« رَبَّنا آتِنا مِنْ لدُنكَ رَحمَةً و هَیّىء لَنا مِنْ اَمُرِنا رَشداً »[1]
شكر و سپاس و منت و عزت، خداى[2] را كه بر این بندهى ناچیز خود منت نهاد تا توفیق نوشتن مجموعهى حاضر را پیدا كنم.
دانستن از اشتیاق آغاز مىگردد و چون مشتاقى، پس عاشقى و عاشق مىداند، به جهت اشتیاقى كه در جودش زبانه مىكشد.
” در روزگار ما دیگر نیازى نیست بگوییم: « خواندن خوب است » همه مىدانند و باید بدانند كه خواندن سودمند و لازم است، دیگر زمانى فرا رسیده است كه به جاى شعار دادن دربارهى خواندن، باید به كارهاى بنیادى دست بزنیم: نیاز به خواندن را از كودكى به گونهاى بیاموزیم كه در شمار عادتها و جزئى از طبیعت انسان در آید. ” [3]
در جهان امروز، عمدهى فعالیتهاى محققان و مشاوران معطوف به مدرسه است ؛ و مدارس و آموزشگاهها به مهمترین میدان پژوهش تبدیل شدهاند اما متاسفانه این مسئله در میهن ما جایگاه واقعى خود را پیدا نكرده است.
با توجه به اینكه دنیاى ما در حال تغییر و تحوّل است و ما نیز كه در آستانهى قرن بیست و یكم قرار داریم باید در مورد رویدادها، پیش بینى‌هایى انجام داده و براى آنها تعیین حدود كنیم.
تغییرات گوناگون به سرعت در حال انجام و ادامه هستند و این جزء پیش بینىهاى اولیهاى است كه توسط هر فرد مىتواند بعمل آید. [4]
در عصر ما مطالعه زیر بنا و مبناى اطلاعات، و تمامى تغییرات موجود در جهان است، سیر و تتبّع در این زمینه در زندگى ما جزء مصالح اساسى، و ضرورتش در پژوهش امروزه بیشتر احساس مىشود اما قلمرو و مطالعه با موضوعات و عناوین دیگر تفاوت دارد و پژوهش در این گسترده حتى در نمونههاى محدود و كوچك و تعمیم آن به كل جوامع و یا یك جامعه آسان نیست و باید جانب احتیاط را رعایت كرد.
در عصرى كه زندگى مىكنیم مطالعه نیز از دامنهى تغییرات مستثنى نبوده است و اثرات مستقیم و غیر مستقیم آن در زندگى بشرى، اوضاع اقتصادى، اجتماعى، سیاسى و به ویژه فرهنگى كاملاً مشهود بوده و راههاى تازهاى در برابر افراد گشوده است. بطوریكه امروزه كلیهى صاحبنظران بر این امر اتفاق نظر دارند كه اولین گام در جهت توسعه از هر حیث[5] ، مشمول هدفمند كردن نیروى انسانى و یا به عبارت بهتر، آموزش نیروى انسانى در چهارچوب برنامههاى آموزشى مناسب است. و گام برداشتن در جهت پیشرفت و توسعه و تبلور ارزش‌ها و متحول كردن ذهن و نگرش نسل جدید، بدون برنامه‌ریزى و مطالعهى دقیق امكانپذیر نیست.
“دانشمندان اهل فن، مطالعه را واقف گردیدن، مرور كردن كتابتى به چشم و بی‌آواز خواندن و همچنین نگریستن همراه با تامل، تفكر و اندیشه و نظر به دقت، معنا كردهاند.” [6]
تا قرن پیش سرنوشت افراد عموماً با منشاء خانوادگى و اصل و نسب آنان ارتباط داشت. فرزندان كارگران، پیشه وران، بازرگانان، و فرمانروایان ناگزیر بودند مشاغل خانوادگى را به حكم سرنوشت مقدر و غیر قابل تغییر بپذیرند، اما با توسعهى علوم و پیشرفت صنایع و دانش بشرى این اوضاع غیر قابل تغییر، به یكباره تغییر پذیرفت.
در كشور ما تا چندین سال پیش فقط معدودى از خانوادههاى ایرانى فرزندان خود را به مدرسه مىسپردند و خانوادههاى كم مایه چارهاى جز اینكه از آغاز كودكى به كار و حرفهى خانوادگى بپردازند، نداشتند. اما در حال حاضر وضعیت فرق كرده است، مطالعهى آمار مدارس ایران روشن مىسازد كه تعداد دانشآموزان مدارس از سال 1304 تا 1340 قریب 60 برابر افزایش یافته و تا سال 1368 این تعداد در حدود، ده میلیون و تا به امروز بیش از بیست میلیون نفر رسیده است، در صورتیكه مطالعهى افراد عامه ، مراكز آموزش عالى و دانشگاهها، پژوهشكدهها … مستثنى این آمار هستند، به همین خاطر دور از ذهن نیست كه عصر ما، عصر انفجار اطلاعات نامیده شده است.
امروزه ضرورت نیاز به مطالعه، عادت به مطالعه [7] و آشنایى با اصول و روشها و مهارتهاى[8] آن، بیش از هر زمان دیگر احساس مىشود، و عدم اطلاع از روش‌هاى مطالعه و عادتهاى بد مطالعه یكى از علل مهم عقب ماندگى تحصیلى است، توان هر كسى براى پیشرفت تحصیلى [9] كامل، به سختى درك مىشود و بستگى به عوامل متعددى دارد، تلاش‌هایى در جهت رفع پیشرفت تحصیلى بالاتر، از طریق بهبود كیفیت آموزش، موضوعات آموزشى، محیط‌هاى تحصیلى و غیره انجام گرفته است. در بخش دانشجویى نیز، تلاش‌هایى در جهت بهبود انگیزش، رغبت و عادتهاى كارى، انجام گرفته است، به طورى كه مىتواند حداكثر توان خود را بكار برد.
وقتى گفته مىشود تلاش‌هایى انجام گرفته است، این تلاشها فقط در چند كشور پیشرفته و چند مدرسهى پیشرفته واقعیت داشته است و در كشور خودمان به كار بیشتر براى بهبود كیفیت و بهینه سازى پیشرفت تحصیلى نیاز داریم.
تحقیق حاضر شامل طرحها، روشها، بیان اصول و نظریاتى مىباشد كه بیشتر كشورها براى مطالعه و تشویق به آن بكار گرفته شده و در حال حاضر مورد استفاده قرار مىگیرد، از این رو مىتواند بعنوان مجموعهاى در برگیرندهى تحقیقات، نظریات، و عقاید مختلف در مورد روش‌هاى مطالعه و تشویق به آن است مورد توجه قرار گیرد.
در شرایط یادگیرى آموزشگاهى(درس خواندن) دانشمندان و متخصصان تعلیم و تربیت چهار شرط كلى را براى یادگیرى كلاسیك و آموزشگاهى انسان و به عبارتى « درس خواندن » لازم و ضرورى مىدانند:
1ـ استعداد و توانایىهاى فردى 2ـ انگیزه و علاقه 3ـ امكانات آموزشى 4ـ روش و شیوههاى یادگیرى
چنانچه هر یك از این شرایط كه به عنوان چهار چرخ اصلى ماشین آموزش و فراگیرى انسان محسوب مىشوند مهیا نباشد، موفقیت مطلوب آموزشى و تحصیلى حاصل نخواهد گردید. مثلاً اگر كسى هر چند استعداد و نیز علاقهى بسیار به فراگیرى داشته باشد اما امكانات لازم (مثل معلم، كتاب، مدرسه) در اختیار نداشته باشد نمىتواند از آموزش لازم برخوردار شود و همچنین اگر كسى هر سه شرط اولیه را داشته باشد اما از اصول و روش‌های صحیح یادگیرى و درس خواندن اصولى آگاهى نداشته باشد و به عبارتى شیوه كار با سوپر كامپیوتر
بیولوژیك خود (مغز ـ ذهن) را نداند ، از آموزش مطلوب برخوردار نخواهد بود. و كامیابى تحصیلى چندانى نخواهد داشت.
در كشور ما متاسفانه به این عامل و شرط بسیار مهم كم توجهى شده است، در حالیكه ضرورت و اهمیت آن قابل تردید نیست. تجربه نشان مىدهد كه بسیارى از ناكامىهاى تحصیلى یا افت‌های تحصیلى به این دلیل عمده است كه دانشآموزان و یا دانشجویان نسبت به روش صحیح و اصولى مطالعه و درس خواندن آگاهى لازم را ندارند بطوریكه پس از فراگیرى این اصول و روشها و به كار بستن آنها وضعیت تحصیلى آنها بسیار متحول شده و از كیفیت و موقعیت بالایى برخوردار شده است.
ما سعى كردهایم به این اصول و روشها با استفاده از منابع و مراجع متعدد و معتبر علمى و روانشناسى یادگیرى [10] بدست آمده بپردازیم به امید آن روز كه مطالعه و عادت به آن بصورت وظیفه در آید و توسط دیگر محققان بصورت فن تعقیب و پىگیرى[11] ادامه یابد. انشاءا…
بیان مسئله:
امروزه مطالعه راهى است بسیار ساده و عملى و دریچهاى است به سوى جهان علم و معرفت، راهى كه انسان را در مسیر رشد و كمال هدایت كرده و مناسبترین شیوه جهت انتقال پیام، عقاید، طرحها و اندیشهها است و مىتواند هدف هر دانشجو، دانشآموز … و افراد جامعه باشد.
ما در عصرى زندگى مىكنیم كه یكى از خصوصیات بارز آن، تغییرات و تحولات شگرف و مداومى است كه در تمامى زمینهها به ویژه اطلاعات و دانش نیروى انسانى رخ داده است، اما با این وجود تمامى كشورها و جوامع به طور مشترك از جامعهى مطالعه كنندگان خود راضى نیستند و ما هر ساله شاهد افت تحصیلى دانشآموزان در مقاطع مختلف و عدم مطالعهى مطلوب و كافى افراد جامعهى خود هستیم.و این بیشتر به دلایل عدم برنامه‌ریزى صحیح، عدم فعالیت‌های لازم در زمینهى مطالعه، آگاهى نداشتن از روش‌هاى صحیح مطالعه، روش‌هاى نامناسب مطالعه ندادن انگیزه و تشویقهاى لازم جهت مطالعه و عادت به آن، شیوههاى نامناسب تدریس، استفادهى بیشتر دانشآموزان از روش‌هاى یادگیرى سطحى ساده (تكرار و حفظ مطالب) و دیدگاههاى متفاوت در رابطه‌ی با مطالعه عنوان كرد.
تنها راه بقا و دوام مطالعه، همگام نمودن اطلاعات با جهان امروز و پیشرفت در مسیر رشد و كمال و رعایت و انجام موارد مذكور و همّت به تحقیقات مستمر و متعدد بر تمام جوانب مختلف مطالعه، و كوشش در رفع نواقص و محدودیت‌هایى كه از تحقیقات پیش منتج شده و در دسترس مىباشد و همچنین از بین بردن عوامل مداخله‌گر و مزاحم مانند:(ترس، اضطراب …) بویژه در دانشآموزان، كه در عملكرد تحصیلى آنان نقش عمدهاى دارد است و سعى و كوشش در ایجاد انگیزه[12]، تقویت مثبت[13] بویژه در انگیزههاى درونى، روش‌هاى یادگیرى عینى[14] و مشاهدهاى[15] و فراهم ساختن مكان و محل‌هایى[16] جهت مطالعهى عموم افراد بویژه دانشآموزان و تشویق صحیح تا حركت به سوى پلههاى پیشرفت مطالعه كه انشاءا… به صورت احساس وظیفه در آید و مطالعه به هدف نهایى برسد. در این پژوهش محقق قصد دارد به بررسى راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان پایهى سوم مقطع متوسطه در رشتههاى علوم ریاضى، تجربى و انسانى آموزش و پرورش شهر قدس را مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار دهد و بر اساس نتایج حاصله پیشنهادات لازم را ارائه نماید.
هدف پژوهش
1ـ اهداف كلى
هدف از انجام این تحقیق عبارتست از، بررسى راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان پسر و دختر پایهى سوم مقطع متوسطه[17]، در رشتههاى علوم ریاضى، تجربى و انسانى آموزش و پرورش منطقهى شهر قدس مىباشد.
2ـ اهداف جزئى
این تحقیق از مجموع اهداف خود ده هدف عمده را در بر دارد:
ـ بررسى راهبردهاى مطاله‌ی دانشآموزان دختر و پسر رشتههاى مختلف تحصیلى.
ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانشآموزان پسر رشته‌ی ریاضى و تجربى.
ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانشآموزان پسر رشته‌ی ریاضى و انسانى.
ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانشآموزان پسر رشته‌ی تجربى و انسانى.
ـ بررسى راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان دختر رشته‌ی ریاضى و تجربى.
ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانشآموزان دختر رشته‌ی ریاضى و انسانى.
ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانشآموزان دختر رشته‌ی تجربى و انسانى.
ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانشآموزان دختر و پسر رشته‌ی ریاضى.
ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانشآموزان دختر و پسر رشته‌ی تجربى.
ـ بررسى راهبردهاى مطالعه‌ی دانشآموزان دختر و پسر رشتهاى انسانى.
اهمیت موضوع پژوهش
در دنیاى امروز آدمى، تحت هر شرایطى بی‌نیاز از مطالعه، آگاهى و غنى سازى روح و روان خود نیست. و بدون شك هر كس به تقویت اندیشه، آگاهى و یا تجدید نظر نسبت به دانش و اطلاعات خود نپردازد و بصورت فنى و باآگاهى از روش‌هاى مطالعه و یادگیرى مطالعه ننماید زیان خواهد دید.
در دنیاى در حال تغییر كنونى، ضرورت آموزش و مطالعه به دلایل فراوان پذیرفته شده است.
تغییرات سریع و عمیق علمى سبب شده است كه هر از گاه، مطالب و نظریههاى جدیدى وارد میدان زندگى شود كه براى ادامه حیات، به ناچار باید علوم و معارف جدید را مطالعه كرد و آموخت و برخى از نظریههاى قدیمى را را كه كارآیى ندارند، كنار گذاشت و باید باور داشت دانشآموزان پایه و زیربناى اصلى هر جامعه بویژه مطالعه كنندگان جامعهى امروز و فردا خواهند بود، تغییرات فن آورى سبب دگرگونى در همهى زمینهها و كسب مهارت دانش و همچنین مطالعه شده است و جهان به دهكدهى كوچك تبدیل شده است و میزان كمّى و كیفى این تغییرات آن قدر زیاد است كه گاهى اوقات برنامه ریزان امر مطالعه، محققان و پژوهشگران را در این زمینه دچار مشكل كرده است و ما باید اصول و روشها، فرصتها، و توان سازگارى [18]رابه نیروى انسانى[19] خصوصاً دانشآموزان ایجاد و منتقل كرده تا به ضریب و درجهاى از اطمینان براى جامعهى مطالعه كنندگان امروز و فردا برسیم.
سازمان آموزش و پرورش به عنوان مهمترین سازمان هر كشورى در واقع سنگ بناى تمامى جامعه است وبدین جهت باید بدنهى خود یعنى دانشآموزان را براى همگام و همنوایى با پدیدهها و تازههاى علمى منطبق با نیازهاى فرهنگى، اجتماعى، اقتصادى و سیاسى از طریق اصول و روش‌هاى صحیح مطالعه و عادت به جریان و تداوم آن آگاه ساخته و به آموزش صحیح آن بپردازد و از این طریق به، به سازى نیروى انسانى خود نیز كمك كرده است.
البته شایان ذكر است امروزه عنایت در خور توجهى نسبت به مطالعه، اصول و روش‌هاى صحیح آن همچنین ایجاد انگیزه و تشویق صحیح و عادت به مطالعه و احساس اینكه مطالعه به صورت یك وظیفه تداعى شود صورت نپذیرفته است كه بیشتر عقب ماندگىها از هر حیث تحت شعاع این این امر قرار گرفته است. و همه ساله تعداد زیادى از دانشآموزان دچار افت تحصیلى مىشوند كه از عمده پیامدهاى آن، مىتوان پیامدهاى اقتصادى و روان شناختى را نام برد. با آموزش روش‌هاى صحیح مطالعه مىتوان به دانشآموزان فراگیرى روش‌هاى اصولى و صحیح براى هر رشته، هر درس، و هر موضوع و كتاب را آموزش داد. اگرچه پى بردن به مسائل و تمامى ابعاد مختلف مطالعه میزان و موفقیت آن آسان نیست. و كمى پیچیده و دشوار است، اما این پژوهش جهت بررسى اصول، راهها و روش‌هاى صحیح مطالعه بررسى راهبردهاى مطالعه در شاخهى نظرى، دانشآموزان پسر و دختر سال سوم متوسطه میزان و عدم موفقیت در امر مطالعه تدوین شده تا گامى هر چند كوچك اما عمیق، در جهت شناسایى افتهاى تحصیلى، عوامل مداخله‌گر و مزاحم مطالعه و بررسى راهبردهاى مطالعه جهت پیشرفت دانشآموزان در زمینههاى مطالعاتشان باشد. انشاء ا…
فرضیههاى پژوهش
به جهت دستیابى به هدف پژوهش حاضر، فرضیههاى زیر در نظر گرفته شده است.
فرضیهى اول ـ بین راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان دختر و پسر رشتههاى مختلف تحصیلى تفاوت وجود دارد.
فرضیهى دوم ـ بین راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان پسر رشتهى ریاضى و تجربى تفاوت وجود دارد.
فرضیهى سوم ـ بین راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان پسر رشتهى ریاضى و انسانى تفاوت وجود دارد.
فرضیهى چهارم ـ بین راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان پسر رشتهى تجربى وانسانى تفاوت وجود دارد.
فرضیه پنجم ـ بین راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان دختر رشتهى ریاضى و تجربى تفاوت وجود دارد.
فرضیهى ششم ـ بین راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان دختر رشتهى ریاضى و انسانى تفاوت وجود دارد.
فرضیه هفتم ـ بین راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان دختر رشتهى تجربى و انسانى تفاوت وجود دارد.
فرضیه هشتم ـ بین راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان دختر و پسر رشتهى ریاضى تفاوت وجود دارد.
فرضیه نهم ـ بین راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان دختر و پسر رشتهى تجربى تفاوت وجود دارد.
فرضیه دهم ـ بین راهبردهاى مطالعهى دانشآموزان دختر و پسر رشتهى انسانى تفاوت وجود دارد.
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
