امروزه با تشدید روز افزون شرایط رقابتی وپذیرش این واقعیت که تنها عنصر ثابت خود، پدیده تغییر می باشد سازمانها بایستی از مزیت رقابتی جهت بقاءو رشد خود در بازار برخوردار باشنداین مزیت قطعایا ناشی از بهاءمطلوب کالاوخدمات ،یا ناشی از تمایز کیفی وچشمگیر آن در
قیاس با موارد مشابه ویا ترکیبی از این دو خواهد بود برای اینکه سازمان وموسسه وشرکتی بتواند به مزیت رقابتی نسبی مجهز شود بایستی ظرفیت ترکیب بهینه نیروی انسانی مجرب با تجهیزات مناسب سیستم ها و روشهای اجرایی قابل اتکا را داشته باشد. باید اذعان کردکه یکی از مهمترین دغدغه های مدیریت در هر سازمان، وجود منابع مورد نیاز و مدیریت بهینه آنهاست. سازمان ها برای دستیابی به موفقیت مجبورند منابع خود را به بهترین نحو تخصیص دهند. انجام این کار، یکی از مهمترین و پیچیده ترین فعالیت های سازمان است. امروزه بابهره گیری از دانش و شیوه های مدرن، سیستم هایی به نام برنامه ریزی منابع سازمان طراحی شده اند که مجموعه فعالیت های یک سازمان را در تمامی ابعاد برنامه ریزی و کنترل می کنند ومدیریت را در مسیر یکپارچگی فرایندهای سازمانی و تخصیص بهینه منابع یاری می رسانند(شفیعی وهمکاران،68،1390). نرم افزار برنامه ریزی منابع سازمان همه سیستم ها را با هم ترکیب کرده و آنها را در قالب یک نرم افزار ی یکپارچه یا پایگاه داده های واحد ارائه می کنند تا بخش های مختلف بتوانند در استفاده از اطلاعات یکدیگر آسانتر با هم ارتباط برقرار کنند (اخوان طباطبایی،1382،49).که این یکپارچگی سازی ،باعث استاندارد شدن و ارتقای مراحل عملیات سازمان می شودیکپارچه سازی ماژول پشتیبانی فروش با سایر بخش های زنجیره تامین ،این اطمینان را ایجاد می کند که کلیه تبادلات مربوط به فرایند پشتیبانی از تدارک مواد وانبارداری تا فروش وتوزیع به شکل بهینه تنظیم شوند.از طریق یکپارچه سازی دقیق برنامه های کاربردی ،گردش مقادیر بخش پشتیبانی به طور خودکار به روز ومطابق با گردش ارزش در بخش مالی ،دارائی ها وحسابداری مدیریتی نگهداری می شوند ودر واقع پشتیبانی تولید سطح بالایی از عملکرد را در برنامه ریزی وکنترل گردش مواد ارائه می دهد.
1-2 بیان مسئله
با کوتاه شدن دوره عمر محصولات ، سازما نها قادر نخواهند بود در این محیط رقابتی و همراه با تغییرات شدید در فناوری ،منابع زیادی را برای تولید محصولات جدید صرف نمایند و به عبارتی باید به فکر استفاده بهینه از منابع سازمان باشندبر همین اساس در جهت استفاده بهینه از منابع سازمان مشکل اصلی مدیران، کمبود اطلاعات راجع به منابع سازمان نیست، بلکه مسئله اصلی بررسی اطلاعات حسابداری و میزان رضایت کاربر در استفاده از ERP و عملکرد آن در سازمان می باشد. امروزه استفاده ا ز سیستم های اطلاعاتی که یکی از دستاورد های فناوری اطلاعات در سازمان ها می باشد به یک ضرورت تبدیل گشته و سازما نها را در جهت استفاده از گنجاندن تکنیک های حسابداری و فناوری جدید در یک سیستم ERPترغیب خواهد کرد . اما در سازما نها و مؤ سسات تجاری ایرانی کاربرد شایان توجهی در سطح گسترده نداشته است . محققان به این نکته اشاره کردند که رضایت کاربر یکی از عوامل کلیدی مؤثر بر موفقیت سیستم های اطلاعاتی می باشد . رضایت کاربر یکی از شاخص های غیر مستقیم است و زمانی به کار گرفته می شود که تعیین شاخص های مستقیم وبا تبدیل آن ها به ارزش پولی امکان پذیر نباشد( آذر و همکاران ، 1391 ،118).
استفاده از ERPموجب ارتقاء عملکرد تجاری سازمان می گردد در واقع انتظار می رود در اثر حضور سیستم ERPفعالیت واحد های مختلف تبدیل به فرایند های استا ندارد و یکپار چه گشته و دارای مدیریت و کنترل متمرکز باشند مثلا برای فرایند دریافت سفارش از مشتری تا تحویل انتظار می رود پس از اینکه سفارش رسیده از سوی مشتری وارد سیستم ERPشد همه اطلاعات لازم جهت تکمیل و ارائه این سفارش در آن وجود خواهد داشت و اینکه مشتری سفارش دهنده اعتبار کافی نزد شرکت دارد یا خیر از ماژول مالی و سطح موجودی انبار کالا و مواد اولیه مر بوط به این سفارش از ماژول های انبار استخراج می گردد(عابدینی،1388،49).
رقابتی شدن محیط کسب وکار ضرورت ایجاد یکپارچگی درون سازمانی وتسهیل و تسریع فرایند های کسب وکار کارایی واثر بخشی عملیاتی سازمان ها را افزایش داده ها و آن ها را برای حضور در بازار رقابتی آماده می نماید(عمید و همکاران،1388،1).
پیاده سازی یک ERPبه علت تغییراتی که عموما از طریق یکپارچگی تکنیکی نرم افزار ، سخت افزارو عملکرد ها اتفاق می افتد بیشتر تولید کنندگان و هم مشتریان را تحت تاثیر قرار می دهند و توانایی وقابلیت یک شرکت برای پیاده سازی موفقیت آمیز یک ERPاهمیت به سزایی دارد (علیزاده ،1385،90).
پرسشی در راستای پیاده سازی ERPدر سازمان و منابع ERPمطرح می شودکه به شرح زیر می باشد.
به کارگیری ERPاز دید گاه حسابداران چه منافعی به همراه دارد؟
1-3 اهمیت وضرورت تحقیق
بقای سازمان ها ، وابسته به کسب موقعیت در فضای رقابتی بازار است. در بازارهای رقابتی امروز طول عمر مزایای رقابتی سازمان ها کاهش یافته است و به سرعت باید روندها را در راستای آن بدست آورد و مزایای جدید رقابتی ، بهینه سازی کرد .
در سیستمهای سنتی که به صورت جزیره ای در سازمان پراکنده بودند و ماهیت کارکردی داشتندبه علت عدم یکپارچگی وفقدان ارتباط بین آنها ونبود زیر ساخت وبستر مشترک نرم افزاری وسخت افزاری نتوانستند گام مناسبی در حل مشکلاتی مانند پیچیدگی فرایند زنجیره تامین ،ضعف در مدیریت ارتباط بامشتری و..داشته باشند .برای حل این مشکلات نیاز به سیستم جامعی که پاسخگو ی طبیعت فرایند گرای سازمان باشد،بود تا بتواند تمام حوزه های سازمانی و فعالیت آنها را یکپارچه سازد.بدین ترتیب ،سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی برای شناسایی ،تقویت واصلاح این نقاط ضعف ،در بسیاری از سازمان ها پیاده سازی شد(طاهری و همکاران ،1387،42). سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی یک بسته نرم افزاری قابل تنظیم واز پیش استاندارد شده کسب وکار است که هدف آن یکپارچگی در اطلاعات وهماهنگی در چگونگی جریان مابین تمامی بخشهای سازمان از جمله مالی ،حسابداری ،منابع انسانی ،زنجیره تامین ومدیریت مشتریان با رویکرد مشتری مداری وپاسخ به بازار است این سیستم سعی دارد تا عملکرد همه واحد های شرکت را در یک سیستم کامپیوتری ،یکپارچه نموده ونیازهای متفاوت وهر واحد را پاسخ گوید .این برنامه از طریق پایگاه داده ها اجرا می شود لذا واحدهای مختلف می توانند اطلاعات را ساده تر به اشتراک بگذرندوبا هم ارتباط برقرار سازند .ERP برنامه ریزی کلیه منابع در سطح سازمان است (کشوری وهمکاران،
1391،84).قابلیت های این سیستمها باعث شده که علاوه بر بخش های تجاری، سازمان های دولتی و غیر انتفاعی نیز جهت استفاده از آنها اقدام نموده و و زمینه بهبود خدمات مشتریان را فراهم نماید(غضنفری ،23،1387).
از آنجایی که هماهنگی در بخش های مختلف سازمان همچون واحد بازرگانی و فروش و واحد تولیدنبوده و اطلاعات مربوط را به موقع در اختیار واحد حسابداری قرار نمی دهند و سیستم بهایابی سازمان به روز نمی باشد و نمی توان در هر لحظه از زمان گفت چه مقدار موجودی کالای آماده برای فروش است یا وضعیت تسهیلات دریافتی شرکت و سود تعیین شده آنها در حال حاضر چگونه است؟ ازاین رو با به کارگیری ERPمی توان پاسخگوی پارامترهای ذکر شده فوق در واحد حسابداری بوده بدین جهت ضرورت تحقیق در زمینه به کارگیری منافع ERP از دیدگاه حسابداران احساس می شود .
1-4اهداف تحقیق
1-4-1 اهداف اصلی
بررسی منافع به کارگیری ERPاز دیدگاه حسابداران
1-4-2 اهداف فرعی تحقیق
1-تعیین تاثیرمیزان به کارگیری تکنیک های حسابداری مدیریت در اجرایی بودن ERP
2-تعیین میزان تاثیر دیدگاه حسابداران درباره اجرایی بودن ERP برمیزان منافع حسابداری
3-تعیین میزان تاثیر تحصیلات حسابداران در اجرایی بودن ERP
4-تعیین میزان تاثیرسن حسابداران در اجرایی بودن ERP
5-تعیین میزان تاثیر سابقه کار حسابداران در اجرای بودن ERP
1-5 فرضیه های پژوهش
در این تحقیق فرضیه های زیر تدوین شده است.
- دیدگاه حسابداران درباره اجرایی بودن ERPبرمیزان بکارگیری تکنیک های حسابداری مدیریت اثر دارد.
- دیدگاه حسابداران درباره اجرایی بودن ERPبرمیزان منافع حسابداری اثر دارد.
- سن بر دیدگاه حسابداران درباره اجرایی بودن ERPاثر می گذارد.
- میزان تحصیلات بر دیدگاه حسابداران درباره اجرایی بودن ERPاثر می گذارد.
- سابقه کار در دیدگاه حسابداران درباره اجرایی بودن ERPتاثیر دارد.
1-6 روش تحقیق
پایه هرعلمی روش شناخت آن واعتبار وارزش قوانین هر علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می رود .روش تحقیق ،مجموعه ای از قواعد ،ابزار ها وراههای معتبر ( قابل اطمینان) ونظام یافته برای بررسی واقعیت ها ،کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکل است(خاکی،1387،201).
این پژوهش از نظر هدف در زمره پژوهش های کاربردی قرار می گیرد چرا که به سمت کاربرد عملی دانش جهت گیری شده است و با توجه به این که ابزار اصلی تحقیق (پرسشنامه)بوده از نوع پیمایشی است در این تحقیق محقق به دنبال این است که آیا متغیر های مورد مطالعه با یکدیگر ارتباط دارد و درصورتی که رابطه ای کشف شد آیا این ارتباط مثبت یا منفی است وشدت قدرت آن چه اندازه است.بنابراین از روش تحقیق همبستگی استفاده شده است
1-7قلمرو پژوهش
هر تحقیقی باید دارای قلمرو ودامنه باشد تا پژوهشگر در همه مراحل تحقیق بر موضوع تسلط کافی داشته باشد وبتواند نتایج حاصل از نمونه انتخابی را به کل جامعه تعمیم دهد.
1-7-1 قلمرو موضوعی تحقیق
تحقیق حاضر ، در زمره تحقیقات مرتبط به رشته مدیریت وحسابداری است.
1-7-2 قلمرو مکانی تحقیق
جامعه آماری پژوهش حاضر حسابداران شرکت کاشی وسرامیک در سطح شهرستان میبد انتخاب شده اند.
1-7-3 قلمرو زمانی تحقیق
به منظور طراحی ،توزیع ،جمع آوری وتجزیه وتحلیل داده ها یک دوره شش ماه (پاییز وزمستان 1392)در نظر گرفته شده است.
1- 8روش نمونه گیری وتعیین حجم نمونه
نمونه های آماری عبارت است از نشانه ها که از یک قسمت یک گروه یا جامعه ای بزرگتر انتخاب می شود به طوری که این مجموعه معرف کیفیات و ویژگی های آن قسمت گروه یا جامعه بزرگتر باشد
از آنجا که حجم جامعه آماری 210است با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه محاسبه شده 130 نفر می باشد.
به منظور تعیین حجم نمونه ساده ترین روش استفاده از فرمول کوکران زمانی که حجم جامعه معلوم می باشد
1-9ابزار گرد آوری داده ها
روش گرد آوری داده ها در این تحقیق استفاده از مطالعات کتابخانه ای از جمله مطالعه کتب ونشریات داخلی وخارجی وجستجو در پایگاه هااطلاعاتی(اینترنت)وپرسشنامه است،پرسشنامه به عنوان یکی از متداول ترین ابزار جمع آوری اطلاعات در تحقیقات پیمایشی است عبارتند از مجموعه از پرسش هدف مدار که با بهره گیری از مقیاس های گوناگون نظر ، دیدگاه و بینش یک فرد پاسخگو را مورد سنجش قرار می دهد.پرسشنامه پژوهش حاضر تحت عنوان منافع به کارگیری ERP از دیدگاه حسابداران سازمان ها مشخص گردید.
بخش اول: پرسشنامه حاوی 6سوال از مشخصات جمعیت شناختی پاسخ دهندگان شامل جنسیت، سن، وضعیت تاهل ، سابقه کار ، سطح تحصیلات ، نوع شرکت، سمت شغلی
بخش دوم پرسشنامه :شامل12 سوال در 5 سرفصل که میزان استفاده از تکنیک های حسابداری مدیریت
بخش سوم پرسشنامه :شامل4سوال دیدگاه حسابداران درباره اجرایی بودن ERP
بخش چهارم پرسشنامه: شامل 21سوال که منافع حسابداری ERP که هر سوال براساس طیف پنچ گزینه ای لیکرت می باشد.
1-10روش تحلیل داده ها
در این تحقیق داده های جمعیت شناختی تحقیق با استفاده از آمار توصیفی ،جدول فراوانی ،نمودار های دایره ای ومیله ای انجام شده است .از آزمون کلموگروف اسمیرنف برای آزمون نرمال بودن متغیر ها وبا توجه به نرمال بودن داده برای تحلیل از روشهای آماری پارامتریک استفاده شده است .برای مقایسه متغیر های پژوهش با حد وسط مقیاس اندازه گیری از آزمون tبرای یک نمونه استفاده شده وبه منظور بررسی تفاوت بین سه گروه یا بیشتر برای متغیر هااز آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA)همچنین برای مقایسه زوجی بین میانگین گروه ها آزمون زوجی شفه و برای بررسی رابطه بین دو متغیر نرمال از ضریب همبستگی پیرسون مورد استفاده قرار می گیردوبرای طبقه بندی وتجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار های EXCELوSpss18 استفاده می شود.
1-11شرح واژه ها واصطلاحات بکار رفته در تحقیق
1-11-1تعاریف نظری
حسابداری مدیریت دارای تکنیک های خاص می باشدمانند قیمت گذاری ،هزینه یابی ،بودجه بندی ،تجزیه وتحلیل سود آوری و تصمیم گیری برای سرمایه گذاری که هر یک این تکنیکها دارای زیر شاخه های می باشد که تعریف هر یک از این تکنیک ها به شرح زیر می باشد
حسابداری مدیریت:حسابداری مدیریت به عنوان یک سیستم اطلاعاتی مطلوب وبه عنوان یک واحد ستادی که جهت تصمیمات مختلف ، اطلاعات مساعدی به مدیریت ارائه می نماید(اعتمادی،1380 ،48)،حسابداری مدیریت یکی از شاخه های فرایند تهیه اطلاعات برای تصمیم گیری ،نقش اساسی در افزایش کارایی منابع اقتصادی وتخصیص بهینه وعادلانه ثروت دارد (حساس یگانه و همکاران،1390،2).
شاخص سود آوری :روش شاخص سود آوری منشعب از روش ارزش فعلی خالص است و مبنای مشترکی را برای مقایسه پروژه های سرمایه گذاری با مبالغ مختلف فراهم می کند به عبارت دیگر تقسیم ارزش فعلی جریان نقدی ورودی بر مبلغ سرمایه گذاری اولیه است(اسکندری،1385،110).
بودجه بندی:برنامه پیش بینی شده مدیریت به منظور استفاده از منابع واحد تجاری برای یک دوره زمانی آتی است که در قالب اطلاعات کمی بیان می شود(اسکندری،1385،59).
هزینه یابی:هزینه یابی دقیق محصولات وارائه اطلاعات وگزارشهای مناسب وقابل اطمینان برای تصمیم گیریهای اقتصادی (اعتمادی،شمس زاده،1383،35).
قیمت گذاری برمبنای بازار : قیمت گذاری برمبنای قیمت های جاری بازار تعیین می شودو بهترین مبنا برای ارزیابی عملکرد وسودآوری بخش های مختلف واحد تجاری می باشد(اسکندری،1385،135).
برنامه ریزی منابع سازمان ERP :سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان از فناوری اطلاعات بهره برداری کرده و امکان به اشتراک گذاری داده ها واطلاعات درون سازمان را فراهم می کنند. سیستم برنامه ریزی منابع سازمان با ایجاد یک ساختار تراکنش سازمان گستر که وظایف کلیدی واحد های مختلف را در یک بستر نرم افزار ی یکپارچه ادغام می کند فرایندهای کسب وکار را
سازمان دهی می کند.یک سیستم متعارف برنامه ریزی منابع سازمان شامل ماژول هایی مانند مدیریت تدارکات حسابداری ومالی مدیریت منابع انسانی ، تولید وتوزیع وزنجیره تامین می باشد ( عادل آذر و همکاران،1391 ،109).
منابع حسابداریERP:سیستم ERP شامل مجموعه های گوناگون ومتعددی است که یکپارچگی آن ها اهمیت وارزشی مضاعف رابرای سازمان و شاخه های مختلف آن پدید می آورد که از آن جمله عبارتند از :فروش وبازاریابی برنامه مادر واصلی برنامه ریزی پیش نیاز مواد ، برنامه ریزی پیش نیاز ظرفیت صورت حساب مواد ، خرید ، کنترل کارگاه ، حساب پرداخت ها ومطالبات ، تدارکات مدیریت دارایی ،حسابداری مالی بیشتر سیستم های ERP موجود اینقدر انعطاف پذیر هستند که بعضی از زیر سیستم های نرم افزار ERP را بدون نیاز داشتن کل جامعه راه ا ندازی کرد(بزرگمهری،1386،189).
فناوری اطلاعات:فناوری اطلاعات عبارت است از تمامی اشکال فناوری که به منظور پردازش، ذخیره سازی وانتقال اطلاعات در قالب الکترونیکی به کار گرفته می شوند. تجهیزات فیزیکی که برای این منظور به کار می روند عبارتند از رایانه ها شبکه و تجهیزات ارتباطی ، فکس و نرم افزار های الکترونیکی فناوری اطلاعات به طور کلی به دامنه گسترده ای از تجهیزات و کامپیوتر ها، ابزارها وذخیره سازی داده ها ، ابزارهای ارتباطات و شبکه ای ، کاربرد ها و خدمات که توسط سازمان ها استفاده شده تا داده ها ، ابزارهای ارتباطات وشبکه ای ،کاربرد ها وخدمات که توسط سازمان ها استفاده شد ه(ایمانی،57،1390).