محققان زیادی، مبانی نظری و شواهد تجربی مرتبط با قابلیت پیش بینی سود را فراهم آورده اند. سود حسابداری یکی از مهم ترین اطلاعاتی است که در صورت های مالی افشا می شود و در صورتی که صحیح باشد باعث افزایش کیفیت و شفافیت افشا در صورت های مالی خواهد شد . در واقع، سود حسابداری از معیارهایی است که همواره در تصمیم گیری سرمایه گذاران کاربرد فراوانی دارد. شاید بتوان مهم ترین عامل تاثیرگذار بر قیمت سهام را در پیش بینی سود هر سهم جستجو کرد . مهم ترین منبع اطلاعاتی سرمایه گذاران و اعتباردهندگان، پیش بینی های سود ارائه شده به وسیله آن ها در فواصل زمانی معین است (ملکیان و احمدپور، 1389 ؛ علوی طبری و جلیلی، 1385 ؛ و باگینسکی و هسل، 1997).
1-2- شرح و بیان مسأله تحقیق
با وجود محدودیتهای زیاد، سود سهام یکی از عمده معیارهایی است که افراد و شرکتها در انتخاب سهام به کار گرفته و با در نظر گرفتن آن افزایش یا کاهش قیمتشان را پیشبینی میکنند. تحلیلگران و سرمایهگذارانی که سود سهام را بهعنوان تغییر قیمت آتی سهام به کار میبرند بایستی از روشهای حسابداری شرکتها در اندازه گرفتن سود، سود پرداخت شده سهام و نرخ تورم آگاهی کامل داشته باشند. بهعنوان مثال روند صعودی سود سهام ممکن است به دلیل کم کردن سود پرداخت شده و یا بر اثر تورم باشد.
امروزه سرمایهگذاری به شیوههای متعدد به خصوص سرمایهگذاری در سهام شرکتهای مختلف در جامعه به صورت وسیعی مورد توجه افراد حقیقی و حقوقی قرار گرفته است. همچنین افراد برای سرمایهگذاری به طرق مختلف به دنبال کسب اطلاعات از منابع گوناگون میباشند. معمولاً هدف اغلب سرمایهگذاران و سهامداران عادی و حقیقی از سرمایهگذاری در سهام شرکتها افزایش ثروت و کسب سود هر چه بیشتر میباشد. لذا وجود اطلاعات در مورد عملکرد آتی شرکت در سالهای آتی میتواند اهمیت بسزایی در تصمیمات سرمایهگذاران و ارزیابی شرکت داشته باشد. از طرفی امکان اطلاع رسانی در مورد شرکت میتواند به مدیران شرکتها هم در جذب سهامداران بیشتر کمک نماید. (اردکانی و محمودیان، 1389: 45).
1-2-1-اهمیت و ضرورت تحقیق
هدف از انجام این تحقیق ارائه برآوردی معقول و منطقی تاثیر مکانیزمهای ساختار حاکمیت و ساختار مالکیت بر قابلیت پیش بینی سود شرکت های پذیرفته شده به استفاده کنندگان جهت ارزیابی اوضاع مالی شرکت است . ارائه پیش بینی های سود همراه با ابزارهای لازم جهت ارزیابی منطقی این پیش بینی ها، مسئله ای است که امروزه در گزارش های مالی، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.سود حسابداری یکی از مهمترین شاخص هایی است که به وسیله استفاده کنندگان از صورت های مالی برای مقاصد مختلفی مانند ارزش گذاری سهام، ارزیابی عملکرد مدیریت، تخصیص منابع و… بکار گرفته شده و به آن توجه زیادی می شود. بنابراین تخصیص بهینه منابع در بازارها کاملا به این بستگی دارد که سود حسابداری قابلیت پیش بینی داشته باشد.
ترکیب سهامداری یا ساختار مالکیت از موضوعات مهم حاکمیت شرکتی به شمار میرود که انگیزه مدیران را تحت تأثیر قرار میدهد و بدین ترتیب میتواند در کارآیی هر شرکتی تأثیر قابل توجهی داشته باشد. در گذشته، اقتصاددانان فرض میکردند که تمامی گروههای مربوط به یک شرکت سهامی برای یک هدف مشترک فعالیت میکنند اما در طول 3 دهه اخیر، موارد بسیاری از تضاد منافع بین گروهها و چگونگی مواجهه شرکتها با این گونه تضادها توسط اقتصاددانان مطرح شده است. این موارد به طور کلی، تحت عنوان “تئوری نمایندگی” بیان میشود. این مهم پس از رسوایی های مالی اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و در نتیجه آن، مراجع قانون گذاری بورس های کشورهای مختلف جهان دست به اقدام ها مختلفی زده اند. یکی از این اقدام ها، اصلاح حاکمیت شرکت ها است (جلیس و همکاران،1998 ). سازوکارهای های حاکمیت شرکتی با کاهش مشکلات نمایندگی، می توانند فرصت های مدیریت سود را کاهش داده و در نتیجه قابلیت پیش بینی سود را افزایش دهند (مشایخ و اسماعیلی، 1385 ). سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که با وجود اطلاع از ساختار حاکمیت و ساختار مالکیت شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران، سهامداران و مراجع قانونگذاری چگونه میتوانند از پیش بینی سود ارائه شده به وسیله مدیران مطمئن شوند؟
1-3- اهداف تحقیق
تحقیق حاضر در راستای دستیابی به اهداف زیر تدوین گشته است .
اهداف اصلی1: بررسی تاثیر ساختار حاکمیت بر قابلیت پیش بینی سود.
اهداف فرعی1-1: بررسی تاثیر استقلال هیات مدیره بر قابلیت پیش بینی سود.
اهداف فرعی2-1: بررسی تاثیر اندازه هیات مدیره بر قابلیت پیش بینی سود.
اهداف فرعی3-1: بررسی تاثیر استقلال کمیته حسابرسی بر قابلیت پیش بینی سود.
اهداف فرعی4-1: بررسی تاثیر جلسات کمیته حسابرسی بر قابلیت پیش بینی سود.
اهداف اصلی2: بررسی تاثیر ساختار مالکیت بر قابلیت پیش بینی سود.
اهداف فرعی1-2: بررسی تاثیر در صد مالکیت سرمایه گزاران نهادی بر قابلیت پیش بینی سود.
اهداف فرعی2-2: بررسی تاثیر در صد مالکیت مدیریتی بر قابلیت پیش بینی سود.
اهداف فرعی3-2: بررسی تاثیر درصد سهام شناورآزاد بر قابلیت پیش بینی سود.
1-4- فرضیه تحقیق
تحقیق حاضر درصدد بررسی تاثیر ساختار حاکمیت و ساختار مالکیت بر قابلیت پیش بینی سود شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران می باشد. به همین منظور فرضیه تحقیق به شرح زیر تدوین گردید:
فرضیه اصلی1 : ساختار حاکمیت بر قابلیت پیش بینی سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر معناداری دارد.
فرضیه فرعی 1-1 : استقلال هیات مدیره بر قابلیت پیش بینی سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر معناداری دارد.
فرضیه فرعی 2-1: اندازه هیات مدیره بر قابلیت پیش بینی سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر معناداری دارد.
فرضیه فرعی 3-1: استقلال کمیته حسابرسی بر قابلیت پیش بینی سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر معناداری دارد.
فرضیه فرعی 4-1: جلسات کمیته حسابرسی بر قابلیت پیش بینی سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر معناداری دارد.
فرضیه اصلی 2: ساختار مالکیت بر قابلیت پیش بینی سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر معناداری دارد.
فرضیه فرعی 1-2 :. در صد مالکیت سرمایه گزاران نهادی بر قابلیت پیش بینی سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر معناداری دارد.
فرضیه فرعی 2-2: در صد مالکیت مدیریتی بر قابلیت پیش بینی سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر معناداری دارد.
فرضیه فرعی 3-2: درصد سهام شناورآزاد بر قابلیت پیش بینی سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر معناداری دارد.
1-5- قلمرو تحقیق
1-موضوعی: در حیطه بررسی عوامل موثر بر قابلیت پیش بینی سود شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
2-مکانی: این تحقیق به بررسی تاثیر ساختار حاکمیت و ساختار مالکیت بر قابلیت پیش بینی سود در بازار بورس اوراق بهادار تهران میپردازد.
3-زمانی:قلمرو زمانی این تحقیق دوره ای 5 ساله، از ابتدای سال1388 لغایت پایان سال 1392 است.
1-6-جامعه و نمونه تحقیق
جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه جامعه آماری کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
از آنجا که پذیرفته شدن شرکتها و ادامه حضورآنها در بورس اوراق بهادار، مستلزم ارائه و در دسترس عموم قراردادن اطلاعاتی است که در مطالعات عملکرد شرکت ها مورد استفاده قرار میگیرد، بنابراین آسانترین و مطمئن ترین منبع اطلاعاتی در این مورد ، اطلاعات شرکت ها در سازمان بورس اوراق بهاداراست. جامعه آماری کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره 5ساله، از ابتدای سال1388 لغایت پایان سال 1392 میباشد که دارای ویژگیهای ذیل باشند :
– به لحاظ افزایش قابلیت مقایسه، پایان سال مالی آنها 29 اسفند هر سال باشد.
– سابقه عضویت آنها در بورس اوراق بهادار از سال 1388 باشد. (با توجه به قلمرو زمانی تحقیق)
– طی دوره مالی مذکور در بورس اوراق بهادار فعال باشند.
– طی سالهای مذکورتغییر فعالیت یا تغییر سال مالی نداده باشند.
1-7- روش تحقیق
برای جمع آوری اطلاعات از روش های زیر استفاده می شود:
مطالعات کتابخانهای: جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، از منابع کتابخانه ای، مقالات، کتاب های مورد نیاز و نیز از شبکه جهانی اطلاعات استفاده شده است.
دادههای مالی از صورتهای مالی حسابرسی شده مندرج در سایت «مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس اوراق بهادار» و نرم افزار تدبیرپرداز و رهآورد نوین و اسناد موجود در کتابخانه سازمان بورس و اوراق بهادار تهران استخراج میگردد. دادههای جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار اکسل محاسبه و با نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد. این پژوهش در حوزه تحقیقات تجربی حسابداری قرار دارد و از نظر هدف از نوع کاربردی میباشد زیرا نتایج ان را می توان در عمل بکارگرفت. این پژوهش به دلیل ماهیت موضوع از نوع توصیفی – همبستگی بوده وبدین دلیل توصیفی است که به بیان دخل و تصرف تا بررسی و تشریح وضع موجود می پردازد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از رگرسیون چند متغیره استفاده شده است با استفاده از رگرسیون چند متغیره ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش برای شرکتهای پذیرفته بورسی اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار می گیرد.
1-8- روش تجزیه و تحلیل داده ها
تجزیه و تحلیل دادههای بدست آمده از تحقیق حاضر شامل دو بخش به شرح زیر می باشد:
الف. آمار توصیفی:
به منظور توصیف یافتهها، از جداول فراوانی و همچنین نمودارهای میلهای و دایرهای استفاده گردید. ضمن این که به منظور توصیف بهتر دادهها از شاخصهای مرکزی و شاخصهای پراکندگی بهره گرفته شد.
ب. آمار استنباطی:
در این تحقیق از رگرسیون چند متغیره برای محاسبه ضرایب و آزمون فرضیهها استفاده می شود. این نوع رگرسیون در گسترهای وسیع برای بررسی ارتباط بین متغیرهای مستقل ومتغیرهای وابسته، در مطالعات پیشین بکار رفته است. علاوه بر این، از ماتریس همبستگی نیز در راستای تحلیل دادهها استفاده می شود.
1-9- مدل مفهومی تحقیق
برای انجام تحقیقات علمی و نظام مند، چارچوبی علمی و نظری مورد نیاز است که اصطلاحاً مدل مفهومی نامیده می شود. با توجه به مفاهیم ارایه شده مدل مفهومی پژوهش این پژوهش در زیر آمده است.
. Corporate Governance