هدف از بازاریابی، جلب رضایت مشتری است و لازمه ی جلب رضایت مشتریان ، شناسایی نیازها، خواسته ها، سلایق، تمایلات، توانایی ها و محدودیت های آنهاست(1). بدین منظور در دنیای امروز سازمان های مختلف تولیدی برای حفظ، بقا و توسعه باید محصولات خود را منطبق بر نیازهای مخاطبین و ذینفعان ارائه دهند(2)، به طوری که اگر به خواسته های مشتریان بالقوه و بالفعل توجه شود این امر موجب تعهد و وفاداری در خرید آنها می شود(3). از سوی دیگر از دست دادن یک مشتری تنها از دست دادن یک قلم فروش نیست بلکه فراتر از آن از دست دادن کل جریان خریدهایی است که مشتری می توانسته در طول زندگی خود انجام دهد (4). از این رو مدیران شرکت ها باید تلاش کنند تا با بازارگرایی، بازارشناسی، بازارگردی و بازاریابی سهم بازار مناسبی برای خود به دست آورند(5). از جمله نقش های مدیران بازاریابی تصمیم گیری درباره عناصر آمیخته بازاریابی است که این امر آنها را با فرآیند تصمیم گیری روبرو می کند(6). بدین منظور شرکت ها باید با تصمیم گیری به هنگام و با شناخت کافی از مشتریان و نیازهای بازار تلاش کنند، با عرضه محصولی خوب و با قیمتی مناسب، و بکارگیری روش های مطلوب توزیع، استفاده از تبلیغات آگاه کننده و شناسایی رقبا، فرصت ها و تهدیدهای محیطی، سهم بازار خود را افزایش داده و با خلاقیت، تطبیق منابع و انعطاف پذیری با نیازها و خواسته های مشتریان داخلی و خارجی علاوه بر افزایش سهم بازار، مشتریان خود را نیز حفظ کنند(7).
در عصر حاضر، ورزش به عنوان یک بخش اقتصادی، چه از بعد عملی و چه تماشایی، درتولید و مصرف کالاها و خدمات ورزشی و توسعه
اقتصادی جوامع مختلف نقش اساسی دارد و هم اکنون یکی ازمؤثرترین عوامل اثرگذار در رشد اقتصادی ملی و یکی از درآمدزاترین صنایع در قرن 21 به شمار می رود (8). از جمله بخشی از محصولات ورزشی که در اجرا و توسعه رشته های ورزشی نقش مهمی دارند و با اقبال جهانی مواجهند، پوشاک ورزشی است، به طوری که نتایج تحقیقات نشان می دهد که در اوایل دهه ی 2000 میلادی، پوشاک ورزشی 22 درصد از کل سهام بازار پوشاک جهان را به خود اختصاص داده بود. بدین صورت در شرایط امروزی که جهانی شدن موجب شدت رقابت در بازارها و افزایش ریسک معرفی محصولات جدید شده است، تولید کنندگان باید آن چیزی را تولید کنند که مشتریان می خواهند و به گونه ای آن را در معرض دید مشتری قرار دهند تا به خرید آن ترغیب شود(9). در این بین تولید کنندگان و عرضه کنندگان ابزارهایی را در اختیار دارند که استفاده از این ابزارها برای ایجاد انگیزه در مصرف کننده برای خرید کالاها، ضروری به نظر می رسد. یکی از بهترین و مهم ترین این ابزارها آمیخته بازاریابی است(10).
بیان مساله:
بازاریابی موفق با درک چرایی رفتار مصرف کننده آغاز می شود. کلیه تصمیمات و فرایندهای بازاریابی بر پایه ی درک رفتار مصرف کننده استوار است و تصور اتخاذ تصمیمات کلیدی برپایه ی عدم درک رفتار مصرف کننده غیرممکن است(11). بدون دسترسی به دانش رفتار مصرف کننده و داشتن درک صحیح از آن پیش بینی واکنش نسبت به نیازها و تمایلات مشتریان امکان پذیر نیست(12). از این رو تلاش علم بازاریابی بر این است که شیوه های رفتار مصرف کننده را تحت تاثیر قرار دهد. این تلاش ها برای سازمان ها، مشتریان و جامعه تاثیرهایی را به همراه دارد(13). به همین دلیل درک و پیش بینی رفتار مصرف کننده کلید موفقیت در برنامه ریزی و مدیریت بازاریابی محیط در حال تغییر و دگرگونی است، در این بین سازمانی که از چگونگی واکنش مصرف کنندگان نسبت به ویژگی های مختلف کالا، قیمت و دستاویزهای تبلیغاتی آگاهی داشته باشد در مقابل رقبای خود از امتیاز ویژه برخوردار است. در منابع متفاوت عناصر مختلفی تحت عنوان عناصر آمیخته بازاریابی ذکر شده است، اما آن چه دراکثر منابع و پژوهش ها به عنوان آمیخته بازاریابی مد نظر است در برگیرنده قیمت ، محصول ، تبلیغ و کانال های توزیع است. هر یک از این 4 عامل به تنهایی یا ترکیبی از آنها می تواند در شکل گیری رفتار و تصمیم مصرف کننده در جهت استفاده از محصول موثر باشد، با این شرط که منجر به رضایت مشتری شود. ترکیب و انتخاب راهبرد های مناسب در خصوص عناصر آمیخته امروزه در بحث بازاریابی و تحقیقات بازار بسیار مهم است و بر آن تاکید می گردد(14).
تحقیقات مختلف نشان داده اند عناصر آمیخته بازاریابی می تواند بر متغیرهای مختلف در بازاریابی ورزشی تاثیر بگذارد. عواملی چون وفاداری، تصمیم خرید ، رضایت مندی و … توسط محققان مختلف مورد تاکید قرار گرفته است. در این میان یکی از متغیرهایی که می تواند مد نظر محققان قرار گیرد رفتار مشتری و مصرف کننده است، وونگ فونگ و یا حیا سیدک (2008) نشان دادند که رابطه مثبت و معناداری بین نام تجاری (برند)، کیفیت محصول، قیمت، سبک، تبلیغات، کیفیت خدمات و محیط فروشگاه با وفاداری به نام تجاری پوشاک ورزشی وجود دارد(15). همچنین بهنامی فر(1389) در پژوهش خود با عنوان “بررسی عوامل آمیخته بازاریابی مؤثر بر خرید تلویزیون (ال سی دی) در خانوارهای شهر تهران” به این نتیجه دست یافت که مصرف کننده در خرید خود به تمامی عناصر آمیخته بازاریابی از قبیل ویژگی های محصول، قیمت، کانال های توزیع و فعالیت های ترفیعی توجه دارد و از بین عناصرآمیخته بازاریابی محصول بیشترین و قیمت کمترین تأثیر را بر خرید مشتریان داشته است(16). علاوه بر این، گراوند و همکاران (1389) در پژوهش خود نشان دادند که رضایت مندی خریداران تابعی از متغیرهای کیفیت، قیمت، تبلیغ و توزیع است که به عنوان متغیرهای مداخله گر، با ایجاد و تأمین خواسته های مشتریان، تصمیم به خرید از این شرکت ها را موجب می شود(17).
همانطور که مشاهده شد یکی از متغیرهایی که تحت تاثیر آمیخته بازاریابی قرار دارد، رفتار خرید مشتریان است. فانک (2008) رفتار مصرف کننده ورزشی را بدین صورت تعریف کرده است: فرآیندی است که در آن افراد اقدام به انتخاب، خرید، استفاده تولیدات و خدمات ورزشی می نمایند(18). لذا رفتار خرید مصرف کننده همواره به عنوان یک موضوع مهم بازاریابی مطرح بوده است و شامل مولفه های خرید مجدد، تبلیغات دهان به دهان و خرید رسانه ای می باشد(19)، علاوه بر این اساس رفتار مصرف کننده شامل 5 مرحله 1. شناسایی مشکل 2. جست و جوی اطلاعات 3. ارزیابی گزینه ها 4. تصمیم خرید 5. رفتار پس از خرید است(20). بدین منظور اگر شرکتی بتواند از شیوه ای که مصرف کنندگان در برابر انواع و اقسام محصولات، تولید، قیمت و تبلیغات واکنش نشان می دهند آگاه شود، نسبت به شرکت های رقیب از امتیاز بزرگی بهره مند خواهد بود. بازاریاب ها باید بتوانند این مطلب را درک کنند که در جعبه سیاه خریدار چه چیز وجود دارد. محرک های بازاریابی از محصول، قیمت، توزیع و ترویج تشکیل می شود. محرک های دیگر عبارتند از : عوامل اصلی که در محیط خریدار وجود دارند یا رخ می دهند، آنها عبارتند از عوامل اقتصادی، فناوری، سیاسی و فرهنگی. تمام این محرک ها وارد جعبه سیاه خریدار می شوند و در آنجا به مجموعه ای از واکنش های قابل مشاهده خریدار تبدیل می گردند. این واکنش های قابل مشاهده به صورت انتخاب محصول، انتخاب نام و نشان تجاری خاص، زمان خرید و مقدار خرید پدیدار می شوند (21).
- 1. Wong, Foong & Yahyah Sidek
- 1. Funk
