطح دریا واقع شده است شامل کلیدهای قدرت از نوع روغنی – گازی و کلیدهای هوایی شمشهای اصلی و فرعی و دیگر تجهیزات لازم برای ولتاژ 230 کیلو ولت است. اتاق کنترل در ضلع غربی دره نزدیک به بدنه سد در ارتفاع 225 متری از سطح دریا قرار گرفته است. مجموع طول جاده های تونلی منتهی به اتاق فرمان و نیروگاه 5/6 کیلومتر است.
در جدول (3-1) خلاصه مشخصات سد دز ارائه گردیده است.
جدول 3-1 – خلاصه مشخصات سد دز، نیروگاه، خطوط انتقال نیرو و سایر قسمت های طرح
مشخصات سد دز | |
نوع سد | بتونی دو قوسی |
ارتفاع سد | 203 متر |
ارتفاع سد از سطح دریا | 354 متر |
ارتفاع پی از سطح دریا | 151 متر |
طول تاج | 212 متر |
ضخامت بدنه سد در پایین | 27 متر |
ضخامت بدنه سد در بالا | 5/4 متر |
ارتفاع دریچه ها در بدنه سد | 71 متر |
حفاری انجام شده | 000،670 متر مکعب |
بتن مصرف شده در ساختمان سد | 000،480 متر مکعب |
بتن مصرف شده در عملیات | 000،125 متر مکعب |
مشخصات نیروگاه | |
نوع توربین | فرانسیس عمودی |
سرعت چرخش دوربین | 250 دور در دقیق |
قدرت ژنراتور | 65 مگا وات |
تعداد واحد ها | 8 واحد |
ظرفیت ترانسفورماتور | 84000 کیلو ولت آمپر |
نسبت تبدیل ترانسفورماتور | 8/13 به 230 کیلو ولت |
خطوط انتقال نیرو | |
2 خط 230 کیلوولت | دز به اهواز – 159 کیلومتر |
2 خط 230 کیلوولت | دز به اندیمشک – 20 کیلومتر |
سایر اطلاعات | |
رقوم نرمال | 352 متر از سطح دریا |
حداقل ارتفاع موثر در تولید انرژی | 290 متر از سطح دریا |
حوضه آبریز رودخانه دز | 225،000 کیلومتر مربع |
حوضه آبریز سد | 17،000 کیلومتر مربع |
اراضی آبخور سد | 125،000کیلومتر مربع |
شروع بتنریزی | مهر ماه 1340 |
پایان بتنریزی | آذر ماه 1341 |