کانه‌زایی طبیعی، و فعالیت‌های معدنکاری مهم‌ترین عوامل آلودگی زمین زاد و انسان‌زاد در مناطق معدنی هستند که سبب آزادسازی و انتقال فلزات سنگین به محیط‌های مختلف چرخه زیست زمین شیمیایی شده ، وحیات جانداران موجود در زیست بوم سامانه‌ها را به خطر می‌اندازد(Akcil and Koldas, 2006). فلزات سنگین ترکیبات طبیعی سنگ ها وکانی های پوسته زمین می باشند و از طریق فرآیند

 هوازدگی طبیعی و فعالیت های آتشفشانی وارد محیط می شوند(Keepax et al, 2011). چرخه مواد در طبیعت فرآیندی بسیار مهم و اساسی است كه نحوه توزیع و رفتار عناصر شیمیایی در زمین را رهبری می كند. خاک به عنوان بخشی از چرخه زمین شیمیایی، در چرخه عناصر نقش مهمی ایفا می‌کند(Merian, 2004). به جزء خاک های حاصل از هوازدگی فیزیکی و شیمیایی که مواد مادر آن دارای غلظت بالائی از عناصر هستند(مانند شیل های سیاه و سنگ های آذرین اولیه )، در سایر موارد غلظت بالای فلزات سنگین به فعالیت های انسان مربوط می‌باشد(.(jung, 2008 در چرخه زمین شیمیایی سطحی عناصر، خاك به عنوان محل تجمع عناصر و انتقال آن به گیاهان به شمار می آید. گیاهان هركدام بسته به نوع خود، میزان و نوع عناصر موجود در خاك و مقدار عنصر قابل جذب خاك، عناصر را جذب كرده و می توانند وارد چرخه زیستی كنند. عناصر کمیاب به رغم غلظت بسیار پایین در خاک، به عنوان عناصر مغذی گیاهان و در ادامه از راه زنجیره غذایی برای انسان و سایر موجودات ضروری می باشند. لذا غلظت غیر مجاز این عناصر خواه بدلیل عوامل زمین شیمیایی طبیعی و خواه انسانزاد می تواند خطرات جدی زیست محیطی به دنبال داشته باشد(Merian, 2004). بنابراین تعیین غلظت فلزات سنگین در محیط‌های مختلف به ویژه خاک وگیاه مناطق معدنی ضروری به نظر می‌رسد. در پژوهش حاضر زمین شیمی و پراکنش عناصر بالقوه سمی ناشی از کانه زایی طبیعی و معدن‌کاری در محیط خاک و گیاهان در کانسار آهن گل گهر بررسی می‌شود.

1-2- محیط زمین‌شیمیایی خاک و ارزیابی زیست‌محیطی آن

خاك یك ماده تغییر شكل یافته و اغلب متفاوت از سنگ مادری است كه از آن حاصل شده است. خاك زیستگاه ریزاندامگان های بی­شماری است كه بر ترکیب آن اثر می گذارند. فرآیندهای انسان زاد و طبیعی که در بوم­سامانه رخ می­دهد بر خاک تاثیر می‌گذارند(Matchavariani, 2012). در بوم سامانه­های خشکی، خاک نقش عمده­ای در چرخه عناصر فلزات سنگین بازی می­کند((Ashraf, 2012. هوازدگی به عنوان فرآیند اساسی تشکیل مجموعه­ای پیچیده از فعل و انفعالات بین سنگ کره، جو و آب کره می­باشد که در زیست کره رخ می دهد. هوازدگی می­تواند شامل فرآیندهای شیمیایی مانند انحلال، آبدار شدن، هیدرولیز، اکسایش، کاهش، و کربنی شدن باشد. تمام این فرآیندها منجر به تشکیل کانیها و ترکیبات شیمیایی در محیط خاک می­شوند. رفتار عناصر طی هوازدگی و فرآیندهای تشکیل خاک به شدت به ویژگی‌های زمین­شیمیایی آنها وابسته است(جدول1-1) (Kabata- Pendias and Mukherjee, 2007). فرآیندهای هوازدگی(تخریب) و نوزایی کانی­ها و همچنین تشکیل کانی­های بی­شکل و مواد آلی- معدنی تا حد زیادی اشکال و جذب عناصر کمیاب در خاک را تحت تاثیر قرار می­دهد(جدول1-2).

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)