سرمایه به‌عنوان یکی از نهادهای مهم تولید در فرایند توسعه کشورها ایفای نقش می‌نماید. وجود بازاری برای سرمایه که شرکت‌ها بتوانند منابع مالی موردنیاز خود را در آنجا به دست آورند و همچنین افراد و سازمان‌ها بتوانند پول خود را سرمایه‌گذاری کنند، لازم است. دو مفهوم بنیادی در هر سرمایه‌گذاری، بازده و ریسک است. بازده، عایدی سرمایه‌گذاری و ریسک، خطر نبود تحقق بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاری است. ازجمله اطلاعاتی که استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی شرکت‌ها در تصمیم‌گیری‌های خود موردتوجه قرار می‌دهند اطلاعات مرتبط با بازده سهام شرکت‌ها است. در این میان هرگونه اطلاعاتی که به نحوی مرتبط با شرکت بوده و با عملکرد و وضعیت مالی شرکت ارتباط داشته باشد بر بازده سهام تأثیرگذار خواهد بود. به همین منظور نیز تحقیقات مختلفی در خصوص تغییرات بازده سهام شرکت‌ها صورت گرفته و با روش‌های مختلف به بررسی رفتار بازده سهام در برابر اطلاعات مرتبط با شرکت پرداخته‌اند، بنابراین خریداران سهام در بورس اوراق بهادار، ریسک و بازده سرمایه‌گذاری را هم‌زمان موردتوجه قرار می‌دهند. به همین علت شناخت ریسک و عوامل مؤثر بر آن برای سرمایه‌گذاران اهمیت ویژه‌ای دارد.
هزینه سرمایه یكی از متغیرهای مؤثر در مدل‌های تصمیم‌گیری است و به‌عنوان بازده مورد انتظار سهامداران تعریف می‌شود. به‌عبارت‌دیگر هزینه سرمایه به حداقل نرخ بازدهی كه شركت باید به دست آورد تا بازده موردنظر سرمایه‌گذاران در شركت تأمین شود گفته می‌شود. درواقع اگر نرخ بازده سرمایه‌گذاری یك شركت از هزینه سرمایه‌اش بیشتر باشد ثروت سهامداران افزایش خواهد یافت. بنابراین درصورتی‌که شرکت‌ها هزینه سرمایه پایین‌تری را تجربه كنند، می‌توانند پروژه‌های سرمایه‌گذاری بیشتری را بپذیرند. بدون اطلاع از هزینه سرمایه، شركت نمی‌تواند تصمیم بگیرد كه از چه ابزاری برای گردآوری وجوه لازم برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت استفاده كند و به دلیل محدودیت در منابع، واحدهای اقتصادی باید تركیبی از منابع مالی را انتخاب كنند كه حداقل هزینه سرمایه را دربر داشته باشد. به‌منظور حداكثر كردن ارزش واحد اقتصادی لازم است سرمایه‌گذاری‌هایی انجام گیرد كه نرخ بازده آن‌ها بیش از نرخ هزینه تأمین مالی آن‌ها باشد.
هزینه سرمایه در تجزیه‌وتحلیل بودجه‌بندی سرمایه‌ای، ارزش فعلی خالص، شاخص سودآوری، نرخ بازده داخلی طرح‌های سرمایه‌گذاری مورداستفاده واقع می‌شود، همچنین آگاهی از هزینه سرمایه شركت به مدیران مالی برای تعیین ساختار بهینه كمك می‌کند كه این ساختار بهینه می‌تواند بر ارزش شركت و ثروت سهامداران اثر بگذارد، هزینه سرمایه ضمنی مقیاس كلی ریسك پذیرفته‌شده به دست سرمایه‌گذاران سهامدار است سهامداران مالكان شركت تلقی می‌شوند و ازاین‌جهت ترجیح می‌دهند در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری كنند كه بازده بالاتری داشته باشد. به همین دلیل شرکت‌هایی كه هزینه سرمایه ضمنی بالاتر و ریسك سیستماتیك بالاتری دارند سرمایه‌گذاران نرخ بازده بالاتری تقاضا می‌کنند. پس می‌توان نتیجه گرفت شرکت‌هایی كه هزینه سرمایه ضمنی كمتری دارند بهتر می‌توانند نرخ بازده درخواستی سرمایه‌گذاران را فراهم سازند. بدین‌جهت اندازه‌گیری هزینه سرمایه ضمنی و شناسایی علل تغییر آن موردتوجه زیادی قرارگرفته است. (رساپور،1390)

1-2   بیان مسئله تحقیق

هزینه سرمایه ضمنی یكی از مباحث اصلی در ادبیات مالی تصمیم‌گیری و انتخاب راه‌کارهای بهینه در خصوص سرمایه‌گذاری وجوه و ساختار سرمایه به‌منظور افزایش ارزش كلی واحد اقتصادی است در این زمینه موضوع تأمین مالی به‌طور اعم و هزینه سرمایه ضمنی به‌طور اخص در كانون توجه قرار می‌گیرد تأمین مالی در واحدهای اقتصادی به شیوه‌های مختلف و با بهره‌گیری از منابع متعدد صورت می‌گیرد. در

 خصوص انتخاب بهترین گزینه تأمین مالی عوامل متعددی دخیل هستند كه مهم‌ترین آن‌ها هزینه یا مخارج تأمین مالی است كه در ادبیات مالی از آن به‌عنوان هزینه سرمایه ضمنی یاد می‌شود. هزینه سرمایه ضمنی به سه دلیل می‌تواند در مدیریت مالی مهم باشد: الف -برای تجزیه‌وتحلیل درستی راجع به تصمیمات مخارج سرمایه‌ای كه مهم‌ترین تصمیماتی هستند كه توسط شركت اتخاذ می‌کند، تخمینی از هزینه سرمایه ضمنی لازم است. ب- چندین تصمیم دیگر مانند اجاره سرمایه‌ای، تأمین مالی بلندمدت و سیاست سرمایه در گردش نیاز به برآوردهایی از هزینه سرمایه ضمنی دارد. ج- به‌منظور بیشینه كردن ارزش شركت، باید هزینه همه داده‌ها كمینه شده و شركت باید در این. زمینه قادر به اندازه‌گیری هزینه سرمایه ضمنی باشد.

در عمل مشكلات زیادی برای تخمین هزینه تأمین مالی به‌عنوان حداقل نرخ بازده مورد انتظار برای تصمیم‌گیری وجود دارد و با توجه به منابع مختلف برای تأمین مالی، ما با هزینه هر یك از این منابع روبرو هستیم. حال اگر نرخ بازده مورد انتظار پروژه‌ای بالاتر از میانگین موزون هزینه سرمایه آن باشد، دارای توجیه اقتصادی است. باید توجه داشت كه هزینه واقعی یك منبع تأمین مالی ممكن است تنها هزینه آشكار نباشد. به‌عنوان نمونه، زمانی كه استفاده از یك بدهی ارزان‌تر افزایش‌یافته در مقابل به علت بالا رفتن ریسك شركت هزینه سهام عادی افزایش‌یافته و افزایش صرف ریسك به‌وسیله سهامداران عادی به‌عنوان هزینه غیر آشكار تأمین مالی از طریق بدهی است. درواقع سرمایه‌گذاران با اطمینان از كسب بازده معقول از انجام سرمایه‌گذاری خود به مشاركت در بورس اوراق بهادار اقدام می‌کنند و ایجاد اطمینان در بین سرمایه‌گذاران درواقع ابزار اصلی فعالیت مستمر بورس است. (خلیلی عراقی و همکاران،1389)
با توجه به اینكه هزینه سرمایه ضمنی، هزینه تأمین مالی بلندمدت شرکت‌ها است شرکت‌ها از طریق بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام، منابع مالی را تأمین می‌کنند و آن‌ها را در دارایی‌ها به کار می‌گیرند. هزینه‌ای كه شرکت‌ها بابت تأمین مالی از طریق بدهی بلندمدت و حقوق صاحبان سهام متحمل می‌شوند، هزینه سرمایه گویند. هزینه سرمایه ضمنی یكی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ابزارها در بسیاری از تصمیم‌گیری‌های مدیریتی است. هزینه سرمایه ضمنی از عوامل متعددی متأثر می‌شود. هزینه سرمایه ضمنی متأثر از عوامل متعددی از قبیل شرایط اقتصادی (ركود و تورم) و شرایط سیاسی می‌باشد. هزینه سرمایه ضمنی هم برای شركت و هم برای طرح قابل‌محاسبه است. بنابراین هزینه سرمایه ضمنی حداقل نرخ بازدهی است كه جریان‌های نقدی آتی طرح با آن تنزیل می‌شوند. درصورتی‌که شركت طرح‌هایی برای اجرا داشته باشد زمانی این طرح‌ها قابل‌اجرا است كه نرخ بازده مورد انتظار هر طرح از هزینه سرمایه آن بیشتر باشد. تعیین و ایجاد ساختار بهینه سرمایه و یا حركت به سمت آن می‌تواند بر ارزش شرکت و ثروت سهامداران تأثیر بگذارد. مدیران به‌عنوان نمایندگان صاحبان سهام باید تلاش نمایند ساختار سرمایه شركت را به‌گونه‌ای تنظیم كنند كه هزینه سرمایه شركت حداقل و درنتیجه ارزش شركت و ثروت سهامداران حداكثر گرد د همچنین مدیران شرکت‌ها باید در هنگام سرمایه‌گذاری بر روی پروژه‌ای خاص، از نرخ بازدهی طرح و نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران آگاهی داشته باشند. یعنی باید بدانند منابع مالی مورداستفاده آن‌ها با چه هزینه‌ای تأمین می‌شود. یك تركیب كارا از سرمایه، هزینه سرمایه را كاهش می‌دهد. با توجه به این نكته كه پایین آوردن هزینه سرمایه باعث بالا رفتن خالص درآمد اقتصادی می‌شود نهایتاً ارزش شركت را افزایش می‌دهد. بنابراین مدیر مالی می‌تواند از طریق ایجاد تغییر در مواردی مانند سود هر سهم در زمان حال آینده، زمان‌بندی مدت و ریسک سودآوری، خط‌مشی تقسیم سود و انتخاب شیوه تأمین مالی بر ثروت سهامداران اثر بگذارد. (همان مأخذ).
پرسش اصلی تحقیق:
چه رابطه‌ای بین هزینه سرمایه ضمنی و بازده مورد انتظار وجود دارد؟

1-3   اهمیت و ضرورت تحقیق

• برقراری تعادل میان ریسک و بازده: ریسک و بازده ازجمله مفاهیم اساسی در ادبیات مالی بوده که در قالب هزینه سرمایه نمایان می‌شود. درصورتی‌که بازده مورد انتظار از هزینه سرمایه کمتر باشد ارزش واحد اقتصادی کاهش خواهد یافت، بنابراین مدیریت برای حفظ ارزش واحد اقتصادی باید تلاش کند بازده مورد انتظار را حداقل به سطح هزینه سرمایه برساند. در این میان کلید موفقیت کاهش هزینه سرمایه است. ازآنجاکه هزینه سرمایه مبتنی بر نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران است، با میزان ریسك (تغییرات سود) پذیرفته‌شده توسط آنان مرتبط است. شرکت‌ها در تلاش‌اند تا از طریق تهیه اطلاعات باکیفیت توان پیش‌بینی جریان‌های نقد آتی را افزایش و ریسک اطلاعاتی را کاهش دهند. این پژوهش با استفاده از فرمول مطروحه و قابلیت کم نمودن درصد خطای پیش‌بینی این امکان را ایجاد می‌کند تا بتوان ریسک سرمایه‌گذاری‌ها را تا حد امکان کاهش داد (عثمانی،1381).
• اهمیت تغییرات در میزان سود و قیمت سهام: تغییرات در سود و قیمت سهام عناصری تأثیرگذار در ارزیابی وضعیت شرکت‌ها و مدیران و به‌تبع آن بر تصمیمات سرمایه‌گذاران بالفعل و بالقوه می‌باشد. همچنین موضوعات مربوط به هزینه سرمایه و نیز ساختار سرمایه و بازده در این تحقیق مورد سؤال می‌باشد. عناصر و گروه‌های فوق و دلایل و اهداف آن‌ها گواه بر اهمیت تحقیق داشته و ارتباط مستقیم با آن دارد. یکی از مهم‌ترین فاکتورهای مؤثر در مدل این تحقیق قیمت سهام و سود می‌باشد که با استفاده از فرمول تحقیق می‌توان از میران تأثیر تغییرات آن‌ها آگاه شد.
• علاوه بر اهمیت موضوع تحقیق که موجب انتخاب آن گردید، علاقه شخصی و مطالعات قبلی پژوهشگر در این امر بی‌تأثیر نبوده است. همچنین در بیان اهمیت موضوع و دلایل انتخاب آن باید به این مهم اشاره کرد که دانشجویان نه‌تنها باید تعاریف بازده مورد انتظار و هزینه سرمایه ضمنی را بیاموزند. بلکه باید به درک ارتباط بین بازده مورد انتظار و هزینه سرمایه ضمنی شرکت به‌منظور کشف فرصت‌های ارزش زا بپردازند.
• هزینه سرمایه ضمنی یك مقیاس كلی ریسك پذیرفته‌شده به‌وسیله سرمایه‌گذاران است. بدین‌جهت اندازه‌گیری هزینه سرمایه ضمنی و شناسایی علل تغییر آن موردتوجه زیادی قرارگرفته است. با توجه به اینكه هزینه سرمایه ضمنی یك مفهوم ذهنی است و تنها از روی قیمت‌های سهام و انتظارات بیان‌شده آینده می‌تواند استنتاج شود. یک‌راه توضیح معیار اندازه‌گیری هزینه سرمایه ضمنی مطالعه رابطه آن با متغیرهایی است كه بر ریسک‌پذیری شركت تأثیر می‌گذارند.
• شناخت بهتر عوامل مؤثر بر میزان بازده مورد انتظار سهام شرکت که می‌تواند موجب افزایش کارایی بازار سرمایه شود.
• هیچ تحقیق داخلی تاکنون ارتباط بین هزینه سرمایه ضمنی و بازده مورد انتظار را در بورس اوراق بهادار تهران را نسنجیده است. فلذا این موضوع اولین بار در ایران انجام می‌شود.

1-4   اهداف تحقیق

ارزش و اعتبار قوانین هر علم و تحقیقی به روش‌شناختی که در آن بکار می‌رود بستگی دارد و هدف علمی این تحقیق ارزش و اعتبار بخشیدن به فرضیه تحقیق می‌باشد تا این تحقیق بتواند در بالا بردن سطح دانش عمومی موردنیاز استفاده‌کنندگان مؤثر باشد و همچنین زمینه‌ساز بستر مناسبی برای تحقیق آتی در سایر مراکز آموزشی و پژوهشی باشد. اهداف این تحقیق به‌صورت به شرح زیر می‌باشد.
اهداف تحقیق حاضر بر اساس تقسیم‌بندی اهداف به اهداف اصلی، فرعی و سایر اهداف به شرح زیر قابل‌طبقه‌بندی می‌باشد:
هدف اصلی:
ارزیابی ارتباط بین هزینه سرمایه ضمنی و بازده مورد انتظار در قلمرو تحقیق
اهداف فرعی:

1. ارزیابی ارتباط بین هزینه سرمایه ضمنی و اندازه شرکت در قلمرو تحقیق
2. ارزیابی ارتباط بین هزینه سرمایه ضمنی و اهرم مالی در قلمرو تحقیق

 
سایر اهداف:
 بررسی ارتباط هزینه سرمایه ضمنی با بازده مورد انتظار در حوزه‌ی مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرد که به‌نوبه خود، موضوع جدیدی می‌باشد که در داخل کشور تاکنون مطالعه نشده است. در تحقیقات بین‌المللی و همچنین داخلی پیشین همواره به بررسی ارتباط هزینه سرمایه به‌عنوان معیاری از بازده مورد انتظار با عوامل مختلف موردبررسی و تحقیق قرارگرفته است و همچنین هیچ‌یک موفق به ارائه یک فرم بسته و رابطه معین برای هزینه سرمایه ضمنی و بازده مورد انتظار نشده‌اند.

1-5   سؤالات تحقیق

سؤال اصلی:
چه رابطه‌ای بین هزینه سرمایه ضمنی و بازده مورد انتظار در قلمرو تحقیق وجود دارد؟
سؤالات فرعی:

1. چه رابطه‌ای بین هزینه سرمایه ضمنی و اندازه شرکت در قلمرو تحقیق وجود دارد؟
2. چه رابطه‌ای بین هزینه سرمایه ضمنی و اهرم مالی در قلمرو تحقیق وجود دارد؟

1-6   فرضیه‌های تحقیق

فرضیه اصلی:
بین هزینه سرمایه ضمنی و بازده مورد انتظار در قلمرو تحقیق رابطه وجود دارد.
فرضیات فرعی:

1. بین هزینه سرمایه ضمنی و اندازه شرکت رابطه مستقیم وجود دارد.
2. بین هزینه سرمایه ضمنی و اهرم مالی رابطه مستقیم وجود دارد.

1-7   روش پژوهش

روش تحقیق از جهت هدف: با توجه به اینکه در این تحقیق از مدل‌ها، روش‌ها و نظریه‌های موجود در راستای حل مسئله یا بهبود وضعیت هستیم، بنابراین تحقیق فوق از جهت هدف، کاربردی است.
 
 
روش تحقیق از جهت روش استنتاج و گردآوری داده‌ها: با عنایت به اینکه از جامعه آماری (شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران) نمونه علمی انتخاب‌شده است، بنابراین از جهت روش استنتاج استقرایی است.
 
روش تحقیق از جهت طرح تحقیق: نهایتاً با عنایت به اینکه داده‌های اصلی تحقیق در کار میدانی بر مبنای عملکرد گذشته و داده‌های تاریخی مندرج در صورت‌های مالی به دست خواهد آمد، بنابراین تحقیق فوق از جهت طرح تحقیق، پس رویدادی است.

1-8   قلمرو پژوهش

هر پژوهش باید دامنه مشخص و تعریف‌شده‌ای داشته باشد تا پژوهشگر در تمامی مراحل احاطه کافی بر کار خود داشته باشد و بتواند پیامدهای حاصل از نمونه را به جامعه آماری تعمیم دهد. قلمرو این پژوهش ازلحاظ موضوعی، زمانی و مکانی به شرح زیر بوده است.

1-8-1 قلمرو موضوعی

قلمرو موضوعی پژوهش ارزیابی ارتباط هزینه سرمایه ضمنی و بازده مورد انتظار در بورس اوراق بهادار تهران بوده است.