:

شیرخشک نوزادان وغذای کودک به عنوان غذای کمکی از دیر باز مورد استفاده کودکان این مرز و بوم قرار می گرفته و هم اکنون در کارخانجات بسیاری در سطح کشور تولید و به بازار عرضه می شود. این محصولات حاوی مواد ضروری و تغذیه‌ای می باشند که برای سلامت نوزادان ,کودکان مفید است بنابراین آلودگی این غذاها با فلزات سنگین از جمله سرب و کادمیوم می تواند یک تهدید جدی برای نوزادان و کودکان باشد. زیرا این عناصر زیست تخریب پذیر نیستند و در محیط باقی مانده و وارد زنجیره غذایی می شوند. در این مطالعه غلظت فلزات سنگین سرب و کادمیوم از طریق طیف سنجی جذب اتمی با کوره گرافیتی مطابق دستور العمل AOAC_1 بر روی 12 نمونه از شیر خشک نوزادان مصرفی در ایران و 12 نمونه غذای کودک مصرفی در ایران در سال 1391 انجام گرفت. پس از انجام آزمایش‌های مربوطه نتایج این بررسی نشان داد که میانگین غلظت سرب در شیــرخشـک نوزادان برابر ppb 63/16 و در غذای کودک برابر ppb09/18 و برای کادمیوم در شیر خشک نوزادان برابر با ppb 19/6 و در غذای کودک برابرppb 66/12 بدست آمد بنابراین مقدار سرب در نمونه های شیر خشک نوزادان و غذایی کودک درحد مجاز بود وکادمیوم درشیر خشک نوزادان بیشتر از حد مجاز (حدود19/1درصد) بوده است لذا پیشنهاد می شود نظارت بیشتری برتولید شیرخشک نوزادان گردد.

واژگان کلیدی: شیرخشک نوزادان، غذای کودک، سرب،کادمیوم.

______________

Association Official Analytical chemists [1]

بیان مساله:

افزایش میزان فلزات سنگین از جمله سرب و کادمیوم در شیر خشک نوزادان و غذای کودک باعث نگرانی والدین و تولید کنندگان این

 محصول می گردد وجود بعضی از عناصر بخصوص فلزات سنگین برای رشد و سلامتی بدن مضر می باشند که از جمله فلزات سنگین مضر برای بدن سرب، کادمیوم، آرسنیک و غیره می باشد. این عناصر سمی بوده به طوریکه سرب وکادمیوم باعث افزایش فشار خون، ناتوانی جسمی ویادگیری، خواب آشفته و کم خونی می شود. میزان حد مجاز سرب درشیرخشک نوزادان وغذای کودک در ایران ppb 20 کادمیوم درشیرخشک نوزادان برابرppb 5 و درغذای کودک برابرppb 100می باشد (1،2،61).

1-2 اهداف، فرضیات و سوالات تحقیق:

اهداف تحقیق(اهداف کلی،اهداف جزئی)

اندازه گیری میزان فلزات سنگین سرب و کادمیوم در انواع شیر خشک نوزادان و غذای کودک موجود در بازار (داخلی و وارداتی ) به روش اسپکترومتری جذب اتمی با کوره (GFAAS)_1

فرضیات تحقیق:

• میزان فلزات سنگین سرب و کادمیوم در شیر خشک نوزادان موجود در بازار(لاکتانا1، لاکتانا 2، گیگوز1، گیگوز2، ببلاک1، ببلاک2، ببلاک3، بیومیل، نان1، هومانا1، هومانا2، هومانا3) بیشتر از حد مجاز استاندارد ایران می باشد.
• میزان فلزات سنگین سرب وکادمیوم در غذای کودک موجود در بازار { غنچه(حریره بادام، گندمین با شیر، پنج غله با شیرومخلوط میوه)پوره4، پوره5، انشور، سرلاک(گندم وعسل با شیر،گندم ومیوه باشیر، برنج با شیر)،(گندم وتکه های خرما با شیر، گندم وموز باشیر، گندم وشیر)} بیشتر از حد مجازایران می باشد.

سوالات تحقیق

• آیامیزان فلزات سنگین سرب وکادمیوم درشیرخشک نوزادان موجود در بازار با نشان های تجاری فوق (لاکتانا1، لاکتانا2، گیگوز1 گیگوز2، ببلاک1، ببلاک2، ببلاک3، بیومیل، نان، هومانا1، هومانا2، هومانا3) بیش ازحد مجاز ایران است؟
• آیا میزان فلزات سنگین سرب و کادمیوم در غذای کودک موجود در بازار با نشان های تجاری فوق {غنچه(حریره بادام، گندمین با شیر، پنج غله با شیر و مخلوط میوه) پوره 4، پوره5، انشور، سرلاک (گندم وعسل باشیر، گندم ومیوه با شیر، برنج باشیر)، (گندم وتکه های خرما با شیر، گندم وموز با شیر، گندم وشیر)} بیش ازحدمجازایران است؟

___________________

Graphit Furnace Atomic Absorption Spectrometry._1

1-روش تحقیق و پژوهش

تعداد 12 نمونه از انواع شیر خشک نوزادان و12 نمونه غذای کودک موجود در سطح بازار که از هر نمونه 3 بار نمونه برداری و در هر آزمایش 3 تکرار انجام خواهد گرفت.

نمونه ها به آزمایشگاه های کنترل مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی چهارمحال و بختیاری – شهرکرد و کیمیا پژوه(همکاروزارت بهداشت )جهت انجام آزمایشات مربوطه انتقال داده شد.

لوازم شیشه ای و کروزه های چینی مورد استفاده به مدت 24 ساعت قبل از استفاده در اسید نیتریک 10% و سپس با آب دیونیزه شستشو و خشک شدند و کروزه ها به وزن ثابت رسیده و مقدار 5 گرم از هر نمونه شیر خشک نمونه برداری و بعد محتوی داخل کپسول را روی شعله حرارت داده(عمل دوده گیری)، آنگاه کپسول راداخل کوره الکتریکی با دمای 250 درجه سیلسیوس قرار داده و هر ساعت 50 درجه سیلسیوس به آن اضافه گردیده تا به 550 درجه سیلسیوس برسد(52).

پس از 6 ساعت ظروف از کوره خارج و پس از سرد شدن، خاکستر حاصل را در 2 میلی لیتر اسید نیتریک 65% حل نموده و با آب مقطر محتوی 2% اسید نیتریک به حجم 50 میلی لیتر رسانده خواهد شد.

برای تهیه محلول مورد استفاده دستگاه از کتاب AOAC و دستور العمل دستگاه استفاده گردید. در حقیقت روش استفاده شده در مراحل تهیه محلول و اندازه گیری غلظت در نمونه ها تلفیقی از روش های AOAC و دستور العمل دستگاه می باشد. دستگاه جذب اتمی مورد استفاده در این تحقیق Varian و تک پرتو با یک گراند دیتریوم می باشد و نوع سوخت مصرفی برای جذب اتمی کوره زغالی با گاز آرگون می باشد. روش استفاده شده و شرایط دستگاه برای اندازه گیری طبق کتاب دستور العمل دستگاه تنظیم گردید.

برای تعیین مقدار سرب و کادمیوم از روش اسپکترومتری جذب اتمی کوره استفاده خواهد شد. برای این کار 3 نمونه استاندارد از محلول تیترازول سرب و کادمیوم تهیه شده. سپس مقدار جذب نمونه ها توسط کوره بدست آمده و منحنی کالیبراسیون آن توسط رایانه رسم گردیده و سپس مقدار جذب نمونه ها انواع شیر خشک نوزادان و غذای کودک خارجی و داخلی(بسته بندی شده)با توجه به شماره گذاری توسط دستگاه تعیین شده وبااستفاده ازمنحنی کالیبراسیون مقادیر سرب و کادمیوم در نمونه ها بر حسب نانوگرم بر گرم (ppb) به دست خواهد آمد. در نهایت کلیه اطلاعات و داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار خواهد گرفت.