:

دنیای کنونی روز به روز در حال تحول وپیشرفت است .تکنولوژی همه ابعاد زندگی بشر را تحت تاثیر قرارداده ، و آموزش وپرورش نیز از این مقوله مستثنی نیست . تحولات اخیر و پیشرفت جهان امروز را به جرات می توان به تعلیم وتربیت نسبت داد . تعلیم وتربیت همواره در جستجوی پاسخ به این پرسش بوده است که چگونه می توان اقشار مختلف یک جامعه را آگاه کرد و آنها رادر این پهنه عظیم پیش برد.آموزش از اساسی ترین نیازهای بشر است، بدون آموزش، هیچ جامعه ای نمی تواند به بقای خود ادامه دهد. آموزش نمی تواند با کوشش وخطا شکل گیرد ، آموزش سودمند نیازمند طرح وبرنامه است( نوروزی ، رضوی، 1390، 9)فن آوری اطلاعات وارتباطات در مدت زمان کوتاهی که از پیدایش آن می گذرد ، توانسته است تغییرات فراوانی را در شیوه زندگی بشر به وجود آورد.یکی از زمینه هایی که سهم عمده ای از این تغیرات را به خوداختصاص داده است ، یادگیری است .استفاده از فن آوری اطلاعات وارتباطات در زمینه یادگیری منجر به ظهور حیطه نوینی تحت عنوان ،آموزش الکترونیکی یا یادگیری الکترونیکی شده است.در این شیوه محتوای دروس در چارچوب یک برنامه آموزشی و با استفاده از عناصر متنی  ،تصویری وگرافیکی به صورت جذاب تهیه می شود.در سال های اخیر شواهد تجربی زیادی نشان داده

 که ارائه چند رسانه ای ها در آموزش به عنوان یک میانجی آموزشی بر اساس نظریه شناختی که آن را پشتیبانی می کند وطراحی آموزشی هدایت شده می تواند تاثیر بیشتری در فرایند یادگیری داشته باشد(سیادتی،تقی یار،1385). امروزه طراحی آموزشی به عنوان یک رشته مهم وبسیار مورد استفاده در تکنولوژی آموزشی مطرح است . تکنولوژی آموزشی با به کار گیری پایه های نظری روان شناسی یادگیری در روان شناسی تربیتی، از روش های موجود در حوزه طراحی آموزشی استفاده می کند. نتیجه این تعامل ایجاد یک برنامه آموزش است .دنیای آموزش وپرورش امروز، نقطه توجه خود را از تدریس به یادگیری معطوف کرده است این رویکرد، یادگیری را محور وپایه همه برنامه ها، سیاست هاوخط مشی های آموزشی قرار می دهد. لازمه تحقق هدف های چنین رویکردی با توجه به دانش گسترده فن آوری اطلاعاتی، بهره وری از تمام امکانات و فن آوری های غنی در دسترس است(رئیس دانا، 1381). همپای پیشرفت روز افزون فناوری اطلاعات وارتباطات، کاربرد آن نیز در جامعه توسعه یافته است. استفاده از فناوری آموزشی وچند رسانه ای ها در فرایند یاددهی- یادگیری، به سبب دارا بودن قابلیت هایی به عنوان ابزاری کارآمد در فرایند آموزش ویادگیری کلاس های درس مرسوم است. این قابلیت ها عبارتند از: استفاده از حواس چند گانه برای ایجاد یادگیری، تمرین بیشتر برای رسیدن به حد تسلط، تسهیل مشارکت بین یادگیرندگان، ایجاد تعامل بین کاربر و موضوع در آموزش.از این جهت است که توجه به طراحی محیط های یادگیری چند رسانه ای اهمیت فزاینده ای یافته است.  (لیند ستروم[1]،1994، به نقل از غمین،نوروزی،1390).  در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، نظام های آموزشی از یک سو به باز اندیشی وبازسازی برنامه درسی برای تسلط بر سواد رایانه ای واز سوی دیگر ،به تجدید حیات وغنی سازی محیط یادگیری برای برقراری تعامل میان یادگیرنده ومنابع یادگیری الزام دارند. از این رو باز نگری در شیوه های سنتی تدریس وجایگزینی آنها با شیوه های نو برای تجهیز یادگیرنده به مهارت های شناختی ضرورت دارد. این مهارت ها لازمه استفاده از منابع عرضه شده در محیط های رایانه ای ودستیابی به کیفیت در یادگیری مداومند(شیخ زاده، مهرمحمدی، 1384)

بیان مساله:

امروزه نیاز به روش های نوین تدریس با توجه به پیشرفت روز افزون علم وفن آوری احساس می شود، باید به دنبال روش های تدریسی بود تا بتوان دانش آموزان را از حفظ طوطی وار به سوی یادگیری سوق داد. استفاده از روش های فعال تدریس کمک شایانی به دانش آموزان ومعلمان می کند.روش های فعال تدریس ، روش هایی هستند که فعالیت ذهنی دانش آموز را در زمینه های نیاز های عمومی بر می انگیزد. در این روش ها علاوه برفراهم نمودن شرایط گوناگون باید یادگیری را ازطریق ترغیب وتحریک دانش آموزان در آنان ایجاد نمود و تمام پیام های تربیتی و آموزشی را متناسب با کانون رغبت وعلاقه کودکان منتقل نمود چرا که اصولا هیچ تغییری در رفتار یادگیرنده رخ نمی دهد مگر اینکه از میل درونی و رغبت طبیعی آنان سرچشمه گرفته باشد (کریمی،60،1383).در دهه های اخیر، جهان شاهد پیشرفت سریع فناوری به ویژه در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است. یکی از کاربرد های این فناوری، بهره گیری از آن در آموزش و یادگیری است. استفاده از فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی ، نظام های آموزشی را در افزایش گستره آموزش های خود، توانا کرده است.  محیط یادگیری الکترونیکی با بهره گیری از فناوری ها ورسانه های دیجیتالی برای عرضه، حمایت وبهینه سازی تدریس،یادگیری، سنجش وارزشیابی پدید می آید وازمحیط یادگیری سنتی متمایز است(نوروزی، رضوی، 1390، 321).یک فرایند یاددهی یادگیری اثربخش باید اشتیاق ذهنی را برانگیزد وحس لذتی که دانش آموزان را از نقش منفعل گیرنده اطلاعات به نقش فعال تولید کننده دانش سوق می دهد ایجاد کند.بهترین سال های آموزش برای ایجاد نگرش مثبت نسبت به کاربرد فناوری آموزشی وبه خصوص رسانه در یادگیری،دوره ابتدایی خواهد بود،زیرا در این مرحله سنی با توجه به به ویژگی های خاص آن،ضمن اینکه استفاده ازفناوری آموزشی دررسانه ها به آسانی صورت می گیرد،سبب ایجادنگرش مطلوب نسبت به استفاده آنها توسط کودکان می شودیکی از نکاتی که در کاربرد نرم افزار آموزشی باید مورد توجه قرار گیرد آگاهی از این امر است که به عنوان ابزاری علمی که به برنامه های مدرسه اضافه خواهد شد،تلقی شوند.بنابراین کوشش جدی درجهت بررسی عمقی برنامه های درسی دوره ابتدایی،تجدید نظر کلی در فرایند تدریس ویادگیری،به ویژه تلفیق فناوری وبرنامه ها در کل فرایند صورت گیرد(هاشمیان نژاد،1381)بهره گیری از ابزارهای متنوع وگوناگون آموزشی،همراه کردن آموزش با فناوری مناسب،استفاده از چند رسانه های مناسب،مرور،تمرین وتکرار کافی،ارزشیابی مستمر وبجا می تواندبا به کارگیری حواس بیشتر موجبات یادگیری ویادسپاری قوی تر را فراهم کند(رییس دانا،1381) نکته جالب دریادگیری چندرسانه ای این است که فهم مطلب در نهایت هنگامی صورت می گیرد که فراگیران بتوانند ارتباط معنا داری میان داده های چند حسی به وجود آورند واز این طریق نمادهای چند وجهی را به هم ربط دهند این امر سبب یادگیری عمیق تر وپایدارتری می شود.چند رسانه ای می تواند ابزار آموزشی موثری باشد،چون معلم را قادر می سازد تااطلاعات رابه وسیله رسانه های مختلف،از طریق صدا،متن،انیمشن وویدئو وتصویر ارائه نماید.ترکیبی ازرسانه های مختلف محیط هیجان انگیزی را برای یادگیری وآموزش فراهم می آوردبه عبارت دیگر چند رسانه ای وسیله ای جهت تکمیل تلاش معلم برای جلب توجه،افزایش یادداری، ار تقاء درک مطلب در متقاعدکردن فرد را فراهم می نماید (غمین، نوروزی،1390). باتوجه به دیدگاه صاحب نظران ومحققان حوزه فناوری آموزشی درخصوص درس افزارها وجایگاه آنها درفرایند یادگیری-یاددهی متاسفانه تولید وبه کارگیری این ابزارها در مدارس ابتدایی مغفول مانده ومعلمان ومسئولین آموزشی کوشش جدی در راستای به کارگیری آنها از خود نشان نمی دهند،میزان تاثیرگذاری چندرسانه ای های آموزشی درحوزه های مختلف علوم،ازعلوم پایه گرفته تاعلوم انسانی باید دقیقا به صورت مستندات علمی مشخص گردد تابرنامه ریزان ومسئولین آموزشی بتوانند برنامه ریزی مناسبی در به کارگیری چند رسانه ای ها در مدارس داشته هنوز بسیاری ازدست اندرکاران آموزش وپرورش،اعم ازمدیران،معلمان وازهمه مهمتردانش آموزان به میزان تاثیر یا عدم تاثیر ابزارهای چند رسانه ای آموزشی پی نبرده اندواغلب آنها به این ابزارها به عنوان یک سرگرمی وبازی نگاه می کنند نه به عنوان یک ابزار کارآمد در یادگیری،مسئله ای که ذهن محقق رابه خود واداشته این است که آیا در حوزه عمل استفاده از درس افزارهامیزان یادگیری ویادداری مفاهیم درسی را افزایش می دهند؟آیا با طراحی وتولید مناسب درس افزار می توان به یادگیری سریع،عمیق وپایدار به دانش آموزان ومعلمان کمک کرد؟ما دراین پژوهش در پی جواب دادن به این سوالات وتبیین نقش درس افزارها در فرایند آموزش هستیم.

[1] . Lind storm