“
ب) متغیرهای شخصی
فقط یک متغیر شخصی در این الگو گنجانده شده است، در حالی که تعدادی از متغیرها از جمله سن وسابقه استخدام (آلتیموس وترسین[۳۲]، ۱۹۷۳) با خشنودی شغلی ارتباط دارند . اما در این الگو فقط تحصیلات با رفتار مدنی در ارتباط است . اسمیت و همکاران (۱۹۸۳) اثر مستقیم تحصیلات رابر رفتار مدنی نوع دوستی یافتهاند . این محققان مطرح می‌کنند که تحصیلات ممکن است بیانگر طبقه اجتماعی باشد .
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد طبقه متوسط به احتمال بیشتری اقدام به انجام رفتارهای نوعدوستانه می‌کنند تا طبقه کارگر(کربس[۳۳] ، ۱۹۷۰) .
اگرچه در متون پژوهشی به ارتباط با ثبات تحصیلات با خشنودی شغلی اشاره می شود (گوردون وآری[۳۴]، ۱۹۷۵؛ پنزر[۳۵]، ۱۹۶۹)، اما در این الگو تحصیلات به شکل غیر مستقیم واز طریق خشنودی شغلی بر رفتارمدنی اثر دارد .
تحصیلات
برون گرایی
نورتیزیسم
+ + + –
خشنودی شغلی
رفتار مدنی
نوع دوستی
+ +
رفتار حمایتی
رهبر
+ +/- +
اخلاق شغلی
–
علائم اجتماعی
رهبر/همکار
+/-
خودپایی
+
الگو سازی
رهبر/همکار
+/- +/-
نیاز به استقلال
رفتار مدنی
–
+
نیاز به موفقیت
+ + +
عدالت ادراک
شده
نیاز به تأیید
اجتماعی
شکل ۳-۲ عوامل مؤثر در رفتار مدنی سازمانی، گوردن و آری (۱۹۷۵).
ج) متغیرهای محیطی
دو نیروی عمده بیواسطه در محل کار، همکاران ورهبران میباشند . پیش بینی می شود که چند دسته از رفتار رهبر اثر مستقیمی بررفتار مدنی دارند . رفتارهای حمایتی رهبر می تواند اثر مستقیمی بررفتار مدنی تعمیم یافته داشته باشد وبطور غیرمستقیم بررفتار نوعدوستانه اثر دارد . رفتارهای حمایتی رهبر ممکن است رفتار مقابله به مثل را در زیردستان به وجود آورد . یک راه جبران رفتار حمایتی رهبر انجام رفتار مدنی است. همین طور رفتار حمایتی رهبر ممکن است به عنوان علامتی برای کارکنان باشد دال براینکه چنین رفتاری یاری دهندهای مهم هستند . در این حالت رهبر به عنوان الگویی برای انجام رفتار مناسب ایفای نقش می کند. علاوه بر آن رفتار حمایتی رهبر ممکن است منجر به ادراک بی عدالتی در کارکنانی شود که احساس می‌کنند بیش از آنچه در کار سرمایه گذاری می‌کنند، دریافت می‌کنند . افزایش فرآورده به وسیله انجام رفتارهای مدنی ممکن است راهی برای بازگشت ادراک عدالت باشد . علیالخصوص زمانی که امکان افزایش انواع دیگر فراوردهها از قبیل کیفیت وکمیت عملکرد وجود نداشته باشد(اسمیت و همکاران ۱۹۸۳)
قسمت اعظم رفتارهای انسان‌ها به وسیله مشاهده الگو یادگرفته میشوند (بندورا[۳۶]،۱۹۷۷)، کارکنانی که الگوسازی رفتارهای مدنی رهبران یا همکاران را ببینند به احتمال بیشتر، این رفتارها را بروز خواهند داد . رهبران یا همکارانی که وظیفه شناس، کمککننده و در محل کار تمیز هستند وامثال آن ها می توانند مشاهده گران را به انجام چنین رفتارهایی تشویق کنند . به خوبی ثابت شده است که زیردستان تمایل زیادی به تقلید رفتارهای رهبرانشان یا کسانی که آن ها رابه عنوان الگو انتخاب کرده اند، دارند( مانز وسیمس[۳۷]،۱۹۸۱) . علاوه بر آن، تعاملات خودانگیخته و غیررسمی (علائم اجتماعی) در میان کارکنان می توانند ادراک ورفتارها را تحت تأثیر قرار دهند (فستیجر[۳۸]، ۱۹۵۰) . کارکنانی که به طور مکرر علائم اجتماعی مثبت از رهبرانشان ویا همکارانشان دریافت می‌کنند به اهمیت وضرورت رفتارهای مدنی پی میبرند وبنابراین نسبت به کارکنانی که در معرض این علائم اجتماعی نیستند بیشتر احتمال دارد که دست به انجام رفتارهای مدنی بزنند . علائم اجتماعی صادر شده از سوی سرپرستان و همکاران حتی می توانند ادراک کارکنان را از خصوصیات عینی تکلیف(گریفین[۳۹]، ۱۹۸۳) وهمچنین ادراک از خشنودی شغلی را (اشنیک ودامر[۴۰]،۱۹۸۷) تحت تأثیر قرار دهند .البته علائم اجتماعی صادر شده از سوی رهبران یا به احتمال بیشتر از سوی همکاران می توانند عامل منفی در کاهش خشنودی شغلی وانجام رفتارهای مدنی هم باشند . بنابرین علائم اجتماعی می توانند اثرات مثبت یامنفی بر هر دونوع رفتارهای مدنی( نوع دوستی و اطاعت تعمیم یافته) داشته باشند که این مسئله بستگی به نوع علائم اجتماعی دارد . بنابرین بر اساس این الگو پیشنهادی علائم اجتماعی می توانند خشنودی شغلی را تحت تأثیر قرار دهند وبطور غیر مستقیم از طریق خشنودی شغلی بررفتار مدنی نوع دوستی تأثیرگذار باشند.
د) ویژگیهای شخصیتی
“
