امروزه شرایط آموزش در مدارس ما بر اساس نظریههای جدید یادگیری مهیا نیست ولی باید توجه داشت كه با علم به سطح آگاهی دانشآموزان ، انگیزهها و شرایط جدید جامعه، تأكید روی روشهای قدیمی تدریس و استفادهی محض از روشهای سنتی نیز مؤثر نیست. این سخن به معنای این است كه دانشآموزان امروزی را نمیتوان با شیوههای قدیمی تدریس به صورت منفعل در كلاس نشاند و برای آنان مفاهیم ریاضی را تدریس كرد، تجربه و تحقیق نشان داده است كه یادگیری در این روش سطحی بوده و قابل اعتماد نیست. كتب ریاضی با این هدف فعالیتها را در خود گنجاندهاند، هدف اصلی فعالیت كشف مفهوم جدید توسط خود دانشآموزان است. بهترین شرایط ایجاد این موقعیت كار در گروههای كوچك دانشآموزی است البته فعالیتهایی كه جنبه خلاقیت دارند بهتر است به صورت فردی حل شوند.
هنگامی كه دانشآموزان مشغول حل فعالیت هستند با پاسخ به سؤالات هدایت شده باید با استفاده از دانستههای قدیم خود دانش جدید را تولید كرده و در حقیقت مفهوم جدید را به مفاهیم موجود در ذهن خود پیوند بزنند.و نكتهی مهم برای درگیر كردن و غرق كردن دانشآموز در علم ریاضی در كلاس درس و نشان دادن مساله كاربردی و حل آن به كمك تكنولوژیهای جدید كارگاهی و روشهای جدید حل مسأله است. روشهای جدید تدریس با كمك گرفتن از مواد جدید آموزشی و ict توانسته است ریاضیات انتزاعی را به صورت ملموس در بیاورد و دانشآموز كنجكاو را غرق در كاربردها و ریاضیات كاربردی در آورد.
امروزه تحقق توسعه و جامعه مبتنی بر دانش بیش از هر مؤلفهای وابسته به آموزش با كیفیت است. شواهد حاكی از آن است كه یكی از عوامل مؤثر در ارتقاء كیفیت فرایند یادگیری ، استفاده صحیح، مؤثر و كارآمد فناوریهای آموزش است (ثمری و آتشک، 1388: 101). شناخت و كاربست فناوری آموزشی از آن روی اهمیت دارد كه از طریق تسهیل یادگیری دانشآموزان و هم چنین كارآمد و اثربخش نمودن فرایند یاددهی- یادگیری معلمان به بهبود كیفیت فرایند یادگیری میانجامد (همان).
استفاده از شبیهسازیهای کامپیوتری برای بهبود تدریس کلاسی مربیان بسیاری را در حوزههای مطالعه و پژوهش علاقهمند کرده است همچنان که کاربرد نرمافزارها پیچیدهتر میشود معلمان فرصتهای بیشتری برای مطالعه پیدا میکنند که دانشآموزان را واقعگرایانهتر
میکند تا آن چه را که در آموزش یاد گرفتهاند به کار ببرند. به دلیل استفاده از انیمیشن، صدا، و عناصر ویدئویی که میتواند به کاربر خاصی بازخورد دهد به عنوان ابزارهایی به مربیان داده شده است که میتوانند به وسیله آنها محیطهای پیچیدهای ایجاد کنند که شرایط زندگی واقعی را همانندسازی میکنند. در نتیجه این موجب درگیری بیشتر شاگرد با محیط و همچنین دریافت بازخورد به خود میشود که میتواند موجب اصلاح رفتار خود شود (زمانی، 1389: 1).
از آن جا که هدف فناوری آموزشی تسهیل یادگیری و بهبود عملکرد است در این راستا شبیهسازیهای آموزشی میتوانند به عنوان تکنیک و یا رسانهای موجب تحقق این هدف شوند. کاربرد شبیهسازی در زمینههای مختلف در سالهای اخیر رو به افزایش بوده است و یکی از مهمترین کاربرد آن در زمینه آموزش و یادگیری بوده است. در این پژوهش سعی شده است تا میزان تأثیر آن در یادگیری ریاضی و مؤلفههای خلاقیت شامل سیالی، انعطافپذیری، بسط و گسترش و اصالت و ابتکار بررسی شود.
1-2. بیان مسأله
در مدارس ما، نمره ریاضی، ملاک شناخت دانشآموزان ضعیف و قوی است و در پژوهش مولیس (2001) نتایج به دست آمده از شرکت کشور ایران در سومین مطالعه جهانی ( تیمز ) ضعف دانشآموزان ما را در تجزیه و تحلیل مفاهیم ریاضی بر ملا ساخت. جمهوری اسلامی ایران از بین 41 کشور شرکت کننده در پایه دوم راهنمایی در درس ریاضیات، رتبه 37 و در پایه سوم راهنمایی، رتبه 38 را کسب کرد. هشتاد درصد آموختههای حاوی حقایق در مدت یک سال از یاد میروند. زیرا این اطلاعات به صورت مجزا تدریس میشوند و بدون این که دانشآموزان کاربرد مطالب آموخته شده را در زندگی واقعی درک کنند، چون اطلاعات حفظ میشوند و بعد از پشت سر گذاشتن آزمون نهایی فراموش میشوند (ترجمه: بهزاد، 1381، به نقل از رستگارپور و همکاران، 1388: 76).
با توجه به این مسأله مهم و اساسی برای رفع این مشکل میتوان به استفاده از فناوریهای نوین در یادگیری این درس اشاره نمود. استفاده از فناوریها به فرد یادگیرنده این امكان را میدهد كه به جای واكنشهای منفعلانه در فرایند یادگیری، ابتكار عمل را به دست گرفته، با انتخاب مواد آموزشی مناسب یادگیری هدفمند و معنادار داشته باشد. کدیور (1388) معتقد است: «محتواهای الكترونیكی این فرصت را برای فراگیران فراهم میكنند تا در مواردی مانند شركت در یادگیری، روش به كارگیری ابزار، زمان لازم برای یادگیری، میزان و سطح یادگیری، محل یادگیری و فرد یاددهنده تصمیم بگیرند و به این دلایل انگیزه بالایی برای یادگیری دارند.
در تأیید این مطلب میتوان به پژوهش کلمنتس (2000)، با عنوان «از تمرینها و وظایف تا نقشپروژهها و مسائل منحصر به فرد رایانه برای آموزش ریاضیات نوآورانه و ابتکاری»، به بررسی نقش محتوای الکترونیکی در ریاضیات پرداخته است، اشاره نمود. نتایج پژوهش وی نشان داد که فناوریهای چندرسانهای در ارائه بازخورد سریع، بالا بردن استقلال، اتصال کل به جزء، تأکید بر فهم مسأله با شبیهسازیهای رایانهای به دانشآموز در اندیشیدن به راهحلهای گوناگون و پیداكردن بهترین راهحل كمك میكند. در خلال كار با رایانه، دانشآموز بر فرایند یادگیری خویش نظارت داشته، و با آگاهی از مهارتهای فراشناختی میتواند مدیریت راهبردهای انگیزشی و شناختی را به دست گیرد و از منابع بیرونی (زمان، تعامل با دیگران و کمکطلبی) را برای رسیدن به اهداف آموزشی بهرهمند شود (نیامی و لیونن ، 2010). خلاقیت در یادگیری، به فرد یادگیرنده فرصت تفکر و ارزیابی منطقی از کار و پیشرفت تحصیلی را میدهد و به وی در تصمیمگیری برای ادامه یادگیری کمک میکند و این مسأله در یادگیریهای چندرسانهای و برخط و الکترونیکی که حضور فیزیکی استاد کمتر یا اصلاً وجود ندارد، اهمیتی دو چندان دارد.
مطالعات دیگر نشان میدهند كه استفاده از فناوریهای نوین در آموزش سنتی ، به افزایش اثربخشی یادگیری میانجامد: از جمله تغییرات ایجاد شده در آموزشهای سنتی تلفیق شده با فناوری میتوان از تغییر نگرش دانشآموزان، افزایش مشاركت و تعامل، و همچنین بالا رفتن اعتماد به نفس دانشآموزان یاد کرد ( دامنز ، 2003).
نتایج پژوهش ذاکری (1380) نشان داد عملکرد دانشآموزانی که به وسیله نرمافزار آموزشی آموزش دیدهاند، در مقایسه با دانشآموزانی که به شیوه سنتی آموزش دیدهاند، در آزمون پیشرفت تحصیلی به طور قابل ملاحظهای بهتر بوده است. با توجه به نقش فناوریهای نوین در دنیای امروز که توانسته است، فرصتهای بیشتری برای تعلیم و تربیت فراگیر محور ایجاد كند و تأكید را از آموزش معلممحوری به یادگیرندهمحوری منتقل كند ، موضوع اصلی این است كه چگونه و با چه رویكردهایی میتوان ضمن ایجاد یادگیری پایدار و مؤثر در دانشآموزان، آنان را به سوی یادگیریهای خلاق كه در آن فعالیت فرد در تعامل با امكانات و ابزارهای تسهیل كننده تقویت و به پیشرفت تحصیلی مناسب و مطلوبی منتهی شود ، كشاند . از سویی، چگونه میتوان از فناوریهای نوین به شیوهای مطلوب بهره گرفت؟ تلفیق فناوری جدید مانند شبیهسازیها در محیط ساختنگرا یكی از رویكردهای جدید برای تحقق اهداف بالا در آموزش است.
از آنجا كه تلفیق فناوریهای نوین آموزشی مانند شبیهسازیها در برنامه درسی به امكانات گوناگونی نظیر سختافزار، نرمافزار و نیروی انسانی ماهر و متخصص نیاز دارد، لذا پیش از تلفیق چندرسانهایها در برنامه درسی ، لازم است پژوهشهای بیشتری درباره مزایا و معایب این رسانهها در آموزش صورت گیرد. نتایج مطالعات تطبیقی دربارة برنامه درسی نظامهای آموزشی كشورهای مختلف نشان میدهد كه دروس ریاضی به دلایل مختلف ، بهترین زمینه برای تلفیق فناوری محسوب میشوند: مهمترین مسأله وجود نرمافزارهای وارداتی است ، زیرا در سایر رشتهها، به دلایل فرهنگی ورود نرمافزار از سایر كشورها (مشكل زبان، عدم تطابق برنامه درسی) امكانپذیر نیست، ولی در دروس ریاضی مشکلات فرهنگی کمتر است (زمانی ، 1996؛ زمانی، 2010؛ زمانی و قلیزاده، 2009؛ زمانی و همکاران، 1389). از سوی دیگر، درس ریاضی در دهههای كنونی اهمیت بسیاری پیدا كرده است ولی تحقیقات نشان داده است كه همچنان دانشآموزان در تمام مقاطع تحصیلی از این درس گریزانند. از جمله مشكلات موجود كه سبب افت تحصیلی در این رشتة درسی شده، ضعف در دانش پایه ریاضی دورههای ابتدایی و راهنمایی، اضطراب و بیانگیزگی در یادگیری درس ریاضی، عدم آمادگی ذهنی و روانی و ناآگاهی از نقش و تأثیر درس ریاضی در موفقیت تحصیلی دانشآموزان است (علمالهدی، 1381).
با توجه به پیشینه پژوهش، هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر بهکارگیری روش شبیهسازی در محیط ساختنگرایی بر خلاقیت دانشآموزان در درس ریاضی پایه متوسطه اول شهر اسلامآباد میباشد.
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)