مطالعات در زمینه­ی جامعه­شناسی خانواده از تغییرات گسترده­ای در این حوزه در طی نیم قرن اخیر در سراسر جهان حکایت دارد، تغییراتی که عوامل متعددی منجر به بروز آن­ها شده و در عین حال پیامدهای گوناگونی برای جوامع متعدد در پی داشته است. یکی از این تغییرات، شیوع روابط جنسی پیش از ازدواج در این جوامع بوده است. روابط جنسی پیش از ازدواج، پدیده­ای است که بیشتر با فرهنگ و حوزه زندگی خصوصی افراد آمیخته است تا حوزه عمومی و همگانی، ولی نمود آن در حوزه عمومی غیرقابل انکار است. با گسترش امکانات جدید ارتباطی ­(مانند ماهواره، اینترنت و …) به تدریج، جامعه ایران با امواج گسترده تغییرات ارزشی و هنجاری مواجه گردیده است که این تغییرات، به شدت در حال رسوخ به درون خانواده ایرانی است (ارمکی و شریفی­ساعی، 1390). به نظر می­رسد سنت و فرهنگ جامعه در برخی زمینه­ها در حال تاثیرپذیری از سایر فرهنگ­ها می­باشد. یکی از این زمینه­ها روابط با جنس مخالف قبل از ازدواج می­باشد، به همین دلیل است که ارزش­های مربوط به خانواده حتی در مواجهه با تغییرات پرشتاب اجتماعی و فرهنگی و تضاد ارزشی بین نسل­ها و مقاومت­های پیش رو نیز هم­چنان گرایش به تغییرات تدریجی را در خود مشاهده می­کند. اما در این بین، مشکلات اقتصادی، گسترش ارتباطات و برخوردهای فرهنگی ناشی از این گسترش، سبب گشته­اند که روابط جنسی پیش از ازدواج با جنس مخالف به تدریج در میان نسل­های جوان­تر، جای پایی برای خود پیدا کنند ­(گرمارودی، 1388) که این امر ناشی از مشکلات ساختاری در این حیطه می­باشد که زمینه را برای ظهور این پدیده فرهنگی- اجتماعی جدید فراهم کرده است. پدیده­ای که می­تواند زمینه­ساز بسیاری از مشکلات اجتماعی دیگر در جامعه باشد. روابط پسر و دختر پیش از ازدواج همواره موضوعی مهم و با این حال پوشیده از ابهام و همراه با شک و تردید و اضطراب بوده است. از طرفی فشار و تنش­های غریزی باعث می­شود که نوجوانان خود به خود به سمت جنس مخالف گرایش پیدا کنند و از طرف دیگر ملاحظات اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی به عنوان مانعی بر سر راه آنان عمل کرده­اند. این حالت­های متضاد و متناقض در جامعه همواره برای جوانان و همچین خانواده­ها مسئله­ساز بوده و وضعیت نامعلوم و سردرگمی را از لحاظ کنار آمدن با این مشکل ایجاد کرده است (رفاهی و همکاران، 1391). ارتباط با جنس مخالف، به خصوص اگر رابطه­ای خارج از محدوده اخلاق و دستورات دینی باشد، آثار و تبعات زیان­باری برای فرد خواهد داشت.گاهی علاقه­ی درونی به جنس مخالف و نیاز به ارتباط با او، از چارچوب هنجارهای اجتماعی و دینی خارج می­شود و به سوی بی عفّتی و گناه کشیده می­شود که این امر در جامعه ما بسیار ناشایست و غیراخلاقی است. وقتی سن ازدواج جوانان افزایش می­یابد و جوانان به دلایلی نمی­توانند در زمان مناسب ازدواج کنند، ارتباط جوانان با جنس مخالف، پیش از ازدواج زمینه­های انحراف از مسیر اصلی زندگی را برای آنان باز می­کند. جوانان مجردی که دچار بحران می‌شوند به طور مرتب ممکن است نیازهای خود را جا‌به‌جا کنند و حتی ممکن است نیازهای مقطعی و کاذب را جایگزین نیازهای اصلی خویش کنند این جابه‌جایی بیشتر مواقع به انحراف می‌انجامد. بر اساس تحقیقات مرتبط، فاکتورهای متعددی در سطوح مختلف فردی و اجتماعی در روابط با جنس مخالف دخیل هستند. فاکتورهایی فردی مانند سن، جنس، مهارت تصمیم­گیری و مباحثه، عزت­نفس و خود بسندگی ­(Kiragu, 1993)، مذهبی بودن و نگرش به روابط قبل از ازدواج (Kiragu, 1993; Lacson 1997)، دسترسی به فیلم­هایی با محتویات جنسی­ (Abraham and kumar, 1999; Mmari and Blum;2004)، انجام سایر رفتارهای پرخطر مانند سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر و الکل­ (Kiragu, 1993; Stanton 1999; Anteghini 2001) با روابط دوستی و جنسی قبل از ازدواج مرتبط می­باشند. برخی فاکتورهای اجتماعی مانند عوامل مربوط به جامعه، خانواده و دوستان نیز در پیش­بینی این رفتارها موثر هستند ­(Kirby, 2002; Alexander, 2007)، درک از هنجارهای گروه همسالان و تعامل با دوستان نیز با این نوع روابط مرتبط بوده‌اند (Kirby, 2002; Holtzman and Rubinson, 1995). بنابراین می‌توان گفت عوامل فردی و اجتماعی متعددی بر گرایش افراد به رابطه با جنس مخالف‌شان تأثیر دارند. هدف از پژوهش حاضر، شناخت عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر گرایش دختران و پسران مجرد به رابطه با جنس مخالف­شان در شهر بهبهان است. 1-2-‌ بیان مسأله الگوهای ارتباطی به مدد تحولات ساختار اجتماعی و اقتصادی و تغییرات ارزشی ناشی از آن، در سال‌های اخیر تغییرات زیادی داشته است و مشکلات بسیاری را به وجود آورده است. از جمله مشکلاتی که امروزه خانواده‌ها با آن مواجه هستند، مسأله ارتباط و دوستی‌های دختران و پسران جوان پیش از ازدواج است. تغییرات نظام ارزشی و تغییر ساختار اقتصادی ایران، به تدریج، زمینه را برای بروز الگوهای نوینی از رفتارهای جنسی در میان بخشی از جوانان ایرانی فراهم کرده است؛ شکل‌گیری ارزش‌هایی نوین و پیدایش الگوهای جدیدی از رفتار که به مثابه‌ی پاسخ‌هایی به نیازهای درونی ارضا نشده‌ی آنان عمل می‌کنند. اندک تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است نشان می‌دهد که روابط جنسی پیش از ازدواج در ایران در حال افزایش است ­(ارمکی، 1390؛ سلیمانی‌نیا و همکاران، 1384؛ گرمارودی و همکاران، 1388؛ خلج­آبادی­فراهانی و مهریار، 1389). به نظر می‌رسد بخصوص طی دو دهه اخیر، الگوی روابط جنسی پیش از ازدواج در جوانان دچار تغییرات فراوانی شده و اکنون با تحولات قابل توجهی در حوزه ارزش‌ها و باورهای جوانان همراه شده است. بیشتر این روابط پنهانی و دور از چشم والدین شکل می‌گیرد و تداوم می‌یابد. در این بین، جوانی جمعیت و رفتارهای پرخطر جوانان­ (ارمکی، 1390؛ زاده‌محمدی و احمدآبادی، 1388)، به یکی از عوامل هشدار دهنده در ایران تبدیل شده است. در ایران حدود 30 تا 70 درصد نوجوانان به نوعی با این مسئله در گیرند­(حسینی دولت‌آبادی و سعادت، 1391؛ گلزاری، 1384). در یک تحقیق گسترده که روی 75 هزار نفر از نوجوانان 14 تا 19 ساله در سراسر کشور انجام شده است، 45 درصد از نمونه­ها عنوان کرده­اند که مسائل جنسی فکرشان را آزار می­دهد و 35 درصد مطرح نموده­اند که بخاطر مسائل جنسی گاهی به دردسر افتاده­اند­ (حسینی دولت‌آبادی و سعادت، 1391، میرباقری، 1381). علاوه بر موارد مذکور، دگرگونی­های ساختی و اجتماعی چون گسترش شهرنشینی، صنعتی شدن، افزایش میزان سواد، حضور زنان در عرصه­های اجتماعی، گسترش مکان­های مشترک، گسترش کمی و کیفی وسایل ارتباط جمعی نیز به پیدایش و افزایش شکل جدیدی از روابط بین شخصی جوانان جامعه کمک کرده است که موجب تقویت گرایش و میل جوانان جامعه به داشتن روابط و معاشرت­هایی قبل از ازدواج شده است (حسینی دولت‌آبادی و سعادت، 1391 ؛ آزاد ارمکی و همکاران، 1379؛ جوکار، 1383؛ احمدنیا و مهریار، 1383؛ موحد و همکاران، 1385). بر اساس پژوهشی­که­ بر روی ۱۴۱555 نفر دانش­آموز دختر و پسر دوره متوسطه در سال تحصیلی ۱۳۸۷-۱۳۸۶ صورت گرفت نتایج نشان داد که 105046 دانش­آموز یعنی 3/74 درصد دارای رابطه غیر مجاز با جنس مخالف بوده‌اند (سایت تابناک، 1393). بررسی سازمان ملی جوانان بر روی 7 هزار نفر از دختران و پسران مجرد 15 تا 29 ساله نشان داده که 55 درصد جوانان با جنس مخالف خود ارتباط دارند. در این پژوهش 30 درصد افراد نمونه فقط رابطه دوستی را انگیزه خود از برقراری رابطه دانسته­اند، حدود 34 درصد انتخاب همسر و 14 درصد نیز رابطه جنسی را دلیل دوستی برشمردند. 43 درصد دخترانی که رابطه داشته­اند بیان کردند که تنها با یک نفر رابطه دوستی داشته­اند و 57 درصد با بیش از یک نفر دوست بوده­ا­ند. این نسبت­ها برای پسران 24 و 76 درصد است. 24 درصد از کسانی که با جنس مخالف ارتباط داشته­اند بیان کرده­اند که رابطه آنان به آمیزش جنسی منجر شده است. در استان­های خوزستان و گیلان بیش از دیگر استان­ها این رابطه به رابطه جنسی منجر شده است ­(سازمان ملی جوانان، 1388، سایت تحلیلی خبری عصر ایران، 1388). با توجه به اینکه در استان خوزستان بیشتر از دیگر استان­های کشور روابط دختر و پسر پیش از ازدواج به رابطه جنسی منجر شده، ضرورت انجام چنین پژوهش­هایی در شهرستان­های استان خوزستان ضروری به نظر می­رسد. بهبهان یکی از شهرستان­های استان خوزستان است. جمعیت شهر بهبهان ترکیبی از قومیت‌های فارس­، لر و عرب می‌باشد. طبق بررسی­های انجام شده در شهر بهبهان پژوهشی در این زمینه انجام نشده است و امکان دسترسی به اطلاعات توسط محقق در شهر بهبهان سبب گردیده است تا این شهر برای مطالعه انتخاب گردد. شهر بهبهان شهری نسبتا سنّتی است و مردم این شهر نسبت به اعتقادات و ارزش­های گذشته و سنت پایبند هستند. خانواده­ها نگرش نسبتا منفی به روابط دختر و پسر قبل از ازدواج دارند. با توجه به این که در چند سال اخیر رشد چشمگیر استفاده از ماهواره­ها و رسانه­های جمعی خارجی در بین ساکنین این شهر با مخالفت­های قانونی روبه رو بوده، روابط دختر و پسر حاکی از مسأله­دار بودن آن است و این گونه روابط گسترش بسیاری داشته است. همچنین با واکاوی بیشتر این پدیده می­توان به بروز شکاف ارزشی در بین نسل­های جوان در این شهر پی برد. همین امر باعث شده است که محقق به دنبال عوامل زمینه ساز برقراری این گونه ارتباطات باشد. بنابراین این پژوهش در صدد بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر گرایش پسر و دختر به رابطه با جنس مخالف در شهرستان بهبهان است. سوالات اساسی تحقیق عبارت­اند از اینکه وضعیت گرایش به رابطه با جنس مخالف در بین جوانان شهرستان چگونه است؟ مهمترین عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر این گرایش کدامند؟ 1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش یکی از پدیده­های اجتماعی جامعه­ی معاصر ایران در حوزه ارتباطات و دوستی­ها، مسئله معاشرت و ارتباط دوستی دختر و پسر پیش از ازدواج است. در سال­های اخیر افزایش سوادآموزی و تحصیلات دانشگاهی در بین جوانان، دسترسی به رسانه­های جهانی، مهاجرت به شهرها و هم­چنین دسترسی گسترده به فن­آوری­های نوین ارتباطی ­(اینترنت، چت و تلفن همراه) موجبات تسهیل در ارتباطات دختر و پسر و دوست­یابی راحت و آسان آنان شده است. از آنجا که مسایل مربوط به روابط دختر و پسر و نیازهای اساسی این افراد و دلایل گرایش آن­ها به ارتباط با جنس مخالف، در کشور ما کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است، ضرورت پرداختن به مسئله روابط دختر و پسر پیش از ازدواج، در کشور به دلایلی از اهمیّت ویژه­ای برخوردار است: 1- روند افزایش روابط جنسی پیش از ازدواج، با تغییر آرام ارزش‌ها به تدریج منجر به تغییر در ساختار خانواده و کارکردهای آن و سپس با تغییر گفتمان غالب، حتی می‌تواند منجر به تغییرات اجتماعی گسترده‌تر شود؛ 2- تامین نامناسب و ناصحیح این نیازها یا قرار گرفتن آن­ها در مسیر نادرست، فرد را به لحاظ روحی و روانی در روابط اجتماعی و زندگی خانوادگی با مشکلات عدیده­ای روبه­رو خواهد کرد­؛ 3- در سطح فرهنگی رابطه با جنس مخالف باعث توسعه و ترویج هنجارشکنی دینی، سست شدن ایمان­ها و صلب توفیق و ترویج فرهنگ­های غلط در جامعه می­شود ؛ 4- در سطح فردی این گونه دوستی­ها و روابط باعث افزایش آسیب‌های روحی روانی، اصطکاک و تعارض جوانان و والدین، کسب عادت ثانویه به ارتباط با جنس مخالف، ایجاد استرس، افسردگی، عصبانیت، بدبینی و بیماری­های روانی در شخص می­شود؛ 5- در سطح اجتماعی سبب ایجاد بحران اخلاق در نسل آتی، نهادینه شدن روابط دختر و پسر به عنوان رقیبی برای خانواده، رواج الگوهای همزیستی غیر خانوادگی، ناامنی عاطفی، ناامنی فیزیکی، افزایش مزاحمت­ها، درگیری با قانون، سلب اعتماد در روابط زناشویی و افزایش احتمال طلاق، گسست در روابط خانوادگی و افزایش آثار طلاق در اثر سست شدن کانون خانواده و … می­شود(فولادی،1388). علاوه بر موراد فوق، دختر و پسر در رابطه­ی متقابل، ممکن است در معرض فعالیت­های مضر زیادی قرار بگیرند که به سبب وجود عشق در رابطه، سوءاستفاده به نظر نرسد؛ اما در واقع، آنان وارد روابط آسیب­زا شده­اند و خود از آن بی­خبرند. در چنین روابطی، یکی از طرفین، از دیگری سوءاستفاده می­کند که ممکن است از نوع جنسی و جسمی باشد؛ حتی ممکن است افراد ناخواسته در معرض موقعیتی خطرناک همچون تجاوز جنسی و بارداری قرار بگیرند. با توجه به اینکه در استان خوزستان، بیشتر از دیگر استان‌های کشور، روابط دختر و پسر پیش از ازدواج به رابطه جنسی منجر شده، این امر باعث شده که این استان بعد از استان سیستان و بلوچستان رتبه دوم قتل‌های ناموسی در کشور را به خود اختصاص بدهد به طوری که چهل درصد از قتل­های رخ داده در استان مربوط به قتل‌های ناموسی می­باشد (عطاشنه، 1370، 114). بافت فرهنگی شهر بهبهان سنتی و مذهبی است به طوری که این شهر را دارالمومنین لقب داده­اند. در سال­های اخیر ما شاهد تغییرات سریع فرهنگی در سطح این شهر بوده­ایم­ که می­توان از روابط دختر و پسر به عنوان یکی از مسائل جدید فرهنگی این شهر نام برد. با این تفاصیل پژوهش حاضر به دنبال این است که با بررسی عوامل مؤثر بر گرایش دختر و پسر به رابطه با جنس مخالف، و نیز شناسایی میزان تأثیر متغیرهای ممیزان میزان امکان ازدواج، نظارت خانواده، نگرش دوستان، رسانه­های نوین ارتباطی، میزان دینداری و متغیرهای زمینه­ای و جمعیتی، به یکی از مهّمترین مسائل اجتماعی این شهر پاسخی قانع کننده ارائه دهد و در جهت کاهش عواقب و تبعات منفی روابط آزاد دختر و پسر، مثمر ثمر باشد. 1-4- اهداف پژوهش 1-4-1- هدف کلّی تحقیق بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر گرایش پسران و دختران مجرد شهر بهبهان به رابطه با جنس مخالف. 1-4-2- اهداف فرعی 1- بررسی رابطه بین متغیرهای جمعیت شناختی (جنس، سن، قومیت و میزان سواد) و گرایش پسران و دختران شهر بهبهان به رابطه با جنس مخالف. 2- بررسی رابطه بین میزان امکان ازدواج و گرایش پسران به رابطه با جنس مخالف. 3- بررسی رابطه بین نظارت و میزان کنترل توسط خانواده و گرایش پسران و دختران شهر بهبهان به رابطه با جنس مخالف. 4- بررسی رابطه بین نگرش مثبت دوستان به رابطه با جنس مخالف و گرایش پسران و دختران شهر بهیهان به رابطه با جنس مخالف. 5- بررسی رابطه بین میزان مصرف رسانه­های ارتباطی نوین(اینترنت، ماهواره، موبایل) و گرایش پسران و دختران شهر بهبهان به رابطه با جنس مخالف. 6- بررسی رابطه بین ابعاد دینداری وگرایش پسران و دختران شهر بهبهان به رابطه با جنس مخالف. 1-5- کاربرد نتایج پژوهش نتایج حاصل از این پژوهش برای دانشگاه‏ها و مؤسسات آموزش عالی؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ وزارت ورزش و جوانان؛ سازمان ملی جوانان و شورای عالی جوانان به عنوان عالی­ترین مرجع سیاست­گذاری و برنامه­ریزی کلان در حوزه امور جوانان کاربردی خواهد بود.