1- 1. دیابت و نوروپاتی دیابتی

1- 1- 1. اپیدمیولوژی

در سال 2011 ، حدود 7 درصد از جمعیت دنیا مبتلا به دیابت بوده اند كه 80 درصد از این افراد در كشورهای در حال توسعه زندگی می كردند. تخمین زده می شود که تا سال 2030 این تعداد حدود 8.3 درصد جمعیت دنیا را شامل شوند. دیابت قندی از معضلات مهم

 

 سلامت جامعه جهانی است كه شیوعی بین 8-5 درصد در نقاط مختلف ایران دارد (1, 2).

نوروپاتی دیابتی یكی از شایع ترین عوارض میكر وواسكولار دیابت است. نوروپاتی قرینه دیستال و پلی نوروپاتی شایع ترین انواع نوروپاتی دیابتی هستند كه موجب ناتوانی قابل توجهی می شوند (3, 4). درد شدید، كاهش و فقدان حس و افزایش خطر ایجاد زخم پا و آمپوتاسیون از عوارض نوروپاتی دیابتی است (3). در مطالعه ای در دانشگاه علوم پزشكی تهران، زخم پای دیابتی در 15 درصد موارد كاهش یافت كه به علت كنترل بهتر بیماران و محدود كردن آمپوتاسیون است (5).

بروز پلی نوروپاتی در بیماران دیابتی 50-10% است (3, 6). نوروپاتی در 10% بیماران در زمان تشخیص وجود دارد. به طور كلی 50 % آنها پس از گذشت 25 سال از بیماری به آن مبتلا خواهند شد (7, 8). خطر قطع پا در تمام طول زندگی در بیماران مبتلا به پلی نوروپاتی 15 % است (7). اولین مرحله در ایجاد زخم پا و قطع آن، پلی نوروپاتی است. نوروپاتی با ایجاد بی حسی در پا و اختلال در درك حس عمقی، پا را در معرض ایجاد زخم قرار می دهد. زیرا با ایجاد بی حسی و نقص در درك حس عمقی وزن و بار اضافی و نامناسب به پاها تحمیل می شود و زخم در مناطقی كه دقیقاً نقطه انتقال فشار هستند ایجاد می شود (5).

 

 

1- 1- 2. پای دیابتی

زخم پا یكی از مهمترین عوارض دیابت است كه خطر آن طی سال های حیات بیماران دیابتی به 15 درصد می رسد. هر سال بیشتر از یك میلیون نفر از افراد دیابتی پای خود را به علت این بیماری از دست می دهند یعنی در هر 30 ثانیه یك قطع پا ناشی از دیابت اتفاق می افتد (9). شیوع آمپوتاسیون یا قطع اندام در دیابتی ها 15 برابر افراد غیر دیابتی است و شیوع مرگ و میر سالانه در افرادی كه به علت دیابت تحت عمل جراحی آمپوتاسیون اندام قرار می گیرند، 39 تا 68 درصد است (10). شیوع زخم پا در کشورهای پیشرفته % 4-10 و جدی ترین عارضه پای دیابتی آمپوتاسیون می باشد حدود 40-70% همه آمپوتاسیون های غیر تروماتیک در اندام تحتانی در جمعییت دیابتی انجام می شود و بیماران با دیابت ملیتوس و نوروپاتی محیطی در معرض شکستگی پوست ومتعاقب ان آمپوتیشن اندام تحتانی می باشند. در حقیقت عدم آگاهی از ترومای مکرر در سطح پلنتار درطی راه رفتن به علت نوروپاتی (9, 11) منجر به آسیب می گردد.

دلایل انتخاب موضوع

 

1. کیست دنتی جروس بعد از کیست پری اپیکال شایعترین کیست دندانی است و با وجود خوش خیم بودن، ممکن است تغییرات پاتولوژیک متعددی در پوشش آن رخ دهد و به سمت تومورال شدن و یا حتی بدخیمی برود.
2. در اپیدمیولوژی فرض بر این است که بیماری به صورت تصادفی ایجاد نمی شود و روند و گرایش آن را می توان در افراد یک جامعه تعیین کرد. با روش صحیح نمونه گیری و بررسی بخشی از جمعیت، می توان نتایج را با دقتی مشخص به کل جامعه بسط داد.
3. اطلاع از میزان شیوع و سن، جنس و علائم کلینیکی و محل عمده بروز این کیست، می تواند در تشخیص به موقع و صحیح آن به کلینیسین و پاتولوژیست کمک کند و در نتیجه طرح درمان مناسب داده شود.
4. شیوع و بروز بیماری ها و ضایعات ممکن است در جمعیت ها و نژادهای مختلف، متفاوت باشد و این مسئله ضرورت انجام مطالعات اپیدمیولوژیک در هر جمعیت را نشان می دهد.
5. بخش پاتولوژی دهان و فک و صورت یکی از مراکز تشخیصی مهم در ایران است که نمونه های متعددی از مراکز درمانی مختلف به این بخش ارجاع داده می شوند.

 

1. شیوع بالای کیست دنتی جروس در مطالعات سایر کشورها این سوال را بر می انگیزد که آیا این کیست در دانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی که نمایانگر مهمی از جامعه بزرگ ایرانی می باشد در مقایسه چه وضعیتی دارد. لذا این تحقیق برای پاسخ به این پرسش و توصیف خصوصیات این کیست انجام شد.
2. با توجه به ثبت اطلاعات در دفتر بخش پاتولوژی و پرونده های بیماران و آرشیوهای قابل دسترس، انجام این مطالعه با صرف هزینه و زمان مناسبی قابل انجام بود.
3. همچنین با توجه به اینکه در این مطالعه گذشته نگر، اطلاعات بایگانی شده بیماران با حفظ اسرار ایشان بررسی می شود، مورد اخلاقی خاصی وجود نداشته و هیچ گونه زیان جسمی و روانی در پی ندارد.

 

 

بیان مساله

تعداد و تنوع کیست هایی که در فکین اتفاق می افتد از هر جای دیگر بدن بیشتر است (1). کیست های فکین به دو گروه عمده ادنتوژنیک و غیر ادنتوژنیک تقسیم بندی می شوند. کیستهای ادنتوژنیک از این نظر که فقط بر دهان و سر و صورت اثر می گذارند منحصر به فردند (2). کیست دنتی جروس بعد از کیست پری اپیکال شایع ترین کیست ادنتوژنیک می باشد و شایع ترین کیست ادنتوژنیک تکاملی فکین است. این کیست معمولا در سنین 30-10سال دیده می شود (3)، اما می تواند در هر سنی رخ دهد. در سال2011 یک نمونه از این کیست در یک بچه یکساله (جوانترین نمونه کیست) گزارش گردیده است (4). کیست دنتی جروس معمولا تاج دندان نهفته را در محل اتصال میناو سمان (CEJ) در بر می گیرد. علت آن هنوز مشخص نیست ولی احتمالا از تجمع مایع در بین اپی تلیوم مینایی کاهش یافته و تاج دندان ایجاد می شود. این کیست در صورت کوچک بودن معمولا بدون علامت است ولی در صورت رشد کردن می تواند باعث تورم بدون درد و گاهی آسیمتری شود. از نظر رادیوگرافی رادیولوسنسی تک حفره ای با حدود مشخص و اغلب اسکلروتیک دیده می شود. در کیست دنتی جروس غیر ملتهب یک دیواره همبند شل حضور دارد که ممکن است جزایر یا طناب هایی از اپی تلیوم در آن نیز وجود داشته باشد. پوشش اپی تلیالی کیست شامل 4-2 لایه سلول غیر کراتینیزه مسطح است. در کیست دنتی جروس ملتهب دیواره کیست کلاژن بیشتری به همراه سلول های التهابی مزمن دارد وممکن است سطح کراتینیزه شود. همچنین مناطقی از سلولهای موکوسی در پوشش اپی تلیالی آن ممکن است دیده شود (3). که در طی تحقیقی مشخص شد که شیوع سلولهای موکوسی درکیست های دنتی جروس فک بالا بیشتر از فک پایین است (5).

احتمال ایجاد ضایعات نئوپلاستیک مثل آملوبلاستوما و SCC و موکواپیدرموئید کارسینومای داخل استخوانی از دیواره این کیست وجود دارد(3). همچنین در مطالعه ای بروز AOT از این کیست نیز گزارش گردیده است (6). این تغییرات هیستوپاتولوژیک نشان دهنده اهمیت تشخیص صحیح هیستولوژیکی کیست دنتی جروس است که ممکن است در مراحل اولیه تبدیل به تومورهای مهاجم شود، حتی زمانی که از لحاظ کلینیکی شبیه یک کیست دنتی جروس کلاسیک باشد (7).

درمان این کیست شامل انوکلیشن به همراه خارج کردن دندان نهفته می باشد (3). البته به منظور پیشگیری می توان دندان مولر سوم نهفته که شایع ترین مکان برای بروز کیست دنتی جروس است، را خارج کرد. هرچند استاتوپولوس وهمکاران نشان دادند که وقوع ضایعات پاتولوژیک مربوط به مولر سوم نهفته کم است (2.77 درصد) و خارج کردن مولر سوم جهت پیشگیری از بروز کیست دنتی جروس تنها در موارد خاصی باید انجام شود (8).

بسیاری از مطالعات نشان داده اند که بروز دنتی جروس های متعدد در یک فرد نادر و منحصرا در ارتباط با سندرم ها یا شرایط سیستمیک مثل موکوپلی ساکاریدوزیز و کلیدوکرانیال دیسپلازی است (9-11). اما اخیرا در طی مطالعه ای زانگ و همکاران نشان دادند که از میان 2082کسیت دنتی جروس بررسی شده، 2.5 درصد دنتی جروس های متعدد در یک فردپیدا شد و هیچ کدام در ارتباط با سندرم و یا شرایط سیستمیک نبود (7).

 

•  بیان مسئله

ترمیم فتق کشاله ران یک عمل نسبتاً ساده در عین حال یکی از شایع ترین پروسیجرهاست و سالیانه 750000 مورد جراحی فتق در امریکا

 

 صورت می گیرد. با این حال، در نتیجه تحولات در فن آوری های جدید و تقاضا برای عمل جراحی سرپایی به چالش کشیده شده است (1). در حال حاضرتمرکز روی میزان عود و مسائل تکنیکی و درد مزمن پس از عمل جراحی فتق است (2). با توجه به افزایش تقاضا توسط ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی برای ارائه مراقبت مقرون به صرفه تر، استانداردسازی عمل از جمله در مباحث مربوط به هزینه مورد نیاز است (1). در این زمینه، انتخاب روش بی حسی برای ترمیم فتق کشاله ران، علی رغم تفاوت های مهم بین روش های مختلف (بی حسی انفیلتراتیو موضعی، بیحسی منطقه ای از طریق بلوک نخاعی یا اپیدورال، بیهوشی عمومی)، نقش مهمی در رابطه با هزینه ها، عوارض، کاهش درد اولیه، و ریکاوری ایفا نکرده است.

 

 

• عمل کنونی

داده های اپیدمیولوژیک بزرگ از اسکاتلند (3) و سوئد (4) و داده های ملی از پایگاه داده فتق دانمارک (5, 6) نشان داده است که بیهوشی عمومی روش ارجح در 60% تا 70% موارد ترمیم فتق، بلوک نورآگزیالمرکزی در 10% تا 20% و بی حسی انفیلتراسیون موضعی درحدود 10% موارد هستند. چنین داده های اپیدمیولوژیک، بازگوکننده ارجحیت بیهوشی عمومی در مقایسه با بی حسی موضعی است. ولی در مراکز فتق خصوصی و یا بیمارستان های دولتی متمرکز روی عمل جراحی فتق، بی حسی انفیلتراسیون موضعی روش ارجح است (7-11).در مقابل، بیحسی اپیدورال کوتاه اثر به طور روتین در یک مرکز فتق خصوصی در ایالات متحده مورد استفاده قرار می گیرد (12)، اما اطلاعاتی از مقرون به صرفه بودن و یا عوارض جانبی بالقوه در دسترس نیست. بنابراین، به نظر می رسد انتخاب روش بیحسی به مواردی از این قبیل وابسته باشد: تشخیص متخصص بیهوشی، کنترل درد حین و بعد از عمل، تسهیل بهبودی سریع و تجهیزات مونیتورینگ، عوارض بعد از عمل و هزینه های پیرامون عمل. گرچه بسیاری از مراکز فتق بر روی بی حسی انفیلتراسیون موضعی که به نظر می رسد همه الزامات مورد نیاز برای بی حسی سرپایی ایده آل را دارد، متمرکز شده اند (13).

. 87

6-2- انطباق بیواستراتیگرافی  سازند داریان در دو برش کوزه کوه و فهلیان (شکل 6-3) 89

فصل 7: 94

نتیجه گیری  94

منابع  97

اطلس میکروفسیل ها 102

 

 

 

 

 

 

فهرست شکل‌ها

 

شکل 1-1- نقشه موقعیت جغرافیایی و راه‌های دستیابی به منطقه مورد مطالعه. 3

شکل 1-2- موقعیت برش‌های چینه شناسی فهلیان ((A و کوزه کوه (B) 5

شکل 1-3- نقشه زمین‌شناسی محدوده مورد مطالعه و موقعیت برش‌های چینه شناسی فهلیان (A) و کوزه کوه (B) 6

شکل 3-1- رخساره Orbitolina Packstone Peloid در بخش داریان بالایی برش فهلیان. 27

شکل 3-2- رخساره Orbitolina Packstone در بخش داریان بالایی برش کوزه کوه. 28

شکل 3-3- رخساره Bioclast Wackestone در بخش داریان زیرین برش فهلیان. 29

شکل 3-4- زیر رخساره Peloid Bioclast Wackestone  در بخش داریان بالایی برش فهلیان. 29

شکل 3-5- رخساره Green Algal Bioclast Wackestone در بخش داریان بالایی برش کوزه کوه 30

شکل 3-6- رخساره Orbitolina Wackestone در بخش داریان بالایی برش فهلیان. 31

شکل 3-7- رخساره Bioclast Mudstone در بخش داریان زیرین برش فهلیان.. 32

شکل 3-8- رخساره Bioclast Wackestone در بخش داریان زیرین برش كوزه كوه. 33

شکل 3-9- میان لایه های محلی سنگ آهکهای حاوی اگزوژیرا و گاستروپود فراوان در مارنهای سبز تا خاکستری بخش داریان میانی (از نمای نزدیک) 33

شکل 3-10- میان لایه های محلی سنگ آهکهای حاوی اگزوژیرا و گاستروپود فراوان در مارنهای سبز تا خاکستری بخش داریان میانی (از نمای دور) 34

 

 

شکل 3-11- رخساره – packstone  Planktonic Foraminifera Wackestone در بخش داریان زیرین برش كوزه كوه. 35

شکل 3-12- زیر رخساره Radiolaria Planktonic Foraminifera Wackestone      در قسمت بالایی بخش داریان زیرین برش فهلیان. 36

شکل 3-13- رخساره Planktonic Foraminifera Radiolaria Packstone در قسمت بالایی بخش داریان زیرین برش كوزه كوه. 37

شکل 3-14- رخساره Radiolaria Packstone در قسمت بالایی بخش داریان زیرین برش فهلیان. 38

شکل 3-15- رخساره  Radiolaria Wackestone در قسمت بالایی بخش داریان زیرین برش كوزه كوه. 39

شکل 3-16- زیر رخساره Radiolaria Wackestone  Siliceous در قسمت بالایی بخش داریان زیرین برش كوزه كوه. 39

شکل 3-17- زیر رخساره Planktonic Foraminifera Radiolaria Wackestone  در قسمت بالایی بخش داریان زیرین برش كوزه كوه. 40

شکل 3-18- رخساره Silty Mudstone  در بخش داریان میانی برش كوزه كوه. 41

شکل 3-19- ستون چینه شناسی نهشته های داریان در برش کوزه کوه به همراه نمایش تغییرات رخساره ای و محیط رسوبی.. 43

شکل 3-20- ستون چینه شناسی نهشته های داریان در برش فهلیان به همراه نمایش تغییرات رخساره ای و محیط رسوبی.. 44

شکل 4-1- توالی بخش‌های  داریان زیرین (L.Dr.)، داریان میانی (M.Dr.) و داریان بالایی (U.Dr.) در برش کوزه کوه، نگاه به سمت جنوب باختری. 46

شکل 4-2- A و B: سنگ آهك و شیل آهكی متراكم و ورقه‌ای با میان لایه‌های چرتی سیاه در قسمت بالایی بخش داریان زیرین،:: A برش فهلیان، B: برش کوزه کوه.:  C لامیناسیون در سنگ آهک‌های نازک لایه قسمت بالایی بخش داریان زیرین در برش فهلیان، D: آغشتگی به اکسید آهن در آخرین واحد بخش داریان زیرین در برش فهلیان. 47

شکل 4-3- B, A   و C: قسمت بالایی بخش داریان زیرین شامل توالی سنگ آهك و شیل آهكی با میان لایه‌های چرتی (Radiolaria. flood zone) خاكستری روشن در برش كوزه كوه، نگاه به سمت شمال خاور. D: باندهای چرتی در قسمت بالای بخش داریان زیرین در برش کوزه کوه. 48

شکل 4-4- سنگ آهک‌های فسیل دار بخش داریان زیرین، A  و B و C: برش کوزه کوه  D: برش فهلیان. 49

شکل 4-5- A   و B قالب آمونیت در سنگ آهك ورقه‌ای، شیل آهكی و چرت‌های قسمت بالایی بخش داریان زیرین، A: برش کوزه کوه، B: برش فهلیان. C و D نودول های اكسید آهن در آخرین واحد بخش داریان زیرین،C: برش کوزه کوه. D: برش فهلیان. 50

شکل 4-6- شیل و مارن با میان لایه‌های سنگ آهک‌های رسی بخش داریان میانی،A و  :B برش فهلیان، C و D: برش کوزه کوه. 51

شکل 4-7- سنگ آهك نارنجی تا قهوه‌ای دارای آشفتگی زیستی فراوان در بخش داریان بالایی در برش كوزه كوه. نگاه به سمت شمال باختر. 52

شکل 4-8- سنگ آهک‌های دولومیتی شده به رنگ قهوه‌ای تا نارنجی با آشفتگی زیستی فراوان که به صورت یک لایه کلیدی روی زمین دیده می‌شود (برش کوزه کوه). 52

شکل 4-9- بخش داریان بالایی در برش کوزه کوه، نگاه به سمت شمال غرب.. 53

شکل 4-10- سنگ آهک‌های بسیار ضخیم لایه بخش داریان بالایی برش کوزه کوه، نگاه به سمت شمال غرب.. 53

شکل 4-11- A و B: سنگ آهک‌های اربیتولینا دار بخش داریان بالایی د ر برش كوزه كوه،.,C, D F و  E: سنگ آهک‌های فسیل دار قسمت بالایی بخش داریان بالایی برش کوزه کوه. 54

شکل 4-12- مرز بین سازند كژدمی و داریان بالایی در برش فهلیان شامل سنگ آهك دارای بورینگ و لکه های اكسید آهن، نگاه به سمت شمال باختر. 55

شکل 4- 14 توالی بخش‌های فهلیان بالایی (U.Fa.)، گدوان زیرین (L.Gd.)، خلیج (Kh.m.)، گدوان بالایی (U.Gd.)، داریان زیرین (L.Dr.)، داریان میانی (M.Dr.)، داریان بالایی (U.Dr.)، سازند کژدمی (Kz.) و سازند سروک (Sv.) در تاقدیس کوزه‌کوه، نگاه به سمت خاور-جنوب خاور. 60

شکل 4-15 ستون چینه شناسی سازند داریان در برش چینه شناسی کوزه کوه 61

شکل 4- 16توالی بخش‌های فهلیان بالایی (U.Fa.)، گدوان زیرین (L.Gd.)، خلیج (Kh.m.)، گدوان بالایی (U.Gd.)، داریان زیرین (L.Dr.)، داریان میانی (M.Dr.)، داریان بالایی (U.Dr.)، سازند کژدمی (Kz.) و سازند سروک (Sv.) در تاقدیس فهلیان، نگاه به سمت جنوب خاور. 66

شکل 4-17 ستون چینه شناسی سازند داریان در برش چینه شناسی فهلیان.. 67

شکل 4-18  انطباق لیتواستراتیگرافی سازند داریان در دو برش کوزه کوه و فهلیان.. 70

شکل 6-1- ستون چینه شناسی، فسیل شناسی و بایوزوناسیون سازند داریان در برش کوزه کوه 91

شکل 6-2- ستون چینه شناسی، فسیل شناسی و بایوزوناسیون سازند داریان در برش فهلیان.. 92

شکل 6-3- انطباق بیواستراتیگرافی سازند داریان در برش های کوزه کوه و فهلیان.. 93

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

كلیات

 

• موقعیت و خصوصیات جغرافیایی منطقه مورد مطالعه

شهرستان ممسنی یکی از شهرستان‌های استان فارس است که در میان رشته کوه‌های بخش جنوبی زاگرس واقع شده است. این شهرستان دارای دو شهر به نام نورآباد و مصیری و چهار بخش شامل دشمن زیاری، رستم، ماهورمیلاتی و بخش مركزی است. بخش دشمن زیاری شامل دهستان‌های دشمن زیاری و مشایخ، بخش رستم شامل دهستان‌های رستم 1، رستم 2، رستم 3 و پشتكوه رستم، بخش ماهورمیلاتی شامل دهستان‌های ماهور و میشان و بخش مركزی شامل دهستان‌های بكش 1، بكش 2، جاوید ماهوری، جوزار و فهلیان است. واژه ممسنی از طایفه‌ای به نام محمد حسنی گرفته شده است. مركز این شهرستان شهر نورآباد است که در شمال باختر استان فارس و در جنوب باختری ایران واقع شده است و مسافت آن تا شهر شیراز 150 كیلومتر است. در گذشته مركزیت شهرستان ممسنی، فهلیان بوده است.مالكی كه نام روستایی در منطقه بكش بوده، در اثر گسترش در طی 30 سال گذشته به نورآباد ممسنی تغییر یافته است.

بنابر گزارش مركز آمار ایران، جمعیت شهرستان ممسنی بر اساس سرشماری سال 1385، برابر با 166308 نفر و جمعیت بخش مركزی شهرستان ممسنی 98417 نفر بوده است.

ممسنی از سمت شمال به شهرهای رستم و سپیدان، از جنوب به كازرون، دشتستان و بندر گناوه، از سمت خاور به شهرهای سپیدان و شیراز و از باختر به شهرهای رستم و گچساران محدود می‌شود (شکل 1-1).

مسیرهای ارتباطی این شهرستان با مناطق اطراف عبارت‌اند از:

• راه نورآباد – دو گنبدان به سوی شمال باختری به طول ۱۲۰ کیلومتر. این راه در ۲۰ کیلومتری شمال نورآباد از یک راه به سوی شمال نورآباد به یاسوج متصل می‌شود.
• راه نورآباد – شیراز به سوی جنوب خاوری به طول ۱۸۰ کیلومتر.
• راه نورآباد- بندر گناوه به طول ۲۴۵ کیلومتر.

شهرستان ممسنی به طور عمده دارای مورفولوژی كوهستانی بوده و روند ارتفاعات همان جهت عمومی کوه‌های زاگرس یعنی شمال باختر – جنوب خاور است. در شهرستان ممسنی به سمت باختر و جنوب باختری از ارتفاعات كاسته و بر وسعت اراضی کوهپایه‌ای و دشت‌ها افزوده می‌شود.

شهرستان ممسنی دارای بافت سنتی و طایفه‌ای است و دارای چهار طایفه بزرگ لر شامل بكش، جاوید، دشمن زیاری و رستم است و دو طایفه بزرگ از ایل قشقایی شامل كشكولی و دره شولی كه در بخش ماهور میلاتی سكونت قشلاقی دارند نیز در این شهرستان زندگی می‌کنند.

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

مبارزه با آسیب ها و معضلات اجتماعی و کنترل آن که درصد قابل ملاحظه ای از جمعیت شهرها را با خود درگیر نموده است و علاوه بر سد کردن راه رشد و تعالی افراد درگیر، رشد و تعالی فردی و روابط اجتماعی نسل جدید را نیز با خطراتی مواجه ساخته و خواهد ساخت با روش آزمایش و خطا به نتیجه مطلوب نمی رسد. بدین منظور برنامه ریزی مدبرانه عمیق بر اساس شرایط و موقعیت خاص شهرها لازم و ضروری است. این امر مهم جز با تجهیز تئوریک و اجرایی بدنه مدیریت دست اندرکار و جمع آوری بهینه و دقیق به همراه سازماندهی آمار و اطلاعات، بدون حذف و اضافه و مدنظر قرار دادن ملاحظات زیر تحقق نخواهد یافت:

– فراهم آوردن تسهیلات و امکانات موردنیاز جهت هدایت استعدادهای بالقوه و بالفعل مردم بر پایه مشارکت عمومی در اجرا، تصمیم گیری و برنامه ریزی

_ توزیع متوازن و منطقی امکانات در سطح کشور و شهرهای مختلف و زدودن فقر و بیکاری
_هماهنگ کردن اهداف با وسایل تحقق هدف به همراه پاسخ به سطح انتظارات

_ فراهم کردن زمینه های مناسب اشتغال فکری، بدنی و… نسل جوان

_رفع تبعیض در کلیه نهادها و سازمانها

_ مدیریت خردمندانه به جای خار چشم مردم بودن؛ به طوری که مردم مدیران را شریک و همدرد خود حس کنند.

_تأمین حداقل معیشت برای مردم

در این رساله سعی شده است تا به مبانی نظری ضروری برای ایجاد مجموعه فرهنگی-اجتماعی-تفریحی مرکز محله، که دارای دو عملکرد برجسته بالا بردن سطح فرهنگی مردم محله و پرکردن اوقات فراغتشان است، دست پیدا کنیم. در واقع هدف این طرح کالبد بخشیدن به این عملکردها در قالب یک طرح واحد است.

هدف این مجموعه از یک سو جبران کمبود فضاهای فرهنگی در محله شاه حسینی، و پاسخگویی به احتیاجات مردم بومی در بهره مندی از فضاهای تفریحی، آموزشی و گذران اوقات فراغت در فضایی مناسب، و از طرف دیگر ساماندهی محدوده ای از بافت محله است که دچار اختلالات فیزیکی و کالبدی و کمبود تسهیلات شهری و فرهنگی و….. می باشد.

این مرکز طوری در نظر گرفته می شود که همه افراد از هر طبقه و هر سنی امکان استفاده از آن را دارند. هم محل گردهمایی و هم اندیشی بزرگسالان است و هم محل تفریح و گذران اوقات فراغتشان است، همچنین محل بازی بچه ها و آموزش و مسابقات آن ها؛ و همه این ها در یک مجموعه واحد باید گنجانده شود.

در این مرکز فضاهای تفریحی در همجواری با فضاهای آموزشی، فرهنگی و نمایشی تداخلی هوشمندانه دارند تا از این طریق تعاملی ثمربخش میان افرادی که از این مجموعه بهره برداری خواهند کرد، به وجود آید.

در این مجموعه فضاهای لابی گفتمان، کافی شاپ،بخش آموزشی، خانه کتاب و سایت کامپیوتر، خانه ورزش، خانه سلامت، خانه رفاه و خدمات اجتماعی،خانه قرآن و عترت، سایت مدیریتی و اداری، آمفی تئاتر، خانه کودک و فضای سبز مناسب و منظره سازی در برنامه کار طراحی قرار دارد.

توجه خاص به فضاهای باز و شفاف، حرکت ها و چرخش ها و دیدها، حضور در فضاهای باز و بسته عمومی و درمعرض دید قرار دادن فعالیت های بهره برداران مجموعه به رهگذران و به رخ کشیدن پویایی مرکز، از نکاتی است که در همه بخش های پروژه لحاظ شده است.

در بخش مطالعات این رساله از منابع مختلف کتابخانه ای بهره گرفته ایم که از مهمترین آن ها می توان به کتابخانه دانشکده هنرهای زیبا، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، کتابخانه دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهیدبهشتی، کتابخانه ملی و مرکز اسناد ایران و …. اشاره نمود.

تحقیقات محلی نیز که مربوط به بررسی فرهنگ مردم محله مورد مطالعه و آسیب های اجتماعی ای که با آن دست و پنجه نرم می کنند بوده، از طریق مصاحبه حضوری و پرکردن پرسشنامه در محله و نیز با مسئولان و متخصصین امر صورت گرفته است.

اطلاعاتی از قبیل سایت، کروکی، عکس و … نیز با حضور در محل برداشت شده است.

اطلاعات مربوط به مطالعات استان هرمزگان، شهر بندرعباس و محله شاه حسینی، از قبیل اطلاعات مربوط به پیشینه تاریخی و اقتصاد و اقلیم و ….از طریق ادارات ذیربط چون اداره مسکن و شهرسازی، معاونت برنامه ریزی استانداری، شهرداری، اداره هواشناسی و …..احصاء شده است.

در نهایت و پس از احصاء معضلات و آسیب های اجتماعی محله و با عنایت به مبانی نظری گردآوری شده برای ارائه بهترین گزینه در راستای تولید برنامه راهبردی در جهت حل مسأله و پاسخ به فرضیه های پژوهش و کاهش آسیب های اجتماعی محله، از روش «ماتریس تهدیدات، فرصت‌ها، نقاط ضعف و نقاط قوت» بهره برده ایم.

 

 

 

 

 

 

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1. بیان مساله:

امروزه موضوع امنیت شهری، یكی از مسائل مهم در شهرها می باشد. عوامل متعددی در ایجاد شهر امن موثر می باشند. یك عامل موثر در امنیت شهری، پیشگیری از جرم و ناهنجاری اجتماعی است. با توجه به مطالعات صورت گرفته، عوامل اجتماعی مانند فقر، بیكاری، ناهماهنگی اجتماعی، میزان بالای جمعیت جوان و … باعث ایجاد محیطی مستعد و در معرض جرم و ناهنجاری رفتاری می شود، اما فاكتورهای اجتماعی تنها عوامل و جنبه های تعیین كننده جرائم و ناهنجاری های اجتماعی نیستند، طرح و كالبد فیزیكی فضا، نقش مهمی در توسعه یا پیشگیری از جرم و ناهنجاری دارد.(  خاموشی،1387:7)

در آغاز سده ی 21 ،دوره جدیدی از حیات بشر آغاز شده و ناشناس ماندن، بیگانگی اجتماعی، بی خبری، فقر فرهنگی و نداشتن امنیت روانی یا پشتوانه های اجتماعی از پدیده هایی بوده كه موجبات دل مشغولی بیشتر جامعه شناسان گردیده! آنچه كه در شرایط حاضر در شهرهای كشور و از جمله شهر بندرعباس مطرح است، اینست كه از زمان تغییر تركیب جمعیتی شهرها و متراكم شدن آن ها، شاهد نوعی تغییرات در روابط همسایگی و محلی بوده ایم. به عبارت دیگر مهاجرت از نقاط مختلف كشور و ساكن شدن در یك محله از یك سو سبب بروز  اختلاط فرهنگی شده و از سویی دیگر انگیزه ها برای تماس و ارتباط بین همسایگان را از بین برده است. معضل دیگر شهرهای امروز بافت های فرسوده پراكنده در سطح شهر است – بافت مساله دار شهری و بافتی كه با معضلات چندی دست و پنجه نرم می كند- كه این امر نهایتا منجر به كاهش منزلت اجتماعی و اعتبار محله در نزد ساكنین شهر می شود.

همه این مسائل می تواند زمینه ساز   آسیب های اجتماعی ای چون فرار ، طلاق ، اعتیاد ، خشونت ، روسپیگری و … که می توان از آنها به عنوان انحراف از هنجارهای اجتماعی نام برد و دیگر مشکلات و بزهکاری ها شوند. هنگامی که انحراف و بزهکاری در افراد جامعه رخ می نماید ، عوارض آن محدود به فرد نمانده، بازتاب آن به جامعه باز خواهد گشت و گاه حتی به یک جامعه نیز محدود نمی ماند. تاثیر ناهنجاری براساس نوع فرهنگ و میزان پایبندی افراد به آن فرهنگ متفاوت بوده و می تواند گاه به سرعت با الگوسازی به صورت یک اپیدمی نمایان شود.

یکی از راه حل های مناسب که امروزه مورد اجماع عالمان اجتماعی است، پدید آمدن حرکت های اجتماعی با مشارکت محله هاست که سبب بالا رفتن تعلق اجتماعی شهروندان می شود. هر گونه اقدامی که منجر به بالا رفتن توانمندی اجتماعی و فرهنگی شهروندان خصوصـا در سطح محـلات گردد، می تواند نتایج مثبتی در کاهش آسیب های اجتماعی به دنبال داشته باشد و طرح حاضر نیز در واقع به دنبال دستیابی به چنین نتایجی در سطح یكی از محلات قدیمی و فرسوده شهر بندرعباس به نام محله شاه حسینی است.

بر همین اساس است که تشکیل مجموعه‌ای با عنوان مركز محله براساس ضوابط محله‌ای می‌تواند مشارکت مردم در امور فرهنگی و اجتماعی را به همراه داشته باشد و همچنین با ارائه آموزش های مورد نیاز و حتی برگزاری دوره های فنی و حرفه ای در این مركز به افزایش سطح فرهنگ عمومی و توانمندی گروه های مختلف ساكن در محله كمك نماید.

این مركز می تواند و باید پذیرای گروه های مختلف اجتماعی و سنی جامعه ساكن در محله باشد، به این منظور و برای ترغیب اهالی به آمدن به این مركز و حتی در پایین ترین سطح گذران اوقات فراغتشان در آنجا و داشتن تعامل با هم محله ای های خود، باید كاربری های تفریحی و تجاری متنوع فرهنگی را نیز در مجموعه گنجاند!

در مرکز محله می توان با یك برنامه ریزی اساسی به تجمع دوستان، عدالت اجتماعی،تاثیرپذیری، نظارت و تقویت انسجام اجتماعی، همفكری و مشاوره تخصصی و ارائه راهكارهای موثر در كاهش آسیب های اجتماعی دست یافت و در بالاترین سطح هدف مطلوب این است كه محله به پایداری اجتماعی برسد. بنابراین سئوال اصلی این تحقیق آن است که “آیا طراحی یك مركز فرهنگی- اجتماعی – تفریحی در محله می تواند گام موثری در راستای كاهش آسیب های اجتماعی آن محله بردارد؟”

 

 
1-2.  ضرورت و اهمیت تحقیق .

آسیب های اجتماعی در مفهوم عام خود کم و بیش در کلیه جوامع بشری نمود دارند و این مسایل به هر مقیاس و اندازه ای که در جامعه وجود داشته باشند، دربردارنده ی هزینه های فردی و اجتماعی در شرایط کنونی و آینده خواهند بود. علاوه بر هزینه های مستقیمی که این پدیده های اجتماعی به دنبال دارند، هزینه های غیرمستقیمی چون تأثیرگذاری در فرایند تولید و خدمات، آلوده کردن محیط اجتماعی، فراهم سازی زمینه انحراف نسل جدید و نیز هزینه های درمان، پیشگیری و… که بر دوش جامعه گذاشته می شود را به دنبال خواهد داشت و از همه مهم تر بنیان خانواده ها را به عنوان ستون و اساس جامعه به خطر خواهد انداخت. با توجه به جایگاه این پدیده ها و هزینه های آن، پرداختن بدان امری ضروری است.

یكی از عوامل مؤثر در وقوع جرم، محیط اجتماع و زندگی است و بررسی موضوعاتی همچون كیفیت و نحوه معماری مسكن و چگونگی شهرسازی در جوامع و شهرهای مختلف یك كشور و یا محله‌های متفاوت یك شهر مبین تأثیرگذاری محیط بر بزهكاری است. نوع و كیفیت معماری و شهرسازی در كاهش یا افزایش وقوع جرایم تأثیر بسیاری دارد؛ هرچند در تصویب قوانین به این موضوع توجه چندانی نشده است، به گونه‌ای كه امروزه درصد قابل توجهی از جرایم مخل نظم، امنیت و آسایش عمومی‌افراد ناشی از همین موضوع؛ یعنی بی‌توجهی به معماری و شهرسازی صحیح و اصولی است و فقدان ضمانت اجرایی كیفری مؤثر در قوانین مربوط به شهرسازی و معماری مشكل را مضاعف نموده است.

در بررسی تاریخی موضوع آشكار می‌گردد كه نقش معماری و شهرسازی در كاهش وقوع جرایم مورد توجه برخی قانون‌گذاران بوده است. به عنوان مثال، در قانون «حمورابی» كه مشتمل بر جرایم متعددی است، به این موضوع پرداخته شده است. ماده 22 این قانون مقرر داشته بود: «اگر یک معمار برای كسی خانه‌ای بسازد و در اثر اهمال او _حتی بعد از چند سال_ خانه خراب شود و موجب مرگ صاحب آن گردد، سازنده خانه را باید كشت؛ اما چنانچه خرابی خانه سبب مرگ پسر صاحبخانه شود، پسر سازنده محكوم به مرگ خواهد شد.» این ماده قانونی اگرچه دارای ایرادهایی از جمله مخالفت با اصل شخصی بودن مجازات‌ها و عدم تناسب مجازات با عمل ارتكابی است؛ اما بیانگر اهمیت نوع و كیفیت معماری و نقش آن در جرایم (اعم از كاهش یا افزایش) در آن دوران بوده و نوعی عامل بازدارنده برای جلوگیری از اهمال معمار به شمار می‌آمده كه خود باعث پیشرفت معماری و شهرسازی می‌شود.

شهرسازی و نیز معماری ساختمان‌ها رابطه مستقیمی با جرم دارد.از این روست كه برخی كشورها در حوزه معماری جنایی به گونه‌ای علمی عمل می‌كنند و در طراحی ساختمان‌ها و شهرها توجه ویژه‌ای به این موضوع دارند كه این توجه سبب جلوگیری از بروز جرم و جنایت تا حد ممكن می‌شود.[1]

رفتار انسانی در محیط، تحت تأثیر طراحی آن محیط قرار دارد. این نظریه تأکید دارد که با بهینه سازی فرصت های ناظر، تعریف مشخص و واضح از قلمرو و ایجاد تصویری مثبت از محیط می توان مجرمان را از ارتکاب جرم بازداشت. موضوع كاهش آسیب های اجتماعی یك موضوع موقتی تلقی نمی شود، بلكه به صورت بخشی از زندگی ساكنین محلات ظاهر می شود.

از جمله مباحثی كه امروزه در محافل دانشگاهی و علمی بر سر زبان هاست، بحث سرمایه اجتماعی و فرهنگی است كه با بحث كاهش آسیب ها قرین است و یكی از عوامل موثر تقویت این نوع سرمایه و بالا بردن سطح فرهنگ محله و روابط همسایگی، تجربه, دانش و آگاهی افراد است. ارائه آموزش های مورد نیاز افراد در سطح محلات می تواند به بالابردن این سرمایه ها كمك نموده و نقش بسیار موثری در كاهش آسیب ها و معضلات اجتماعی ایفا نماید. بر اساس تحقیقات صورت گرفته (عمدتا در كشورهای غربی) هرچه سرمایه اجتماعی و روابط محلی در محله بیشتر باشد، میزان سرقت و نیاز به پلیس و نیروهای كنترل كننده رسمی كمتر بوده است.

با توجه به موارد فوق و نیز از آنجایی كه در پارادایم های جدید توسعه، رویكردهای محله محور با تاكید بر توسعه محلی به صورت جدی ای مورد تاكید قرار گرفته؛ بر آن شدم كه پایان نامه خود را در مقیاس محله ای تعریف نموده و با طراحی یك مركز فرهنگی- اجتماعی- تفریحی محله ای در راستای كاهش معضلات فرهنگی و اجتماعی تلاش نمایم.

دلیل انتخاب محله شاه حسینی عبارتست از:

1..مواجه بودن آن با كمبود سرانه و استاندارد

2.پایین بودن كیفیت زیست شهری و فرسودگی بافت كه به دنبال خود آسیب های اجتماعی نیز به همراه دارد که برخی از این آسیب ها عبارتند از:

• آلودگی های محیطی
• اضطراب و نگرانی ساكنین
• وجود ناامنی
• رواج فعالیت های غیر سالم و غیرمجاز
• اعمال بزهكارانه از قبیل فروش مواد مخدر و مشروبات الكلی، زورگیری، سرقت و خشونت و…
• ناپایداری و كاهش سطح امید اهالی محل

واضح است كه تمام این ناامنی و معضلات اجتماعی توسط پلیس و نیروهای امنیتی قابل كنترل می باشند، اما نباید شرایط را برای رواج و گسترش این معضلات باز گذاشت و باید با برنامه ریزی صحیح و اصولی برای نهادینه كردن ارزش های فرهنگی و سوق دادن ساكنین محله به سمت هنجارهای اجتماعی در جهت رفع این آسیب ها تلاش كرد لازم به ذکر است که طرح حاضر          می تواند به عنوان یک طرح کاربردی برای سازمان هایی چون بهزیستی، نیروی انتظامی و سازمان مبارزه با مفاسد اجتماعی, دانشکده های معماری سراسر کشور, استانداری استان هرمزگان,  شهرداری و شورای اسلامی شهر بندرعباس, سازمان مسکن و شهرسازی استان هرمزگان,  اداره کل کار و امور اجتماعی, دفتر امور زنان و خانواده, سازمان امور زندان ها,  اداره کل بهزیستی, اداره کل ورزش و جوانان, اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی, گروه های سرمایه گذار بخش خصوصی و… مورد استفاده قرار گیرد.

[1] http://hesam-law.blogfa.com/post-25.aspx

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)