:

درعصر حاضر تلاشهای بسیاری که درزمینه ساختاردهی ومهندسی مجدد فرآیندها و همچنین کاهش هزینه ها به منظور کسب سودآوری ,توسط شرکت ها انجام گرفته است .اینک نوبت این است تابسیاری از آنها به تجدید سبدمحصولات خود ازطریق ایجاد نوآوری بپردازند.دراین راستاخلاقیت وتولید افکار واندیشه های نو توسط مدیران وکارکنان سازمانی ازاهمیت ویژه ای برخوردارشده وجایگاه والایی رادرسازمان به خوداختصاص داده است.امروزه سازمان هایی موفق هستند ومی توانند دردنیای پررقابت ادامه حیات بدهند که دائما افکارواندیشه های جدیدرا درسازمان کاربردی سازند.این امر توسط مدیران وکارکنان خلاق امکان پذیر است اماآیا شرکت هاشرایط ومحیط مورد نیاز راایجاد می کنند؟

آیا آنها با اهرمهای مناسب جهت بهینه ساختن موفقیت نوآوری آشنایی دارند؟

نقش مدیریت دانش به عنوان یک اهرم کلیدی درایجاد نوآوری موردتاکیدقرارگرفته وباهدف موفقیت خلاقیت ,ضمن استنادبر تحقیقات انجام شده دراین حیطه ,ابعادمرتبط دانش ضمنی ومدیریت نوآوری درسازمان هاخواهد داشت.سپس رابطه بین مولفه های مدیریت دانش و نوآوری رادرسازمان بررسی خواهدکرد ودرنهایت به ادبیات پژوهش مرتبط باموضوع پژوهش پرداخته خواهد شد.

هدف :این تحقیق درنظردارد به بررسی موضوع رابطه بین سبک مدیریت وبانوآوری بپردازد.

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 

 

بیان مسئله

امروزه سازمانهای کشوربه مانند سایرسازمانهای جهان ناگزیرندتا با دیگرسازمان هاچه درداخل وچه درخارج کشور بهه رقابت بپردازند تابتواننددر محیط کسب وکار باقی بمانند.ازاین روآنها بایدبتوانند دست کم دریک زمینه برتر ازرقبای خودبوده و نست به آنها مزیتی داشته باشند تامشتریان رانسبت به خودمتقاعدسازند.به عبارت دیگر آنهاچاره ای ندارتد جزاینکه نوآور باشند.(بیهات 2001)

درپژوهش حاضر فرض برآن است که مدیریت دانش یکی ازراههای غیرقابل اغماض برای دستیابی به نوآوری است یعنی هرسازمانی که قادربه دانش آفرینی نباشدیااینکه نتواند دانش موجودرا جهت بهره برداری ازآن درحال وآینده سازمان دهی ودرنهایت مدیریت کند به احتمال بسیارزیاد نمی توان انتظار نوآوری داشت چراکه چنین سازمانی نه تنهاقادربه استفاده از دانسته هایش نیست بلکه به احتمال فراوان بصورت پیاپی اقدام به دوباره کاری نموده ,دقت وانرژی ازدست خواهدداد.پرواضح است سازمانی که نوآور نباشد درمحیط کسب وکار متغیر امروزی شانس زیادی درمقابل رقبانخواهدداشت(فراپائولو 2006)

مدیریت دانش شیوه شناسایی ,دراختیارگرفتن ,سازمان دهی وپردازش اطلاعات جهت خلق دانش می باشد که پس ازآن توزیع می شود سپس دردسترس دیگران قرارمی گیرد تابرای خلق دانش بیشتراستفاده شود.(رادینگ[1]1383, ص32)

مدیریت دانش نوعی فن آوری است که بردانش تاکییددارد وبرآن است تااز طریق به کارگیری موثردانش به حل مشکلات بپردازد(جی میکائیل و جرالداس3,1383)

ازمهمترین عللی که موجب شده تا سازمانها به موضوع مدیریت دانش تمایل نشان دهند آن است که مدیریت دانش (عبدالکریمی ,1385)

-موجب افزایش بهره وری و سوددهی می شود.

– همکاری را تقویت می نماید وموجب بروز ورشد خلاقیت و نوآوری می شود.

– موجب تسهیل اشتراک اطلاعات بین کارکنان می شود.

– توان سازمان برای مقابله با پدیده تورم اطلاعات افزایش می دهد

برای اینکه نوآوری درسازمان رخ دهددرابتدا لازم است که مدیران ازدانش لازم درخصوص عوامل داخلی وخارجی که سازمان راتحت تاثیرقرار می دهد برخوردار باشند.ثانیا دانش بایستی آزادانه درسرتاسرسازمان جریان یابد هرچه انتشار بهترصورت گیرداحتمال نوآوری بیشتراست.زیرا افراد بیشتری درسطوح ودوایرمختلف سازمان درمعرض دانش جدید بیشتری  قرارمی گیرند که بادانش فعلی آنهاتعامل می نماید.

سرانجام یک سازمان باید پاسخ گوباشد درواقع نوآوری نوعی پاسخ است.بنابراین هرچه سازمان پاسخگو وچابکتر باشد احتمالا نوآورتر است.پژوهش حاضربر آن است که رابطه بین مولفه مدیریت دانش و نوآوری رادرسازمان مورد بررسی قراردهد .

درحالی که ارتباط بین مولفه های مدیریت دانش بانوآوری ازنظر شهودی بدیهی به نظررسیده وبه کرات درادبیات موجودپیشنهاد شده ,پژوهش های کاربردی محدودی دراین زمینه صورت پذیرفته است درنتیجه شواهدتجربی اندکی موجود است تاچنین نتیجه ای راتوجیه سازد.

دراین راستا محقق باانتخاب این موضوع تلاش کرده تا به نوبه خود سهم اندکی درفراهم آوردن چنین شواهدی ایفاکند.پیاده سازی مدیریت دانش درهرسازمان مستلزم وجودزمینه هایی استکه این زمینه ها اعم ازاینکه,فنی یاعلمی باشند ,بایستی به وجودآیند.زمینه های فنی رامی توان مانند رایانه وشبکه های ارتباطی وزمینه های علمی رامثل فرآیندجمع آوری وذخیره دانش مورد نیازسازمان درنظرگرفت.به هرحال بررسی ومطالعه این زمینه هاجهت ایجاد سیستم مدیریت دانش وضرورت تشکیل وایجاد مدیریت دانش گام گام نخست محسوب می شود .

ضرورت استفاده ازآنها ودرواقع استفاده ازپیرفت هادربسترهای مختلف علوم ازجمله مدیریت دانش,ازمهمترین ضرورت های توسعه وپیشرفت یک جامعه وسازمانهای آن محسوب می شوند.ازاین نظرمی توان ,پیاده سازی مدیرت دانش راگامی درجهت توسعه وارتقای هرسازمانی ازجمله سازمان موردمطالعه دانست.

ازمحدودپروژه هایی که درباره رابطه بین مولفه های مدیریت دانش و نوآوری صورت گرفته جنی داروش[2] است که درسال 2005درنیوزیلند وپژوهش پانگ لولیو ودیگران درسال 2009درتایوان صورت گرفته وپژوهش حاضرنیز ازآنها اقتباس شده است.

حال می خواهیم بدانم که آیا بین سبک مدیریت وبا نوآوری رابطه ای وجوددارد ؟واینکه آیا نوآوری در سازمان به ….کافی مدیران ارتباطی دارد؟

اهمیت و ضرورت تحقیق

سیستم‌های سنتی مدیریت ، عموماً به دلیل فقدان ویژگی‌های كاربردی- بازخوردی مورد نیاز برای حل مسائل مغز افزاری و دستیابی به اهداف سازمان‌ها ، فاقد توانایی و كارایی لازم در زمینه ایجاد بازارهای دانش/ تجربه در سطوح مختلف بوده و نتیجه مستقیم آنها كم‌دانشی ، بی‌تجربگی و عدم خلاقیت و نوآوری كاركنان و بدنبال آن عدم پویایی و كارایی سازمان است.جریان یك‌سویه مدیریتی ، یادگیری ، مواد آموزشی غیرمرتبط و ایستا، انتزاعی بودن آموزه‌ها (ارتباط ضعیف آموزه با عمل یا رفتار مورد انتظار) ، اثربخشی بسیار اندك و گاه درحد صفر رفتار مدیران، قطع جریان آموزش پس از اجرای آزمون (عدم استمرار و تكمیل) ، سیستم نامناسب ارزش‌گذاری و نظارت ، ناهمراستایی آموزش و اهداف سازمانی ، بی‌توجهی به پرورش استعدادها و مهارت‌های نوین، نمونه‌هایی از كاستی‌های این نوع نظام‌های مدیریت سنتی به شمار می‌آیند.

حال اگر مقصد نهایی و محل مصرف خروجی‌های هر نوع سیستم مدیریت مدرن را حیطه‌های گوناگون بدانیم و این فرض نه‌چندان بی‌ریشه را بپذیریم كه وظیفه‌غایی چنین نظامی: شكل‌دهی، تجهیز و آماده‌سازی نیروی انسانی اندیشمند، ماهر، خلاق، ایده‌پرداز و پاسخگوست، لاجرم می‌بایستی بپذیریم كه نیروی انسانی شاغل در سازمان‌های كنونی نیز علی‌القاعده باید دارای همین ویژگی‌های به ظاهر آرمانی، اما بسیار منطقی و ممكن باشند تا بتوانند در شرایط به شدت متغیر و رقابتی عصر دانش‌مداری و تجارت آزاد، پایه‌های بقای بنگاه‌های خویش را محكم و پایدار نگه دارند.

آیا سازمان‌های ما دست‌كم از لحاظ فلسفه، رویكردها، اهداف، برنامه‌ها، رویه‌های اجرایی و اثربخشی یادگیری از چنین وضعیتی در حوزه امور آموزش خود، برخوردارند؟ آیا پیش‌بینی تشكیلات هزینه بر امور آموزش در سازمان‌ها، صرفاً نوعی پیاده‌سازی تطابق لازم برای دریافت انواع گواهینامه‌ها و استانداردهای بین‌المللی و یا ایجاد شخصیت اسمی و تبلیغی در زمینه دانش‌محوری آنهاست؟ آیا نیازهای شغلی، تطابق دانش و تجربه با وظایف محوله، توانایی‌های نظریه‌سازی و ایده‌پردازی، اندیشه و رفتار خلاقانه، مهارت‌های حل مسئله و رفع بحران و… علت اصلی ایجاد امور آموزش در سازمان‌های پیشرو و دانشی نیست؟ برای رسیدن به این نوع سیستم و نظام مدیریتی نوین كه بزرگ‌ترین سرمایه سازمان‌های برتر را تشكیل میدهند ، چه كاری را باید از كجا و با كدام راهكارها و خصوصیات مشخص، آغاز كرد؟

فرضیات

 

فرضیه اصلی اول:

« بین مولفه های مدیریت دانش ونوآوری درسازمان رابطه وجوددارد.

فرضیه های فرعی فرضیه های اصلی:

-دانش آفرینی بانوآوری رابطه دارد.

– ذخیره سازی دانش دانش با نوآوری رابطه دارد.

– توزیع دانش دانش بانوآوری رابطه دارد.

– بکارگیری دانش بانوآوری رابطه دارد.

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

سازمان‌ها برای پاسخ‌گویی به نیازهای محیط ایجادشده‌اند. یكی ازمهم­ترین عوامل محیطی، مشتری است. اگرسازمان­ها بتوانند رضایت مشتریان راتامین، حفظ و یا افزایش دهند، به همان میزان موفق خواهند بود. ازاین رو سازمان‌های پیشرو ومتعالی همیشه به دنبال كسب اطمینان از رضایت مشتریان هستند(وایک[1]،1996). درسال­های اخیر امكان تولید انبوه زمینه افزایش عرضه نسبت به تقاضارا فراهم كرده است، برای تولیدكنندگان چاره‌ای جز جلب رضایت مشتری باقی نمانده است. درهر گوشه ازجهان صنعتی امروز كه اقتصاد رقابتی، فضای انحصاری را درهم می‌شكند، نگرش مشتری مداری وكسب رضایت مشتری، قانون كسب و كارتلقی شده وعدم رضایت این قانون سبب حذف از صحنه بازار است. بیل گیتس مدیر شركت مایكروسافت می‌گوید: ناراضی‌ترین مشتریان، مهمترین منبع عبرت ویادگیری برای سازمان‌ها هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد كه مشتریان ناراضی درانتقال احساس خود به دیگران فعال‌تر و موفق‌تر عمل می ‌كنند(شایگینگ[2]،2011). رضایت مشتری عامل اصلی موفقیت در بسیاری ازسازمان‌ها ست ودرتحقیقات متعدد به رابطه رضایت مشتری با ارتباط دهان به دهان ، وفاداری، تکرار خرید و افزایش سودآوری سازمان‌ها اشاره شده است (فرناندز گنزالس و پرادو[3]، 2007). در روندهای کسب وکار جدید، به دست آوردن رضایت مشتریان جایگاهی مهم و حیاتی در اهداف سازمان‌ها به خود اختصاص داده است و مدیران ارشد به خوبی می‌دانند موفقیت آنها در راه رسیدن به اهداف کلان سازمان‌، در گرو جلب رضایت مشتریان است(مهرداد علپور و همکاران[4]،2011).

 

 

1-2 .بیان مسأله پژوهش

 

 

دراقتصاد جهانی، مشتریان بقای شرکت­ها را رقم می­زنند. شرکت­ها دیگر به انتظارات مشتریانشان بی تفاوت نیستندو تقریبا همه فعالیت­های خودرا متوجه رضایتمندی مشتری می­کنند چراکه تنها منبع برگشت سرمایه مشتریان هستند. رضایت مشتری یکی از پایه­ای ترین مفاهیم ارزیابی است که درخیلی از کسب وکارها دنبال می­شود. توسعه رویکردی که در آن مشتری به عنوان یک دارایی ضروری شرکت به حساب آورده شود، نمایانگر وقوع انقلابی در بازاریابی است. چنین رویکردی منجر به برخورد متفاوت با طبقه‌های گوناگون مشتریان از نظر سطح سودآوری بلند مدت آن­ها برای شرکت خواهد شد. این رویکرد تنها مختصّ بازاریابی انبوه نیست بلکه بازاریابی شخصی را که از ویژگی‌های بازاریابی رابطه‌مند است نیزدر بر می­گیرد. امروزه، مشتریان در ادبیّات علمی بعنوان یک دارایی برای شرکت محسوب می‌شوند. رضایت مشتریان نوعی بیمه در برابر اشتباهات احتمالی موسسه است. مشتریان دائمی در برابر مواجهه با این اشتباهات اغماض بیشتری دارند، زیرا بدلیل تجربیات خوشایند قبلی، اشتباهات اندک سازمان را به راحتی نادیده می­گیرند و با بروز  هر گونه اشتباهات غیر عمدی به سمت رقبا نمی­روند. بنابراین عجیب نیست جلب رضایت مشتریان مهمترین وظیفه سازمان­ها و موسسات شده­است، چون این امر ارتباط مستقیمی با حفظ مشتری، سهم بازار و منافع سازمان دارد . تحقیقات نشان می­دهد ارزش مادام العمر یک مشتری، میزان متوسط خرید مشتری  ضرب در مدت زمانی است که تجارت می­تواند مشتری را حفظ کند(نوربخش و همکاران،1391). بر اساس تحقیقات انجام شده رضایت مشتری بر حفظ مشتریان و در نتیجه بر سودآوری و موفقیت شرکت در عرصه رقابت تاثیر گذار است. بنابر اظهار استونر و ادوارد در کتاب مدیریت، هزینه جذب یک مشتری جدید پنج برابر هزینه نگهداری یک مشتری قدیمی است و دیگر این­که اگر از همان آغاز به نیازهای مشتریان توجه نشود به کارگیری ابزار بهبود کیفیت منجر به تولید محصولات و خدماتی خواهد شد که کسی آن­ها را نمیخرد(استونر و ادوارد،2003). بیان مسئله یا وجود مشكل در این پژوهش با پیمایش در بازارمحلی بسیار نمایانگر است .بطوریكه فاصله و شكاف معناداری بین میزان سطح رضایتمندی افراد بومی و محلی با سایر مشتریان (غیر بومی) از كاركردهای این بازارها به چشم می خورد كه توجه پژوهشگر رابه امكان وجود یك عامل (متغیر)جدای از متغیرهای شناخته شده در رضایتمندی مشتریان بسوی خود منعطف می کند.با بررسی و اخذ نظر از كارشناسان متخصص و تحقیق در میان سایر تحقیقات مشابه، وجود متغیر فرهنگ محلی مورد آزمون قرار خواهد گرفت. پژوهش حاضر بدنبال عوامل موثر بر رضایت مشتریان در بازارهای محلی است و می­کوشد متغیرهای ایجاد کننده رضایتمندی را شناسایی و معرفی کند.

 

1-3. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

اهمیت و ضرورت تحقیق حاضر به دو بخش کلی قابل تقسیم است .بازارهای محلی و شاخص و مدل اندازه گیری رضایتمندی مشتریان این بازارها . درحال حاضر متاسفانه با رشد چشمگیر واسطه­ها در بازار عرضه و تقاضا مواجه هستیم، این شیوه نادرست به بلوكه شدن سرمایه­ها می­انجامد، درحالی كه برپایی بازارهای محلی در روزهای خاص هفته توسط تولیدكنندگان عرضه مستقیم كالارا درپی خواهد داشت و علاوه بر آزاد شدن سرمایه­ها و رونق تولید به اشتغال زایی نیز می­انجامد. متاسفانه نتوانسته ایم از پتانسیل بالای این قبیل بازارها استفاده كرده، علاوه بر عرضه هویت ایرانی به چرخه اقتصادی مناطق مختلف كشور كمك كنیم و به ایجاد فرصت­های شغلی برای جوانان هر شهر بپردازیم. بازارهای بومی و محلی هر شهر، گوشه ای از هویت و میراث اصیل اجدادی را به نمایش می­گذارند. از نگاه دیگر چنین بازارهایی فرصت مناسبی برای اشتغال زایی ایجاد می­كند. فرصتی طلایی كه اغلب جوانان به دنبال آن هستند. در تحقق این امر مهم ضرورت كار كارشناسی منسجم و برنامه ریزی دقیق كاملاً احساس می­شود. اقتصاد روستایی نیازمند متنوع سازی است. این امر از آن جهت اهمیت دارد که روستاهای کشور ما عمدتا تنوع اندکی در مشاغل و در نتیجه منابع درآمدی خود دارند. از این رو ایجاد فعالیت­های اقتصادی جنبی و تلفیقی در بهبود وضعیت روستاها موثر خواهد بود. بازارهای محلی روستایی می­تواند پاسخی به این نیاز روستاها باشد. همچنین از کارکردهای مهم بازارهای محلی کمک به توسعه صنایع روستایی است که یکی از نیازهای ایجاد و طراحی آن­ها بازار و بازاریابی است که مهمترین فاکتور برای توسعه صنایع روستایی نیز می­باشد. یکی از شرایط لازم برای این کار بررسی نیازهای بازار در سطوح محلی، ناحیه ای و بین المللی است. از این رو با شناخت پتانسیل­های موجود در این نواحی می­توان با برنامه ریزی مناسب و آینده­نگری و همچنین شناخت و درک عوامل فرهنگی هر منطقه در جهت رونق و توسعه آنان گام برداشت. بنابراین اگر بازارهای محلی را شكوفا كنیم هزینه تولید كالاپایین می­آید، با حذف واسطه­ها سرمایه جذب تولید می­شود، كارگاه ها رونق می­گیرند و بهره­وری سرمایه و نیروی كار در اقتصاد كشور افزایش پیدا می­كند. مجموعه این اقدامات زمینه را برای عدالت و رشد اقتصادی فراهم خواهدكرد. تحقیقات و پژوهش­های بسیاری در زمینه ارزیابی رضایتمندی مشتری در کشورهای پیشرفته انجام گرفته­است .بر پایه این تحقیقات وسیع بود كه شاخص رضایت مشتری سوئد در سال 1989 به عنوان اولین شاخص ملی رضایت مشتری ارائه گردید. این شاخص در 130 كارخانه از 32 صنعت مختلف در سوئد اجرا شده­است. از طرفی دیگردر سال 1992، شاخص رضایت مشتری در آلمان معرفی شد، این شاخص با مطالعه در 52 صنعت مختلف درآلمان به اجرا درآمد. شاخص رضایت مشتری در آمریكا  در سال 1993 توسط فورنل پایه گذارشاخص رضایت در سوئد توسعه یافت. این شاخص برای هفت بخش اقتصادی، 35 صنعت مختلف ودر بیش از 200 كارخانه كه درآمد مجموع آن­ها، نزدیك به 40 درصدتولید ناخالص ملّی آمریكارا تشكیل می­داد، اجراگردید. شاخص رضایت مشتری در اروپا، ابتدا بوسیله سازمان كیفیت و مؤسسه مدیریت كیفیت در اروپا توسعه یافت و برای اولین بار در سال 1999 و در بین 11 كشوراروپائی مطرح گردید. البته در زمینه ایجاد و تعیین شاخص­های ملی، می­توان به اقداماتی دركشورهایی مانند دانمارك، اتریش، فرانسه، هلند، سوئیس، تایوان، نیوزیلند، كره جنوبی، مالزی، هنگ كنگ و روسیه اشاره نمود (صدقی ودیگران 1388). اگر چه مطالعاتی در زمینه ارائه مدل­های سنجش رضایتمندی در کشور انجام گرفته­است، لذا تمامی آن­ها بر پایه  مدل­هایی بوده که اکثر آ­ن­ها در سایر کشورها تدوین شده­است و تلاش­های انجام شده تاکنون کمتر منجر به ارائه مدل جدید و بومی در کشور شده­است.

 

1-3-1. وجه تمایز پژوهش با سایر پژوهش ها

مطالعات زیادی در زمینه رضایت مشتری انجام شده که در بخش مرور ادبیات و سوابق به تعدادی از آن­ها اشاره شد، اما با توجه به بررسی­های بعمل آماده در بین پایان نامه­ها و مقالات انجام شده از طریق سایت­های دانشگاه های کشور و سایت پایگاه اطلاعات علمی و همچنین سایت­های معتبرIrandoc.com پایان نامه ای در مورد تاثیر فرهنگ محلی و ارزش درک شده بر رضایتمندی مشتریان از بازارهای محلی انجام نگردیده است. در این تحقیق به ارتباط بین مولفه­های تاثیرگذار و رضایت مشتری پرداخته شده­است و سیستم جامعی را معرفی می­نماید، که در نوع خود جدید بوده و تا بحال پژوهشی کامل و مشابه در این خصوص صورت نگرفته است. تحقیق حاضر از دو جنبه دارای نوآوری است. اول رضایتمندی مشتریان در بازار محلی و دیگر تاثیر فرهنگ محلی در رضایتمندی مشتریان. همان­گونه قبلا ذکر شد اگر چه بازارهای محلی در بعضی از پژوهشها مورد بررسی قرار گرفته است، لیکن تحقیقات در زمینه رضایتمندی مشتریان در این بازاها جامع نبوده و از تئوری­های اثبات شده در مدل­های ارزیابی رضایتمندی مشتری استفاده نگردیده است. دیگر اینکه  فرهنگ مشتریان در پژوهش­های بازاریابی بیشتر بررسی شده و نقش آن نیز بر رضایتمندی مشتریان اثبات گردیده ­است، لذا گوناگونی و تنوع فرهنگی در درون یک فرهنگ که در این پژوهش با نام فرهنگ محلی معرفی می­شود، بر رضایتمندی مشتریان بررسی و ارزیابی نشده است. لذا می­توان ادعا کرد که در صورت درست بودن فرضیه­ها این پژوهش منتج به ارائه یک مدل در این زمینه باشد.

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

قافله پیشرفت و توسعه بر توسن زمان همچون تندری ره می پیماید. دستیابی به توسعه به       اصلی ترین دغدغه در بین دولتمردان و مردم بسیاری از كشورهای جهان تبدیل شده است. تغییر و تحولات دهه های اخیر به قدری عمیق و گسترده و سریع اتفاق افتاده است كه تمامی ابعاد و شئونات زندگی فردی، اجتماعی و اقتصادی جوامع بشری را به طور محسوس و نامحسوس، تحت تاثیر قرار داده است. تا جایی كه نگاه به علم و تكنولوژی نیز تغییر كرده است و برنامه های توسعه و نظام های ملی نوآوری در كشورهای جهان مطرح گردیده است، تا از طریق پرورش نیروی انسانی ماهر و خلاق و نوآور به عنوان مهمترین منبع و سرمایه هر كشوری دستیابی به توسعه امكان پذیر شود. این امر خود سبب شده است  تا نگاه جامعه به آموزش عالی و كاركردهای دانشگاه تغییر كند. زیرا كه  دانشگاه به عنوان قلب جامعه جدید نقش تعیین كننده ای در حیات جامعه مدرن دارد، و علاوه بر این كه مركز تولید علم و فناوری است مركز تربیت و پرورش نیروی انسانی متخصص و ماهر برای جامعه است. دانشگاه ها كاركردهای متفاوتی دارد كه بخشی از این كاركردها به وسیله كانون ها و انجمن های دانشجویی انجام می شود. یكی از مهترین نهادها و انجمن های دانشجویی، انجمن های علمی – دانشجویی است كه می توانند در بخش آموزش نقش مكمل را ایفا كنند.

 

انجمن های علمی – دانشجویی قابلیت آن را دارند كه به یافته های جدید علمی توجه كرده و در نشر آنها موثر باشند، زیرا برنامه های آموزشی رسمی نمی توانند به سرعت تغییر كرده و یافته ها و دانش جدید را به مجموعه خود اضافه نمایند. از سوی دیگر، انجمن های علمی دانشجویی

 

 

 

می توانند نقش مهمی در درك كامل تر و عمیق تر و تعمیق مباحث علمی ایفا نمایند و با تجلی استعدادها و بر انگیختن خلاقیت ها و شكوفایی علمی دانشجویان، بستر و زمینه ای مطلوب را فراهم آورند جهت آموزش معیارها و شایستگی ها و ویژگیهای مختلفی كه دانش  آموختگان آموزش عالی در دنیای امروز برای ورود موفق به بازار كار داخلی و بین الملی و قدم گذاردن در مسیر توسعه ملی و جهانی باید از آن برخوردار باشند.

 

 

 

این انجمن ها در صورت دریافت حمایت های لازم می توانند بخش عمده ای از نیاز كشور به نوآوری و كارآفرینی و ایجاد فرصت های شغلی را بر طرف كرده و نقش مهمی در برنامه های توسعه كشور ایفا نمایند. زیرا كه سیر تاریخی، دگرگونی ها و پیشرفت های اقتصادی و علمی و تكنولوژیكی كشورهای پیشرو نشان می دهد كه موفقیت اینان در سایه تلاش و كوشش كارآفرینان بوده است. این كشورها با پی بردن به نقش و اهمیت كارآفرینی در رشد و توسعه اقتصادی، موجب نفوذ این پدیده به عرصه های علمی، فنی و فرهنگی شده اند،  و پرورش و تربیت كارآفرینان و ترویج روحیه و فرهنگ كارآفرینی را سرلوحه برنامه های توسعه اقتصادی خود قرار داده اند و همین امر موجب شده كه این كشورها به موفقیت های قابل توجهی در حوزه های تكنولوژی و اقتصاد دست یابند.

 

در این بین شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی كشورمان به گونه ای است كه لزوم توجه به حل مشكلات و تنگناها در حال و آینده را طلب می كند. تركیب جمعیتی جوان كشور، ضرورت ایجاد فرصت های شغلی و نیز روند مستمر كاهش نقش نفت در اقتصاد كشور سه عامل عمده ای است كه موجب می شود سیاستگذاران كلان كشور به منبع قابل اتكایی به جز نفت بیندیشند و بدون شك آن منبع به جز كارآفرینی و مولفه های آن، چیز دیگری نخواهد بود                           (كردنائیج و همكاران، 1383).

 

افراد كارآفرین دارای مولفه های كارآفرینی افرادی توانمند، خلاق، مبتكر، فرصت جو،

 

 

 

ریسك پذیر و اهل كار و عمل، دارای اعتماد به نفس و میل به ترقی بالا می باشند.در این بین دانشگاهها از طریق  كاركردهای انجمن های علمی دانشجویی در روند شناسایی افراد كارآفرین و ترویج روحیه و فرهنگ كارآفرینی در بین دانش آموختگان آموزش عالی به عنوان نیروی انسانی متخصص آماده جهت ورود به بازار كار نقش مهمی را ایفا می كنند، تا  به این طریق جامعه ما نیز بتواند با كاروان جهانی حركت كرده و به سلامت به ساحل توسعه و ترقی دست یابد.

 

 

 

بیان مساله

 

در جهانی كه اغلب كشورهای توسعه یافته در پی تربیت كارآفرینان برآمده اند و توسعه كارآفرینی به عنوان ضرورت مطرح می شود، به نظر می آید در عصر دانایی و استفاده از حداكثر قدرت  فكری بشر، تربیت كارآفرین راهی است كه بسیاری از كشورها برای طی كردن مراحل          توسعه یافتگی، ناگزیر به انجام آن هستند. در ایران نیز شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی كشور به گونه ای است كه لزوم توجه به حل مشكلات و تنگناها در حال و آینده را طلب می كند. تركیب جمعیتی جوان كشور، ضرورت ایجاد فرصت های شغلی و نیز روند مستمر كاهش نقش نفت در اقتصاد كشور سه عامل عمده ای است كه موجب می شود سیاستگذاران كلان كشور به منبع قابل اتكایی به جز نفت بیندیشند و بدون شك آن منبع به جز كارآفرینی و مولفه های آن، چیز دیگری نخواهد بود (كردنائیج و همكاران، 1383).

 

كارآفرینی تنها به معنای راه اندازی یك كسب و كار جدید و كوچك نیست. بلكه به منزله خلق ارزش، ایجاد بازار جدید و ارائه محصول یا خدمات جدید و به مشتریان جدید است. كارآفرینی فرایند ابتكار و نوآوری و ایجاد كسب و كار جدید در شرایط پر مخاطره از طریق شناسایی   فرصت ها و مدیریت تخصیص منابع است. كارآفرین بودن مستلزم دارا بودن توانایی عملكرد در شرایط ابهام و ریسك پذیری است (داوری،1382). ماكس وبر جامعه شناس شهیر آلمانی روحیه كارآفرینی را عامل مهم در تشریح و تبیین چگونگی شكل گیری تمدن نوین صنعتی و سرمایه داری در مغرب زمین می داند (شیرازی، 1385). كارلند و همكارانش اهم ویژگیهای را در مورد كارآفرینان جمع آوری نمودند كه عبارتند از: خلاقیت، نیاز به توفیق، تمایل به مخاطره پذیری، نیاز به استقلال و مركز كنترل درونی.

 

چیزی كه در این خصوص اهمیت دارد این است كه علی رغم اهمیت روز افزون كارآفرینی و نقش فزاینده آن در اقتصاد جهان، در كشورمان كمتر به این موضوع پرداخته شده است           (كردنائیج و همكاران، 1383).

 

امروزه آموزش كارآفرینی به یكی از مهم ترین و گسترده ترین فعالیت های دانشگاه ها تبدیل شده است. در ایران نیز كم و بیش این مساله در نهادهای مختلف به خصوص محافل دانشگاهی مطرح می شود، ولی نهادهای آموزشی و سیستم آموزشی در ایران در جهت تربیت كارآفرینی و توسعه آن قدم های رضایت بخشی برنداشته اند و در صورت ادامه روند موجود، به نظر می آید نتوانیم كارآفرینانی را به صورت برنامه ریزی شده و منظم تربیت نماییم. به همین دلایل كه شكل گیری یك نهاد كه در زمینه كارآفرینی نقش موثری ایفا كند، ضرورت پیدا می كند. به نظر می آید انجمن های علمی دانشجویی با توجه به اهداف و كاركردهایی كه دارند، به خصوص این كه در ارتباط با جوانان تحصیلكرده هستند، می توانند نقش مهمی در تربیت و توسعه كارآفرینی و ترویج فرهنگ كارآفرینی داشته باشند (جعفرزاده، 1385).

 

شارع پور و فاضلی (1380) فهرستی 16 گانه از كاركردهای انجمن های علمی دانشجویی تحت عنوان شایستگی های كانونی ارائه نموده اند كه به سه دسته مهارت مورد نیاز در زندگی شخصی، اجتماعی و شغلی تقسیم می شود.

 

در این تحقیق شایستگی های كانونی انجمن های علمی – دانشجویی متغییر مستقل و روحیه كارآفرینی متغییر وابسته است. مساله اصلی در جامعه دانشگاهی پایین بودن روحیه كارآفرینی است. با توجه به نقش كارآفرین و تاثیر انجمن های علمی و “شایستگی های كانونی آنها ” در رشد كارآفرین و پرورش روحیه كارآفرینی، این تحقیق با بررسی شایستگی های كانونی انجمن های علمی – دانشجویی (مهارت مورد نیاز در زندگی شخصی و اجتماعی و شغلی)، دانشجویان عضو انجمنهای علمی – دانشجویی و ارتباط آن با روحیه كارآفرینی آنها، سعی در شناخت تاثیر این عامل (شایستگی های كانونی)، بر روحیه كارآفرینی داشته است.

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

بدون شک ارتقای سلامت روان بدون پرداختن به مولفه های تاثیرگذار در سلامت روان و ویژگی های روحی و روانی افراد امکان پذیر نیست. با این که سال هاست بررسی مسائل روان شناسی در کشور ما باب شده اما پرداختن عامیانه به موضوعات و نداشتن رویکرد علمی و محققانه نسبت به مسائل روان شناختی باعث شده است این علم آن چنان که باید و شاید نتواند به هدف اصلی خود یعنی ارتقای سلامت روان در جامعه منجر شود.

بدون تردید هر قدر مباحث روان شناسی علمی تر و کاربردی تر مطرح شود، این امر بیشتر به سود مردم خواهد بود.

یکی از رایج ترین جلوه های شخصیتی در جامعه ما کمال گرایی و نگرانی بیش از حد در خصوص ارزیابی ها و قضاوت های دیگران است و گاهی فرد در بهترین شرایط از خود رضایت ندارد. در این مطلب به تشریح این ویژگی پرداخته شده و دلایل بروز و پیامدهای آن را بازگو شده است.

کمال گرایی به معنای بی نقص گرایی است و مسئله این نیست که فرد می خواهد به کمال برسد بلکه می خواهد بی نقص باشد و همین امر زمینه را برای آسیب پذیر شدن وی فراهم می کند. زیرا زمانی که فرد خواهان بی نقصی است، هرگونه کاستی و ضعف در انجام کارها را رد می کند و همین امر باعث آشفته شدن و درهم ریختن شرایط روانی وی می شود.

البته باید در نظر داشت که کمال گرایی یکی از وجوه شخصیتی انسان است که در تمام افراد وجود دارد.

گاهی بعضی از افراد احساس می کنند کارها را باید صددرصد درست انجام دهند و در غیر اینصورت بازنده هستنند و یا احساس می

 

 کنند کاری را که به انجام رسانده اند به اندازه کافی خوب نیستند و یا اینکه نوشتن مقالات و طرحهای خود را به بهانه اینکه بایستی آنها را دقیق و بی عیب انجام دهند،به تعویق می اندازند. در چنین صورتی شخص بجای حرکت در مسیر موفقیّت سعی در کامل بودن دارد.

کمال‌گرایی به عنوان سبک شخصیتی در نظر گرفته می‌شود که در آن افراد برای انجام اعمال بدون نقص تلاش زیادی کرده و معیارهای بالایی برای ارزیابی رفتار در نظر می‌گیرند. همچنین، فرسودگی شغلی متغیر دیگری است که می‌تواند در اثر کمالگرایی ناسازگار فرد تشدیدشده و پیامدهای نامطلوبی بوجود آورد.

پیشرفت صنعت و تکنولوژی ، قدرت و ثروت را افزایش داده ولی امکان زندگی با آرامش وصلح و اطمینان را از انسان سلب کرده است. در حقیقت کیفیت فدای کمیت شده و اعتدال و تناسب کنار رفته و بیماری های عصبی-روانی و روان تنی جانشین آن شده است(1) .بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت (who) در سال 2010در دنیا بیش از 450میلیون نفر از مردم از یک اختلال روحی روانی رنج می برند، هر ساله حدود 20%از بزرگسالان یک مشکل بهداشت روانی را تجربه می کنند ، نزدیک به یک میلیون نفر مرتکب خودکشی می شوند و از هر 4 خانواده یک خانواده عضوی با اختلالات روانی دارند(2).سلامت روان برای مدت های زیادی در پشت پرده ای از انگ و تبعیض پنهان شده و اکنون پیشرفت علم بشر بستری برای بیان سلامت روان و پرداختن به آن را فراهم نموده است .از طرفی می دانیم که برای همه ی افراد سلامت روحی،جسمی و اجتماعی برای ساخت مسیر زندگی حیاتی است  (1).همچنین ارتقاء آن در تمام دوران های زندگی لازم است.اما در برخی از دورانها نظیر بلوغ،نوجوانی، پس از زایمان،بارداری،دوران تحصیل و … ممکن است پرداختن به آن مهمتر باشد.

در ابتدای امر بهتر است با برخی از تعاریف از جمله تعریف بهداشت روان و سلامت روان آشنا شویم. سنجش سلامت روانی به شکل کمی امکان پذیر نمی باشد و گاهی تشخیص افراد سالم و بیمار شاید از لحاظ ظاهر امکانپذیر نباشد.برخی افراد گاهی حتی با قرار گرفتن در جمع بعضی از این ویژگی ها را پنهان می نمایندسازمان جهانی بهداشت ، بهداشت روانی را اینگونه تعریف می‌کند: “بهداشت روانی در درون مفهوم کلی بهداشت قرار دارد و بهداشت یعنی توانایی کامل برای ایفای نقش‌های روانی و جسمی ، سلامت به معنای نبود بیماری یا عقب ماندگی نیست.” انجمن بهداشت روانی کانادا در یک دید جامع بهداشت روانی را در سه قسمت “نگرش‌های مربوط به خود ، نگرش‌های مربوط به دیگران و نگرش‌های مربوط به زندگی” تعریف می‌کند. از نظر این انجمن بهداشت روانی یعنی : “توانایی سازگاری با دیدگاههای خود ، دیگران و رویارویی با مشکلات روزمره زندگی.”

 

 

4-1- بیان مسأله

سازه کمال گرایی در ادبیات روان شناختی 40 ساله اخیر افزایش مورد توجه یافته است اگرچه تعریف اصلی کمال گرایه – گرایش به داشتن معیارهای بالای افراطی – در این دوره تغییرات اندکی کرده است. با این حال بیشتر تلاشها جنبه های مضر این سازه را از جنبه های مفید آن متمایز کرده اند (ماماچاک به نقل از شعاری نژاد 1373).

فرهنگ و بستر کمال گرایی را عقیده و باوری می دارند که براساس آن اصلاح آرمانی منش اخلاقی هدف اصلی تلاشهای اخلاقی است و یا کمال گرایی، در حکمت الهی به این معنا است که معصوم بودن در زندگی امکان پذیر است. (ویزمن 1980 به نقل از لطف آبادی 1380) معتقد است کمال گرایی نیاز شدید به پیشرفت است و این گرایش به گونه معیارهای شخصی بالا و غیر واقع بنیانه آشکار می شود (لکی اینک 1998 به نقل از مهرابی زاده هنرمند 1382) کمال گرایی را اعتقاد فرد به کامل بودن و احساس اضطراب و فشار روانی بالا و ترس از اینکه نتواند مطابق انتظارات خود زندگی کند تعریف می نماید و اینطور بیان می دارد که پایه های کمال گرایی، حداقل در قسمتی در تعادل با والدین کمال گرا می باشد در این رابطه، کودک به طور مثبت با عملکردهای عالی تقویت می شود، بنابراین وقتی اودریک کوشش شکست می خورد، والدینش به شکست به عنوان مهارتهای پرورش کودک خودشان می نگرند به جای اطمینان دهی و آرامش به کودک، آنان بانا امیدی اضطراب یا آشفتگی واکنش می دهند. در نتیجه در کودک ترس از اشتباهات شکل می گیرد. و واکنشهایش توسط رفتار والدین تقویت می شود. یافته های میچل سن و برنز 1998 به نقل انسیاسی 1380) حاکی از این است که اشکال منفی کمال گرایی به طور مستقیم با عیب جویی، فرسودگی شغلی و با درماندگی والدین در خانه همبسته است و نیز کمال گرایی منفی و القاء شده اجتماعی با کاهش رضایت از خود و زندگی هم بسته است.

کمال گرایی، درواقع باوری غیرمنطقی است که اشخاص نسبت به خود و محیط اطراف خود دارند.افرادی که کمال گرا هستند، معتقدند که خود و محیط اطرافشان باید کامل بوده و هرگونه تلاشی در زندگی باید بدون اشتباه و خطا باشد.

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

یادگیری[1] را به جرات می­توان فرایندی دانست که در نتیجه آن موجودی درمانده و ناتوان در طی زمان و در تعامل و رشد جسمی به فرد تحول یافته­ای تبدیل می­شود که توانایی­های شناختی و قدرت اندیشه وی حد و مرز نمی­شناسد (رستم اوغلی و خشنودی نیا، 1392). نیاز به یادگیری به طور طبیعی در نهاد بشر وجود دارد. انسان از اوایل دوران كودكی این نیاز را در خود احساس می­كند و می­خواهد به اسرار دنیای اطراف خود پی ببرد تا در این روند از كیفیت وجود خود آگاه شود. او یاد می­گیرد كه باید حركت كند، راه برود، گوش بدهد، بیندیشد، سخن بگوید، بخواند و بنویسد (اکبری، 1391). در واقع، یادگیری تنها آموختن مهارتی خاص با مطالب درسی نیست، بلکه در رشد هیجانی، رشد شخصیتی، و تعامل اجتماعی انسان دخالت دارد. انسان یاد می­گیرد که از چه چیزی بترسد، چه چیزی را دوست بدارد و کجا چگونه رفتار کند. در واقع نوزاد از همان لحظه تولد درگیر فرایند یادگیری می­شود و این توانایی است که باعث پیشرفت و تفاوت روزانه او با انسان­های یک نسل از انسان­های قبل از خودشان می­شود. هیلگارد روانشناس آمریکایی در یک تعریف جامع یادگیری را این گونه تعریف می­کند: یادگیری یعنی تغییر نسبتا پایدار در رفتار که بر اثر تجربه در توانایی­های بالقوه فرد به وجود می­آید (هیلگارد؛ ترجمه رفیعی، 1383).

در گستره حیات فردی و اجتماعی انسان، چیزهای زیادی برای یادگیری وجود دارد و یادگیری طیف بسیار وسیعی را در بر می­گیرد. اما با توجه به پیچیدگی نظام­های اجتماعی امروز و اهمیت و سیطره­ فرهنگ مکتوب در جوامع کنونی و گسترش پیگیر و روز افزون دانش و اطلاعات، سواد به مفهوم یادگیری خواندن، نوشتن و حساب از بنیادی­ترین و ضروری­ترین نیاز بشر امروز به عنوان پایه­ای برای یادگیری­های دیگر وی محسوب می­گردد، اما به رغم اهمیت یادگیری در زندگی اجتماعی انسان، کم نیستند کودکانی که ظاهری طبیعی دارند، رشد جسمی و قد و وزن­شان حاکی از بهنجار بودن آنهاست، هوشی کم و بیش عادی دارند اما هنگامی که به مدرسه می­روند و می­خواهند خواندن، نوشتن و حساب کردن را یاد بگیرند دچار مشکلات جدیدی می­شوند و خود را متفاوت از دیگران می­بینند و گاهی توسط معلمان مورد شماتت قرار می­گیرند. این وضعیت که باعث حیرانی والدین می­شود، توسط متخصصان با عنوان اختلالات یادگیری شناخته شده است

 

 (عرفانی، 1376). اصطلاح اختلالات یادگیری از نیاز به تشخیص و خدمت به دانش آموزانی برخاسته است که به طور مداوم در کارهای درسی خود با شکست مواجه می­شوند و در عین حال در چارچوب سنتی کودکان استثنایی نمی­گنجند. با وجود این که هنوز تعریفی قطعی برای اختلالات یادگیری مشخص نشده است، مدارس، درمانگاه­ها، و سازمان­های مختلفی در سراسر دنیا برنامه­های ترمیمی گوناگونی برای غلبه بر این اختلالات طراحی کرده و اجرا می­کنند (کریمی، 1384). در مجموع، اختلالات یادگیری و مشکلات ناشی از آن مبحثی مهم در علم روانشناسی امروز به شمار می­رود که توجه به پیدایش و درمان آن ضرورتی انکارناپذیر است.

 

بیان مساله

ناتوانی­های یادگیری[2] به عنوان مشكل عصب­شناختی در نظر گرفته شده است كه با مشكلات جدی در توانایی خواندن، ریاضیات و نوشتن همراه بوده و با توانایی ذهنی مورد انتظار از فرد همخوانی ندارد. ناتوانی­های یادگیری جزء اختلالات هیجانی نبوده و حتی به علت آن پدید نمی­آیند، اما بر جوانب هیجانی فرد تاثیر بسیاری می­گذارند (ابوالقاسمی و همکاران، 1390). اصطلاح اختلال یادگیری در سال­های 63-1962 توسط ساموئل کرك ارائه شد. او این اصطلاح را برای کودکانی که در تحول یادگیری خواندن، نوشتن و محاسبات ریاضی پیشرفت ناچیزی داشتند به کار برد و اختلال یادگیری را وارد حوزه برنامه آموزش­های ویژه کرد. کرك در تعریف ناتوانی یادگیری بر ابعاد عصب­شناختی، فرایندهای روانشناختی، تفاوت­های درون فردی و برون گذاری­ها تأکید کرده است. با این حال، در تعریف باربارا بیتمن ناتوانی یادگیری به معنی اختلال در یک یا چند فرایند پایه روانشناختی است که درك و فهم یا استفاده از زبان گفتاری یا نوشتاری را دربر می­گیرد و به صورت نقص در توانایی گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، املاء یا انجام محاسبات ریاضی ظاهر می­شود (جلیل آبکنار و عاشوری، 1392). مشخصه ناتوانی­های یادگیری در كودك یا نوجوان عدم پیشرفت تحصیلی در زمینه خواندن، بیان نوشتاری یا ریاضیات در مقایسه با توانایی هوش كلی اوست (نریمانی و همکاران، 1390). اختلالات یادگیری 7/2 تا 30 درصد (به طور متوسط 10 تا 20 درصد) جمعیت دانش آموزی را دربر می­گیرد و نسبت آن در پسران چهار بار بیشتر از دختران است (جلیل آبکنار و عاشوری، 1392). این ناتوانی­ها خود به دو دسته اصلی ناتوانی یادگیری تحولی و ناتوانی یادگیری تحصیلی تقسیم می­شوند. همچنین، ناتوانی­های یادگیری تحصیلی به سه نوع اختلال در یادگیری خواندن، نوشتن و املاء نویسی، و ریاضیات تقسیم می­شوند (اهرمی، 1390).

همان طوری که ذکر شد یكی از این نوع ناتوانی­ها، اختلال در یادگیری ریاضیات است (خدامی و همکاران، 1390). ناتوانی یادگیری ریاضی به منزله یک اختلال در سومین نسخة راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی از سال 1980 میلادی مطرح شد و عبارت است از «ناتوانی در انجام دادن مهارت­های حساب با توجه به ظرفیت هوش و سطح آموزشی مورد انتظار از كودك كه این مهارت­ها باید به كمك آزمون­های میزان شدة فردی اندازه­گیری شده باشند» (عابدی و همکاران، 1389). مهم­ترین ویژگی كودكان دارای ناتوانی یادگیری ریاضی اشكال در فراگیری و یادآوری مفاهیم ریاضی و ویژگی دوم آنها دشواری در انجام محاسبات، راهبردهای نارسا در حل مسأله، زمان طولانی در كشف راه حل و میزان بالای خطا در انجام محاسبات ریاضی است (خدامی و همکاران، 1390). تحقیقاتی كه توسط محققان مختلف صورت گرفته است، نشان می­دهد اختلال ویژه در یادگیری ریاضی به تنهایی در حدود 6 درصد دانش آموزان را شامل می­شود (سادوک و سادوک؛ ترجمه پور افکاری، 1385). نتایج یک بررسی دیگر نشان داد كه دو سوم دانش آموزانی كه به برنامه­های آموزشی مخصوص كودكان مبتلا به اختلالات یادگیری ارجاع داده می­شوند، دچار اختلال ویژه در یادگیری ریاضی هستند. مشكلات این دانش آموزان تنها با افت تحصیلی و اتلاف بودجه و امكانات پایان نمی­پذیرد، بلكه به سرزنش و تحقیر دانش آموزان، شکل گیری خودپنداره ضعیف و كاهش عزت نفس آنان می­انجامد و سلامت روان آنها را به مخاطره می­اندازد و چه بسا آنان را به سازوكارهای دفاعی ناموفق بكشاند (یاوری و همکاران، 1385). ناتوانی یادگیری ریاضی دربر گیرنده چهار گروه اختلال است: مهارت­های زبانی (درك اصطلاح­های ریاضی و تبدیل مسائل نوشتاری به نمادهای ریاضی)؛ مهارت­های ادراكی (شناسایی و درك نمادها و مرتب­سازی مجموعه اعداد)؛ مهارت­های ریاضی (توانایی انجام چهار عمل اصلی)؛ و مهارت­های توجه (كپی كردن درست اشكال و مشاهده درست نمادهای عملیاتی) (علی­پور و همکاران، 1391).

فقدان مهارت­های توجه یكی از شایع­ترین مشكلات در میان كودكان است كه موجب كاهش كارایی آنان در مدرسه می­گردد. توجه به یك سری عملیات ذهنی پیچیده گفته می­شود كه شامل تمركز یا درگیر شدن بر هدف، نگه داشتن یا تحمل كردن و گوش به زنگ بودن در زمان طولانی، رمزگردانی ویژگی­های محرك و تغییر تمركز از یك هدف به هدف دیگر است (سیدمن[3]، 2006). توجه برای عملكرد شناختی، ذهن و رفتار اهمیت زیادی دارد؛ زیرا حتی كم توجهی­های كوچك هم بر یادگیری تأثیر می­گذارند (عابدی، 1391). نتایج بررسی­ها نشان می­دهند که مهارت­های توجه از جمله توجه شنیداری برای یادگیری ضروری و پیش نیاز یادگیری ادراکی است. از آنجایی که توانایی توجه همراه با تمرکز مهارتی است همه افراد به ویژه دانش آموزان برای یادگیری به آن نیاز دارند، این کودکان برای دریافت آموزش مناسب باید قادر باشند که به دستورالعمل­ها توجه و بر روی جزئیات تمرکز نمایند و یاد بگیرند که تنها محرک هدف را انتخاب کرده و از محرک­های دیگر چشم­پوشی نمایند (امیریانی و همکاران، 1390). بی توجهی و اختلال دقت و تمرکز حواس موجب اختلال­هایی در ادراک، به خاطر آوردن تشخیص درست، یادگیری و شکل دادن به مفاهیم می­گردد که این نیز موجب عملکرد ضعیف در دانش آموزان در مدرسه می­شود (اهرمی، 1390). دانش آموزان با مشكلات نقص توجه /بیش فعالی (ADHD) به دلیل بی توجهی (اغلب در تمام كارهایی كه شروع كرده­اند باشكست مواجه می­شوند، غالبا به نظر می­رسد كه گوش نمی­كنند، به آسانی برآشفته می­شوند، در تمركز نمودن روی كارهای مدرسه یا سایر وظایفی كه نیاز به توجه طولانی دارد دچار اشكال هستند) و انگیختگی ناگهانی (اغلب پیش از فكر كردن عمل می­كنند، به طور افراطی از یك فعالیت به فعالیت دیگر می­روند، از لحاظ نظم در كارها دچار اشكال هستند، نیاز به مراقبت زیاد دارند، مرتبا در كلاس فریاد می­زنند، در موقعیت­های گروهی و بازی­ها رعایت نوبت نمی­كنند) و بیش فعالی (مرتبا در اطراف می­دوند و از در و دیوار بالا می­روند، در آرام نشستن دچار اشكال بوده و دائما وول می­خورند و تحمل نشستن درجایی را نداشته و از این حیث دچار اشكال هستند، همیشه در حال رفتن و عمل كردن هستند، چنان كه توسط یك موتور تحریك می­شوند) نمی­توانند مطالب ارائه شده در كلاس را به خوبی فرا بگیرند. بنابراین احتمال ابتلا این دانش آموزان به ناتوانی­های یادگیری بیشتر از سایر كودكان است (یوسفی و همکاران، 1392). با این حال، یک کودک دچار ناتوانی یادگیری با مشکلات زیادی نه تنها در حوزه یادگیری، بلکه در زمینه روابط اجتماعی، ادراک حسی، و ادراک حرکتی مواجه است (حقیقت زاده، 2012).

کودکان دچار ناتوانی­های یادگیری معمولا مشکلاتی در زمینه­های ادراک شنیداری، ادراک دیداری و اجتماعی، اختلال در هماهنگی­های بصری- حرکتی، مشکل در ادراک حسی و ادراک حسی- حرکتی نشان می­دهند. در این موارد حواس کودک از نظر فیزیولوژیکی مستعد دریافت محرک­های بیرونی است، اما به دلایلی، کودک موفق نمی­شود که محرک­ها یا اطلاعات دریافتی را سازمان داده، تفسیر نموده و استفاده کند (افروز، 1385). طرفداران روش ادراكی حركتی معتقدند كه یادگیری حركتی مبدأ یادگیری است و فرایندهای ذهنی عالی­تر پس از رشد مناسب سیستم حركتی و سیستم ادراكی و همچنین پیوندهای ارتباطی میان یادگیری حركتی و ادراكی به وجود می­آیند (سلمان و همکاران، 1388). این نظریه­پردازان توجه خود را بر ادراک مختل شده و رشد حرکتی تاخیر یافته به عنوان علل احتمالی مشکلات یادگیری متمرکز کرده­اند. در میان این گروه، تاکید بر اختلالات حرکتی و ادراکی مبتنی بر مشکلات مغزی است زیرا مشکلات مغزی و دستگاه عصبی مرکزی، علت اصلی و اساسی دشواری­های یادگیری تلقی می­شود (کریمی، 1384). با این حال، در زمینه مشکلات ادراک حسی- حرکتی یا لمسی کودک، بعضی از محققان نظیر انگلوود[4] (1998) بر این عقیده­اند که این نوع مشکلات کودک در رابطه با تصور او از بدن و رابطه قسمت­های مختلف بدن با یکدیگر، و جهت­شناسی و آگاهی کودک از قسمت راست و چپ بدن است (افروز، 1385). با تمام این اوصاف، با توجه به نقش مسائل مختلفی از قبیل ضعف در مهارت­های دقت و توجه و نیز نارسایی ادراک حسی- حرکتی در ایجاد و تداوم مشکلات کودکان دچار ناتوانی­های یادگیری، بالاخص اختلال در یادگیری ریاضی، این مطالعه با هدف بررسی اثربخشی برنامه­ تقویت مهارت­های دقت و توجه و ارتقاء ادراک حسی- حرکتی در بهبود عملکرد ریاضی انجام شد.

[1] – learning

[2] – learning disabilities

[3] – Seidman

[4] – Englewood

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)