:
آموزش به عنوان یکی از راههای انتقال مفاهیم، دستاوردهای جدید علوم و نتایج تلاشهای علمی، توانسته گامی والا در راستای یادگیری و ارتقای عملکرد فراگیران در جامعهی علمی داشته باشد. با پیشرفتهایی که امروزه در روشهای آموزشی به وجود آمده، این روشها بسیار به هم نزدیک شدهاند و آنچه در اینباره بیشتر مورد توجه و بحث قرار میگیرد، نقش رسانههای آموزشی در پیشرفت سیر آموزش است. با توجه به اینکه اهداف و خطمش های آموزش به شیوهی چندرسانهای توسط بعضی دانشگاهها تدوین و ارائه شده است، لذا دستیابی به این اهداف و اندازهگیری میزان موفقیت این برنامههای آموزشی بسیار ضروری است (طالبزاده،1386).
در این راستا، آموزش به شیوهی چندرسانهای در دهههای اخیر پیشرفت فزایندهای را در آموزش ایجاد کرده است و باعث شد که امروزه آموزش چندرسانهای در جوامع صنعتی با کمک انقلاب الکترونیکی پیشرفت بسیار نماید، همچنین اختراع رایانه و رشد فزاینده ی آن موجب جلب توجه مسؤولان و برنامه ریزان آموزشی گردیده است. در کشورهای غربی آموزش چندرسانهای گسترش فزایندهای یافته و به عنوان یک سبک آموزشی پذیرفته شده است، ضمن اینکه مشکلات زندگی امروزی و فشارهای ناشی از ازیاد جمعیت انسان ها را به سوی این نوع از آموزش ها سوق داده است. از این رو آموزش و یادگیری به شیوهی چندرسانهای برای بسیاری از دانشگاهها به یک موضوع اصلی قابل بحث تبدیل شده است. بنابراین پرداختن به مقولهی آموزش چندرسانهای به صورت یک ضرورت درآمده و تاخیر در پرداختن به این ضرورت زیان آور خواهد بود بر همین اساس فناوری آموزشی و همراه ساختن آن با آموزش چندرسانهای، زمینهای را فراهم ساخته که بسیاری از آرمانهای آموزشی اعم از نگرش مثبت یادگیرندگان به درس و رشته ی تحصیلی همچنین یادگیری مستقل، آموزش و یادگیری مشارکتی و ارزیابی و ارائهی سریع بازخورد از آموختهها، قابل تحققتر جلوه میکند (احمدی، 1382).
” در امر تعلیم و تربیت، آموزشی موثر است که: اولا منجر به یادگیری شود و ثانیا این یادگیری پایدار باشد. تحقق این دو، مستلزم استفاده از حواس پنج گانه فراگیر و بهره گیری از تجارب مستقیم و دست اول می باشد. تجربه نشان داده است حسهای مختلف در یادگیری انسان نقش مساوی و یکسان ندارند. اگر چه در منابع گوناگون، ارقام متفاوتی در این زمینه ذکر شده، اما در تمامی آنها، بیشترین سهم به حس بینایی داده شده است” (احدیان، 1382،ص 34). “در آموزش و پرورش بالا بردن کیفیت یادگیری و تدریس همواره از مسائل پراهمیت بوده است.”
“پیدایش فناوری رایانه، بر استقبال از چندرسانهای در قالب نرمافزارهای رایانهای تاثیر چشمگیری دارد و به جرات میتوان گفت شیوع استفاده از چندرسانهای در فعالیتهای گوناگون به ویژه آموزش، مدیون قابلیتها و توانایی برجستهی فناوری رایانه است” (رضوی، 1386، ص 276).
از دیرباز، تعلیم و تربیت از موارد مهم و مطلوب جوامع گوناگون به حساب میآمده و نظام های آموزشی به دنبال یافتن راههایی برای بهبود شیوههای آموزش دروس مختلف بودهاند. شیوههای سنتی تدریس هزاران سال به طور تقریبا یکسان به کار رفتهاند، اما در دنیای کنونی رویکردهای جدیدی برای آموزش و یادگیری مورد توجه قرار گرفته است. محققان همواره در پی یافتن برای پر کردن خللهای یادگیری، رفع مشکلات و کمبودهای ناشی از نقص در فرایند تدریس و یادگیری بودهاند. آنها راههایی را جستوجو می کنند که روشهای تکراری و خسته کننده را به تجربیات یادگیری تعامل و لذت بخش برای دانشآموزان تغییر دهند. به دلیل نفوذ روزافزون فناوریهای نوین و نیز تفاوتهای اجتماعی و فرهنگی نسلهای جدید، نظامهای آموزشی جهان شاهد تغییرات چشمگیری در خصوص سرفصلها و به ویژه روشهای آموزشی بودهاند. از سوی دیگر، صاحب نظران حوزهی علوم تربیتی و روانشناسی آموزشی، نظریهها و روشهای جدیدی ارائه دادهاند تا راهگشای چالشها و مشکلات آموزشی و تربیتی باشند. از جمله این شیوهها به کارگیری فناوری در آموزش است (صالحی زاده و اسدی، 1392).
اهمیت و تاثیر نگرشها و باورهای دانشآموزان را بر کارکرد تحصیلی آنان نمیتوان نادیده گرفت. آموزش فرایندی است که خانواده، دانشآموز و مراکز آموزشی را به یکدیگر مرتبط میسازد. لذا یادگیری دانش آموزان به شدت تحت تاثیر شرایط، انگاره ها و نگرشهایی است که هر یک از این ارکان آموزشی، فراهم میسازد (به نقل از توفان، 1389).
پدیدهی انگیزش غالبا به علل رفتار و اینکه چرا انسان در مواقع مختلف دست به رفتارهای متفاوت میزند، پاسخ میدهد. برخی نظریهها در زمینه انگیزش به شرح زیر میباشد:
– انگیزش در برگیرندهی مباحثی است که بیان میکند منشاء رفتار چیست؟ چگونه ادامه مییابد، منحرف میشود، منع میگردد و چه کنش فاعلی در آن هنگام در موجود زنده روی میدهد.
– پژوهشهای انگیزشی به بررسی کیفی اثر یادگیریهای گذشته و ادراک فرد همراه با دیگر عواملی که بر رفتار انسان در یک موقعیت خاص، جهت، قوت و ثبات میبخشد، محدود میگردد (اتکینسون[1] ، 1975، به نقل از خدیوی و مفاخری، 1390).
پیشرفت تحصیلی نیز، هدف بزرگ هر جویندهی علم است و مؤسسات علمی تمام بسترها و امکانات را آماده میکنند تا با بهرهگیری از نیرویانسانی، ابزارها، روشها و نیز تقویت انگیزشهای فردی، پیشرفت و ارتقای تحصیلی را محقق میسازد (تقیزاده، 1387).
بیان مسئله:
یکی از مولفههای اصلی این تحقیق کاربرد چندرسانهای است. استفاده از چندرسانهایها در امر تدریس و یادگیری دیر زمانی است که توسط اساتید و معلمان مورد توجه است. استفادهی مناسب از چندرسانهایها و تلفیق آن با رویکرد نوین آموزشی میتواند بسیاری از تواناییهای یادگیرندگان را پرورش دهند. تجربهی کاربرد آموزشهای چندرسانهای نشان میدهد اینگونه آموزش که بیشتر از یک حسهای چند گانه را در یادگیری فراگیران، زمانی که هم میبینند و هم میشنوند و هم در یادگیری شرکت فعال دارند به مرز 75 درصد میرسد که خیلی بیشتر از میزان یادگیری در شیوه هایی است که تنها یکی از حواس را درگیر می کند.
نگرش از یک سو با آموختهها و تجارب پیشین و از سوی دیگر با برداشتهای ذهنی ما در مورد موضوع نگرش مرتبط است و در هر صورت، واکنش مثبت و منفی ما را به اشیا، موقعیتها، سازمانها، مفاهیم و افراد بر میانگیزد (کریمی، 1386).
با توجه به بعد عاطفی آموزش و پرورش و ایجاد نگرش مثبت در یادگیرندگان نسبت به فرایند یادگیری از سوی بسیاری از مراکز آموزش دنیا نادیده گرفته شده است. چرا که همواره ایجاد دانش و توانایی در فراگیران هدف بوده است. بدون اینکه توجه شود موقعیتهای یادگیری را نمیتوان مجزا در نظر گرفت و بدون شک میتوان اذعان داشت نگرش و علاقهی فراگیران نسبت به محیط یادگیری، موضوع آموزش، معلم و به طور کلی هر آنچه به فرایند یادگیری مربوط می شود و به طور مستقیم بر عملکرد یادگیرندگان تاثیر میگذارد.
انگیزش پیشرفت عبارت از میل افراد برای کسب موقعیت در فعالیتهایی است که موفقیت در آن به سعی و کوشش فردی از او بر میگردد. افراد دارای انگیزش سطح بالا برای حل مشکلات بسیار کوشا هستند و اگر در حل مشکلی شکست بخورند، از آن دست نمیکشند و به کوشش خود ادامه میدهند (سیف، 1387).
مسئلهی موفقیت یا عدم موفقیت در امر تحصیل از مهمترین دغدغههای هر نظام آموزشی است. موفقیت و پیشرفت تحصیلی در هر جامعه نشان دهندهی موفقیت نظام آموزشی در زمینه هدفیابی و توجه به رفع نیازهای فردی است. بنابراین نظام آموزشی را زمانی می
توان کارآمد و موفق دانست که پیشرفت تحصیلی دانشجویان آن در دوره های مختلف دارای بیشترین و بالاترین رقم باشد. از جمله مهمترین نگرانیهای استادان، مسئولان آموزشی دانشگاه و خانوادههای دانشجویان، پیشرفت تحصیلی و جلوگیری از افت تحصیلی دانشجویان است (تمنایی و همکاران، 1390).
دلایل متناقضی در مورد تاثیر چندرسانه ایها بر یادگیری و نگرش به درس در امر آموزش گزارش شده است تحقیقاتی از جمله گیشکی(1388) و باقری (1386) نشان دادهاند زمانی که چندرسانهایها با رویکرد جدید آموزش و روشهای فعال تدریس همراه باشد تاثیر چندرسانهایها بر یادگیری و نگرش بیشتر از زمانی است که آموزش تنها از طریق چندرسانهایها صورت میپذیرد. یکی از مولفههای اصلی این تحقیق چندرسانهای است. بنابراین مسئلهی این پژوهش این است که آیا تاثیر آموزش به شیوهی چندرسانهای بر انگیزش پیشرفت و نگرش به درس و عملکرد تحصیلی دانشجویان رشته ی زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان آبادان موثر است؟
ضرورت و اهمیت موضوع پژوهش
به منظور دستیابی به اهداف نظام آموزش و پرورش و با توجه به برنامههای درسی براساس اصول علمی در مقاطع مختلف تحصیلی و لزوم انجام این برنامهریزیها بر مبنای اطلاعات جدید، ضرورت اجرای تحقیقات و بررسیهای علمی در زمینههای مختلف احساس میشود.
توجه به کاربرد فناوریهای نوین از جمله چندرسانهای در فرایند یاددهی- یادگیری از اهمیت بسزایی برخوردار است و امروزه استفاده از فناوریهای چندرسانهای در امر تدریس و در کلاس درس دیر زمانی است که توسط معلمان مورد توجه است. تکنولوژیهای چندرسانهای به عنوان ابزارهای هستند که میتوانند بسیاری از تواناییهای یادگیرندگان را پروش دهند و نگرش آنها را نسبت به درس و یادگیری تغییر دهند (عسگری، 1388).
استفاده از چندرسانهای باعث میشود متوسط زمان یادگیری به میزان زیادی کاهش یابد و سطح پیشرفت تحصیلی دانشآموزان بیش از یک انحراف استاندارد بالاتر یابد. از مزایای چندرسانهایها، فعال سازی شاگردان در جریان یادگیری است. چندرسانهایها با استفاده از ابزارهای گوناگون، امکان تعامل دانش آموزان را با یکدیگر، با معلم، جهان دانش و مادهی درسی فراهم میکنند. موک و دیگران (2000)، نشان دادهاند که رایانه فرصتهای مناسبی برای یادگیرندگان فراهم میآورند و بالا بردن انگیزش یادگیری، آنان را قادر میسازد تا در موقعیتهای یادگیری چالش آمیز به فعالیت پرداخته و به حل مسائل پیچیده مشغول شوند (رضوی، 1386).
با توجه به مزایای عمومی آموزش چندرسانهای و قابلیتهای ویژه آن در آموزش عالی به نظر میرسد که ادغام آن در برنامههای جاری آموزشی دانشگاهها اجتناب ناپذیر و مفید باشد. با این وجود کاربرد فناوریهای نوین در کلاس درس، شکست این نوآوری را عدم به کارگیری تکنولوژیهای نوین و تطبیق آن با روشهای تدریس در کلاس به وسیلهی اساتید و معلمان میدانند (به نقل از کریم نژاد، 1389).
این موضوع که فرد شکستها و پیروزیهای خود را به چه عواملی نسبت بدهد و آنها را معلول چه عامل یا عواملی بداند، از دو جنبه حائز اهمیت است. اول به عنوان صفتی که نقش یک متغیر مستقل را بازی میکند و در زمینههای مختلفی همچون عملکرد تحصیلی و سازگاری اجتماعی موثر میباشد. دوم به عنوان یک متغیر وابسته که تحت تاثیر علل اجتماعی مختلف از جمله روشهای تربیتی اتخاذ شده در خانواده قرار میگیرد (کریمی، 1387).
در تحقیقی که بر روی بیش از 2000 معلم و مدیر آمریکا صورت گرفته است، 90 درصد از معلمان اظهار کرده اند که فناوری اطلاعات به آنان کمک کرده است تا خلاق و موثرتر باشند (به نقل از زمانی، 1386). امروزه نوعی از آموزش که با نیازهای افراد و جامعه متناسب و هماهنگ باشد بسیار حائز اهمیت است. لذا باید شرایطی را فراهم نمود که در آن همهی فراگیران، به منظور کسب دانش و مهارتهای مورد نیاز خود در جهت رسیدن به آرمان شخصی، تحقق اهداف آموزشی و مشارکت فعال، از خلاقیت ذهنی و تفکر منطقی لازم برخوردار باشند (فاتحی فیروز آبادی و فاضلیان، 1388).
در مجموع چندرسانهای ها با درگیر کردن حواس مختلف، به یادگیری عمیقتر و پایدارتر میانجامد. برای یادگیرندگان مزیت تمرین و تکرار فراهم میکنند، مشارکت بین دانشآموزان را تسهیل میکنند، در مقابل نیاز یادگیرندگان انعطاف پذیر هستند و همینطور به آنها کمک می کنند که بین مفاهیم آموزشی ارتباط برقرار کنند و مهمترین مزیت آن نسبت به سایر اشکال آموزش انعطافپذیری را در عرصهی اطلاعات و دستیابی سریع به آن و همینطور فراهم کردن بازخورد است (رضوی، 1386).
اهداف تحقیق:
با توجه به عنوان، هدف اصلی تحقیق عبارت است از” بررسی تاثیر آموزش چندرسانهای بر نگرش به درس، انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانشجویان رشتهی زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی آبادان در سال تحصیلی 94-1393″
همچنین اهداف جزیی به شرح زیر می باشد:
– بررسی تاثیر آموزش چندرسانهای زبان انگلیسی بر نگرش به درس دانشجویان رشتهی زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی آبادان.
– بررسی تاثیر آموزش چندرسانه ای زبان انگلیسی بر انگیزش پیشرفت دانشجویان رشتهی زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی آبادان.
– بررسی تاثیر آموزش چندرسانهای زبان انگلیسی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان رشتهی زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی آبادان .
فرضیههای تحقیق:
با توجه به اهداف کلی و جزئی فرضیههای تحقیق شامل موارد زیر است:
الف) فرضیهی کلی:
– چندرسانهای آموزش زبان انگلیسی در درس دستور نگارش2 بر نگرش به درس، انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانشجویان رشته ی زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی آبادان تاثیر دارد.
ب) فرضیههای جزئی:
– چندرسانه ای آموزش زبان انگلیسی در درس دستور نگارش2 بر نگرش به درس دانشجویان تاثیر دارد.
– چندرسانه ای زبان انگلیسی در درس دستور نگارش 2 بر انگیزش پیشرفت دانشجویان تاثیر دارد.
– چندرسانه ای آموزش زبان انگلیسی در درس دستور نگارش2 بر عملکرد تحصیلی دانشجویان تاثیر دارد.
تعریف اصطلاحات
تعاریف نظری و عملیاتی اصطلاحات و مفاهیم پژوهش
تعریف چندرسانه ای:
اصطلاح چندرسانهای به ارائهی مطالب از طریق کلمات و تصاویر اطلاق میشود. منظور از “کلمه” ارائهی مطالب به صورت کلامی است. استفاده از متون گفتاری یا نوشتاری مصداق این شیوه میباشد. منظور از تصویر ارائهی مطالب در قالب تصاویر است. استفاده از تصاویر ثابت همچون نمودار، عکس یا نقشه و استفاده از تصاویر متحرک مانند انیمیشن یا فیلم ویدئویی از شیوههای ارائهی تصویر میباشد (مایر، ترجمهی موسوی،1384،ص3).
نگرش به درس:
نگرشها عبارتاند از پسندها و بیزاریها، دوست داشتن یا نداشتن در موقعیتها، اشیاء و اشخاص، گروهها و هر چیزی شخصی از محیط از جمله اندیشههای انتزاعی، خط مشیهای اجتماعی (هیلگارد و اتکینسون، 1983 به نقل از براهنی و همکاران:1380).
نگرش نظامی بادوام است که شامل یک عنصر شناختی، یک عنصر احساسی، و یک تمایل به عمل است (فریدمن و همکاران، 1970، به نقل از کریمی،1387).
انگیزش پیشرفت:
انگیزش به نیروی ایجاد کننده، نگهدارنده، و هدایت کنندهی رفتار گفته میشود (سیف، 1390).
عملکرد تحصیلی:
منظور از عملکرد تحصیلی یعنی اینکه فراگیران نسبت به برنامه های آموزشی از خود اهتمام نشان داده و به عبارت صحیح تر، برنامههای آموزشی در عمل از توفیق کافی برخوردار بوده است (شارع پور، 1387).
تعریف عملیاتی:
چندرسانه ای:
منظور از چندرسانهای در این تحقیق شامل استفاده از پاورپوینت، تصاویر، فیلم ویدئویی، است که استاد به فراخور نیاز در طی ترم تحصیلی و متناسب با سرفصلهای کتاب درسی از آن ها استفاده میکند.
نگرش به درس:
نمرهای است که آزمودنیها از پرسشنامهی سنجش نگرش به درس بدست آوردهاند. در این تحقیق منظور از نگرش به درس نمرهی حاصل از پرسشنامه است که با همین عنوان در ابتدا و انتهای دوره در اختیار آزمودنیها قرار گرفته است.
انگیزش پیشرفت:
انگیزش پیشرفت در این تحقیق نمرهای است که فرد در پرسشنامهی انگیزش پیشرفت هرمنس(1970)، و مولفههای آن بدست می آورد.
عملکرد تحصیلی:
منظور نمرهای است که آزمودنیها از آزمون پیشرفت تحصیلی در درس دستور نگارش 2 به دست میآورند.
. Atkinson
. Multimedia
. Attitude
. Academic Achievement
