امروزه، مردم سراسر جهان با مشکل چاقی مواجه هستند و چاقی در همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه شیوع یافته است. چاقی موجب بسیاری از بیماری­ها می­شود و سلامت افراد با چاقی به مخاطره می­افتد. مسئله دیگر که امروزه افراد چاق با آن مواجه هستند مشکل تناسب اندام است که چاقی را به یک معضل تبدیل کرده است. چاقی مختص به جنس خاصی نیست و افراد هر دو جنس و در تمامی سنین می­توانند چاق باشند. با توجه به اینکه، پیشگیری بهتر از درمان است؛ ضروری است که همه افراد، اعم از کودک، جوان، پیر، دختر و پسر از چاقی جلوگیری کنند. از آنجایی که چاقی دوران کودکی خود دلیلی برای چاقی بزرگسالی است، پس بهتر است میزان چاقی در کودکان را کنترل کرد.

عدم فعالیت بدنی و نیز عوامل محیطی و ژنتیکی نیز نقش مهمی در توسعه چاقی دارد. به طور کلی، افزایش بروز چاقی در سطح جهان ممکن است در نتیجه مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایجاد شود. از نگرانی­های خاص، افزایش چاقی در میان کودکان است که به افزایش مرگ و میر در میان بزرگسالان جوان منجر می­شود و همچنین چاقی کودکان پیش بینی کننده قوی برای چاقی بزرگسالی است.

1-2- بیان مساله

بدیهی است شواهد روشنی وجود دارد که اضافه وزن و چاقی با طیف وسیعی از مشکلات بهداشتی در ارتباط است. نتایج بسیار رایج چاقی در دوران کودکی و نوجوانی با اختلال روانی- اجتماعی و انزوای اجتماعی همراه است. عوارض ارتوپدی در کودکان چاق به خوبی شناخته شده است. برای مثال کودکان چاق به طورگسترده­ای، پاهای صاف دارند که فشار استاتیک و دینامیک بر روی کف پا افزایش می­یابد (1). عوارض کبدی ناشی از چاقی نیز ممکن است وجود داشته باشد، به خصوص استیتوهپاتوزیس[1] در غیر الکلی­ها، همچنین افزایش رفلکس معده­ای – روده­ای و اختلالات تخلیه در نتیجه فشار داخل شکمی به دلیل افزایش چربی شکمی و چاقی دلیل عمده سنگ­های صفراوی در کودکان است، خفگی مانع خواب نیز از دیگر عوارض پیشرونده­ی شناخته شده چاقی در دوران کودکی است (1). چاقی در دنیای جدید را می­توان به عنوان یک سندرم تعریف کرد که شیوع آن صرف نظر از سن یا جنس در میان همه کشورها به طور مداوم در حال افزایش است. در حقیقت، چاقی یک بیماری چند عاملی است که در ایجاد آن هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی از قبیل عوامل فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی، متابولیکی، روانی و اجتماعی دخالت دارد (2،3،4). یکی از عوامل ایجاد کننده چاقی انتقال ژن چاقی از والدین به فرزندان است (5). همچنین چاقی کودکان با شاخص توده بدن (BMI)[2] والدین مرتبط است و چاقی والدین پیش بینی کننده قوی برای چاقی کودکان است (6). عواملی دیگری که می­تواند موجب چاقی شود، زندگی داخل رحمی و نوزادانی است. محیط زندگی نیز نقش مهمی در آمادگی ابتلا به چاقی در زندگی آینده دارد (7)؛ مثلا تک والدینی شدن با چاقی دوران کودکی در ارتباط است (8). این امر ممکن است با فاکتورهای روانی اجتماعی در ارتباط باشد، مثلا اختلال در عملکرد خانواده، اختلالات روانی مادر و غفلت والدین می­تواند خطر ابتلا به چاقی در کودکان را افزایش دهد. شروع چاقی را می­توان با انواع عوامل از جمله مسائل مربوط به خانواده نسبت داد که موجب جهش در طی دوران رشد می­شود (8). از مشخصه­های چاقی، بیش از حد بودن چربی بدن است که بیشتر مواقع، اما نه همیشه، با افزایش وزن بدن همراه است و این زمانی رخ می­دهد که BMI بالاتر از 30 واحد در بالغین باشد (7).

تاثیر قابل توجه اضافه وزن و چاقی بر سلامت جسمی و روانی شناخته شده است (9). اضافه وزن و چاقی، از عوامل خطرناک مستقل برای افزایش مرگ و میر در سراسر طول عمر هستند (10). چاقی یک عامل خطرناک برای بیماری­های قلبی و عروقی است. چاقی می­تواند بسیاری از عوارض دیگر از جمله افزایش کلسترول و فشار خون را به همراه داشته باشد و این می­تواند منجر به پیامدهای بهداشتی جدی شود (3). چاقی در سراسر جهان باعث نگرانی جدی بهداشت عمومی شده است (2) که با سرعت غیرقابل کنترلی در حال افزایش است (3). با توجه به گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)[3]، حدود 5/1 میلیارد نفر جوان بالای 20 سال در سراسر جهان اضافه وزن دارند (11). WHO پیش بینی کرد که در سال 2015 حدود 3/2 میلیارد بزرگسال اضافه وزن خواهند داشت و بیش از 700 میلیون نفر چاق خواهند بود (3). بروز چاقی ممکن است در هر سنی رخ دهد (12)؛ اما، چاقی در دوران کودکی یک مشکل جدی سلامت است و چاقی همه گیر در میان کودکان به میزان هشدار دهنده گسترش یافته است (10،13،14). در کشورهای مرفه­تر چاقی فقط در میان­سال شایع نیست؛ بلکه، به طور فزاینده­ای در میان جوانان و کودکان نیز شیوع پیدا کرده است (11). در سال 2005 حداقل 20 میلیون کودک زیر 5 سال اضافه وزن داشتند (3). در حال حاضر از هر پنج فرزند یک فرزند در ایالات متحده آمریکا اضافه وزن دارد (11) و از هر 10 کودک در جهان یک کودک چاق است (2). بررسی­ها نشان داده که میزان شیوع اضافه وزن و چاقی در نوجوانان ایرانی نیز به نسبتا بالا است. برای نمونه، شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان تهرانی به ترتیب 1/21 و 8/7 درصد، نوجوانان 13 تا 18 ساله­ی شیرازی به ترتیب 3/11 و 9/2 درصد،

 

 نوجوانان شهر سنندج به ترتیب 2/11 و 2/3 درصد، است (15). همچنین شیوع اضافه وزن و چاقی در پسران نوجوان بیرجند به ترتیب 5 و 8/2 درصد، دختران نوجوان مشهدی به ترتیب 6/14 و 4/3 درصد، دختران نوجوان رشتی به ترتیب 6/18 و 9/5 درصد مشاهده شد (15). همچنین شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکان ابتدایی بیش­تر از بچه­های کوچک­تر و بزرگسالان است (16). عواملی مانند رژیم غذایی نامناسب (3)، اختلالات در خوردن و مشکلات مربوط به روابط خانواده، به خصوص اگر در دوران جهش رشد رخ دهد (12)، عوامل روانی اجتماعی، درک ضعیف از وضعیت سلامت خود، رفتار بی­تحرک (مانند مدت زمان مشاهده تلویزیون) (17) و چاقی کلی و چاقی شکمی موجب کاهش آمادگی جسمانی قلبی تنفسی در کودکان می­شود (13). بیماری­های مرتبط با چاقی و اضافه وزن در کودکان با جمعیت بالغین مشابه است. فشار خون بالا (18)، دیس لیپیدمی و شیوع بالاتری از فاکتورهای مرتبط با مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 به عنوان بیماری­های مکرر در جمعیت کودکان چاق و دارای اضافه وزن شایع است (10،11). در حال حاضر در برخی از جمعیت­ها دیابت نوع 2 شکل غالب از دیابت در کودکان و نوجوانان است (10). اضافه وزن و چاقی مادران در دوران بارداری موجب تولد نوزادان با وزن بیش از حد می­شود (10).

متاسفانه پدر و مادر همیشه متوجه اضافه وزن یا چاقی فرزندان خود نمی­شوند و یا اگر بدانند به این باور که چاقی دائمی و تغییر ناپذیر است (8). در دو دهه اخیر شاهد افزایش چشمگیر هزینه­های مراقبت بهداشتی در کودکان و بزرگسالان چاقی بوده­ایم (2). پیشگیری اغلب راه حل بهتری نسبت به درمان­های غیر موثر است، بنابراین شناسایی عوامل مرتبط و پیش بینی اضافه وزن و چاقی دوران کودکی یک مسئولیت مهم است (2).

درمان اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان نیاز به یک رویکرد چند مرحله­ای که شامل مدیریت رژیم غذایی، افزایش فعالیت فیزیکی، ممانعت از بی­تحرکی، دارو درمانی و جراحی چاقی است (2). از آنجایی که امروزه، استفاده از وسایل پیشرفته از جمله استفاده از ماشین به جای پیاده روی و تماشای تلویزیون و فیلم­های ویدئویی و کار با کامپیوتر به جای ورزش، موجب ذخیره انرژی و کاهش فعالیت بدنی و تحرک شده است (19) و هر ساله حدود 2 میلیون نفر به علت عدم فعالیت بدنی می­میرند و یافته­های WHO حاکی از آن است که زندگی بی­تحرک، یکی از 10 علت عمده مرگ و میر در همه کشورهای جهان می­باشد (20). روش مناسب برای کاهش خطر مرتبط با چاقی از دست دادن وزن و تغییر ترکیب بدنی از طریق فعالیت بدنی است (12).

مطالعات نشان داده­اند که چاقی دوران کودکان با انجام فعالیت بدنی رابطه معکوسی دارد؛ اما، در مقابل مطالعات دیگر نشان داده­اند فعالیت شدید کودکان دارای اضافه وزن ارتباط بین چاقی و سطح فعالیت بدنی را نشان نمی­دهد و این هنوز هم جنجالی است که آیا عدم فعالیت موجب ترویج چاقی می­شود یا نه (6). همچنین چندین مطالعه نشان دادند که بین زمان صرف شده­ی تماشای تلویزیون با چاقی کودکان ارتباط مثبتی وجود دارد (21،22) و بعضی دیگر گزارش دادند رابطه وجود ندارد (23،24).

لذا با توجه به مطالب گذشته، هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان شیوع چاقی و نیز ارتباط آن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود بوده است که بررسی شود آیا بین شیوع چاقی، ترکیب بدن (BMI و درصد چربی بدن) و نسبت دور کمر به دور لگن با سطح فعالیت بدنی و آمادگی هوازی در دختران 7-12 سال ارتباط معنی­دار وجود دارد؟

1-3-ضرورت پژوهش

چاقی در دوران کودکی یک مشکل جدی و همه­گیر است (14). WHO تخمین زده­است که 6/2 میلیون نفر در جهان در نتیجه اضافه وزن یا چاقی جان خود را از دست می­دهند (12). در حال حاضر حدود 16 درصد از کودکان در اروپا اضافه وزن دارند و 8 درصد چاق هستند (14). کودکان آسیایی نیز بیشترین میزان اضافه وزن را به خود اختصاص می­دهند و 60 درصد (6/10 میلیون نفر) کودکان کشورهای در حال توسعه این قاره دارای اضافه وزن هستند. ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه که با پدیده شهرنشینی و صنعتی شدن روبه رو است. میزان شیوع چاقی در سال­های اخیر در کودکان، بیش از حد انتظار است و با افزایش سن هم این میزان افزایش می­یابد (25).

مهم­ترین نتیجه چاقی دوران کودکی در دراز مدت، تداوم آن در بزرگسالی است که با خطرات کلی سلامتی مرتبط است (9،11،12،14). بیماری­های مرتبط با چاقی کیفیت زندگی و طول عمر را کاهش می­دهد (11،14). همزمان با ظهور افزایش چاقی در کودکان شاهد یک افزایش همه­گیر در دیابت نوع 2 در کودکان بوده­ایم و WHO هشدار داده است که مرگ و میر ناشی از دیابت در سراسر جهان در 10 سال آینده بیش از 50 درصد افزایش خواهد یافت (26). مصرف بالای کالری و چربی و کاهش سطح فعالیت بدنی از علل چاقی به شمار می­روند (27). در حالی که تأثیر کاهش فعالیت فیزیکی بر افزایش چاقی و اضافه وزن در کودکان و نوجوانان، به مراتب بیش از عامل تغییر عادات غذایی است (28). WHO نیز تخمین زده است که 9/1 میلیون نفر در هر سال در نتیجه عدم فعالیت بدنی جان خود را از دست می­دهند (12) و نیز زندگی بی­تحرک، یکی از 10 عامل عمده مرگ و میر در همه کشورهای جهان می­باشد (29).

از آنجایی که شناخت و درمان به موقع چاقی از عوارض آن جلوگیری می­کند، همچنین با توجه به این که درمان چاقی در کودکان امکان­پذیر و باعث کاهش عوارض آن در سنین بالاتر می­گردد به نظر می­رسد که شناسایی کودکان دچار اضافه وزن و چاق از اهمیت و ضرورت خاصی برخوردار باشد. از طرفی عوامل مختلفی از جمله عدم تحرک کودکان (30) و تماشای طولانی مدت تلویزیون (21،22) از دلایل عمده ابتلا کودکان به چاقی محسوب می­شود. همچنین گزارش­های مختلفی از شیوع چاقی و اضافه وزن در نقاط مختلف ایران وجود دارد؛ اما، اطلاعاتی که در مورد شیوع چاقی در دختران ابتدایی شهرستان جوانرود و ارتباط آن با فعالیت بدنی در دسترس نمی­باشد. از این رو، در این پژوهش میزان شیوع چاقی در کودکان 7-12 سال شهرستان جوانرود و ارتباط آن با سطح فعالیت بدنی مورد بررسی قرار گرفته است. تعیین وضعیت موجود، گامی کوچک در جهت شناسایی کودکان چاق و در معرض خطر و ارجاع ایشان به سالن­های ورزشی و تشویق ان­ها برای انجام فعالیت بدنی است. ضمنا مربیان ورزش و مسئولان بهداشتی-درمانی نیز می­توانند از نتایج حاصل، جهت برنامه ریزی اساسی استفاده نمایند.

1-4- اهداف پژوهش

1-4-1- هدف کلی

بررسی میزان شیوع چاقی و ارتباط آن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود.

1-4-2- اهداف اختصاصی

1-4-2-1- تعیین ارتباط بین رده­های مختلف وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن و چاق) با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-2- تعیین ارتباط بین نسبت دور کمر به دور لگن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-3- تعیین ارتباط بین ترکیب بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-4- تعیین ارتباط بین سن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-5- تعیین ارتباط بین آزمون YO-YO و نسبت دور کمر به دور لگن در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-6- تعیین ارتباط بین آزمون YO-YO و درصد چربی بدن در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-7- تعیین ارتباط بین سن و آزمون YO-YO در دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-8- تعیین ارتباط بین آزمون YO-YO و BMI دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-4-2-9- تعیین ارتباط بین آزمون YO-YO و وزن دختران 7-12 سال شهرستان جوانرود؛

1-5- فرضیه­های پژوهش

1-5-1- بین رده­های مختلف وزنی (لاغر، نرمال، اضافه وزن وچاق) با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال ارتباط وجود دارد.

1-5-2- بین نسبت دور کمر به دور لگن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال ارتباط وجود دارد.

1-5-3- بین ترکیب بدن با سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال ارتباط وجود دارد.

1-5-4- بین سن و سطح فعالیت بدنی در دختران 7-12 سال ارتباط وجود دارد.

1-5-5- بین آزمون YO-YO و نسبت دور کمر به دور لگن در دختران 7-12 سال ارتباط وجود دارد.

1-5-6- بین آزمون YO-YO و درصد چربی بدن در دختران 7-12 سال ارتباط وجود دارد.

1-5-7- بین سن و آزمون YO-YO در دختران 7-12 سال ارتباط وجود دارد.

1-5-8- بین آزمون YO-YO و BMI دختران 7-12 سال ارتباط وجود دارد.

1-5-9- بین آزمون YO-YO و وزن دختران 7-12 سال ارتباط وجود دارد.

1-6- محدودیت­های پژوهش

1-6-1- محدودیت قابل کنترل

1-6-1-1- افراد جامعه دانش­آموزان شهرستان جوانرود بود.

1-6-1-2- دامنه سنی آزمودنی 7-12 سال بود.

1-6-1-3- جامعه آماری تنها شامل دختران بود.

1-6-1-4- اندازه­گیری­ها در ساعت 8 الی 12 صبح انجام شد.

1-6-1-5- نظارت دقیق بر اجرای پروتکل مورد نظر صورت گرفت.

1-6-2- محدودیت­های غیرقابل کنترل

1-6-2-1- امکان خطا در پاسخ به پرسش­نامه،

[1] Steatohepatosis

[2] Body mass index

[3] World Health Organization

کسب عنوان­های قهرمانی در بازی‌های المپیک،جهانی، قاره­ای در بین کشورها به ویژه کشورمان اهمیت بی­سابقه­ای یافته و تلاش برای بهبود عملکرد ورزشکاران، دانشمندان علوم ورزشی را نیز به فعالیت دوچندان در این بخش واداشته و پژوهش در علوم ورزشی را فزونی بخشیده است. از آنجا که اکسیژن مصرفی بیشینه (VO2max)، معیاری پذیرفته شده برای آمادگی قلبی عروقی محسوب می‌شود، اغلب برنامه­های تمرینی طوری طراحی می­شوند که آن را گسترش دهند. این تصور وجود دارد که بین VO2max و عملکرد استقامتی رابطه قوی برقرار است(57). با وجود این، نشان داده شده است که استفاده از آستانه لاکتات این امکان را فراهم می­آورد که عملکرد استقامتی با دقت بیشتری برآورد و این شاخصبه عنوان ابزاری قوی در پیش­بینی عملکرد استقامتی معرفی می‌شود که نسبت بهVO2max شاخص مفیدتری است(57).هر دوی این فاکتور­ها در برآورد عملکرد استقامتی قدرت قابل قبولی دارند، لیکن در پیش­بینی ظرفیت هوازی در ورزش­هاییکه تلفیقی از دو سیستم هوازی و بی­هوازی را نیاز دارند، دارای محدودیت‌هایی هستند و ارائه فاکتورهای دیگر که بتوانند این محدودیت را برطرف سازند، ضروری به نظر می‌رسد.

 

لاکتات که نمک اسید­لاکتیک می­باشد، جایگاه ویژه­ای در پژوهش­های ورزشی و طراحی برنامه‌های تمرینی به خود اختصاص داده است و اندازه­گیری آن چه در سطح سرم و چه در سطح عضله اسکلتی هنوز بارزترین شاخص سنجش فرایندهای متابولیکی بی­هوازی است. در سطح کاربردی، مربیان فراوانی وجود دارند که با استفاده از همین شاخص، کمیت و کیفیت برنامه­های تمرینی خود را از طریق اندازه­گیری­های آستانه لاکتات، حداکثر حالت پایداری (MLSS)[1]،آستانه هوازی، آستانه ­بی هوازی، آستانه بی­هوازی فردی[2]، کنترل می‌کنند. با توجه به خصوصیات منحصر به فرد لاکتات و خواص متابولیکی دو جانبه آن، امکان استفاده از این شاخص در جداسازی ظرفیت­های هوازی و بی­هوازی میسر و انجام تحقیقاتی که بر این امر صحه علمی بگذارند ضروری است. لذا تحقیق حاضر در صدد پاسخگویی به این مسئله است و در شکل ایده‌آل امید آن می‌رود که انجام تحقیق حاضر به ارائه فاکتوری جدید در سنجش ظرفیت­های هوازی و بی­ هوازی منجر گردد.
1-2. بیان مسئله و سؤال اصلی تحقیق

 

در ادبیات از شاخص­های آستانه لاکتات و VO2max، بهکرات جهت تعیین عملکرد هوازی و برآورد سازگاری‌های تمرینی ورزشکاران استفاده شده است(11 ،36 ،22،13). هر چند عقیده کلی بر این است که شاخص آستانه لاکتات در محدوده معینی بهتر از VO2maxعملکرد هوازی را برآورد می‌سازد(36،22)، به هر حال سازگاری‌های مرکزی که بیشتر در ورزش‌های استقامتی اتفاق می­افتند تمایل به بهبودVO2max دارند، در حالی که سازگاریهای محیطی که در تمرینات بی­هوازی غالب هستند، تأثیر بیشتری بر مقادیر آستانه می‌گذارند(57). بدین جهت است که در برخی از مواقع مشاهده می­شود، ورزشکاران رقابتی بی­هوازی با اینکه دارای مقادیر پایین‌ترVO2maxدر مقایسه با ورزشکاران استقامتی هستند، در مقادیر آستانه با ورزشکاران استقامتی اختلاف چندانی ندارند یا اختلاف کمتری در مقایسه با مقادیر VO2maxدارند (57). بنابراین تاکید کردن بر VO2max یا مقادیر آستانه به تنهایی جهت پیش­بینی عملکرد در

 

 ورزشکارانی که سیستم غالب در آن‌هاصرفاً سیستم هوازی یا بی هوازی نیست می­تواند گمراه کننده باشد. لذا استفاده از شاخصی که بتواند به گونه­ای سازگاری­های مرکزی و پیرامونی را با یکدیگر ادغام کند (هر چند به طور نسبی) جهت پیش­بینی عملکرد هوازی و بی­هوازی ورزشکاران منطقی به نظر می‌رسد.

 

مرحله بافرینگ که به عنوان مدت زمان بین وقوع آستانه لاکتات و آستانه تنفسی جبرانی تعریف می­شود، ماحصل مکانیزم­های فیزیولوژیک مختلف می­باشد(80،45). این مرحله با افزایش ناگهانی در غلظت لاکتات خون (وقوع آستانه لاکتات) آغاز و با شروع پر تهویه‌ای[3](وقوع آستانه تنفسی جبرانی[4]) به اتمام می‌رسد و در طی این مراحل اسید لاکتیک تولیدی به وسیله سیستم بافرینگ بدن بافر می‌شود تا زمانی که سیستم بافرینگ در مقابل اسید­­ لاکتیک تولیدی شکست می­خورد که با سقوط در PH و وقوع پر تهویه‌ای همراه می­شود(80). هرچند در ادبیات مدت زمان این مرحله را بیشتر به حساسیت اجسام کاروتید نسبت می‌دهند(72)، لیکن عوامل دیگر از قبیل فرایند کینتیک لاکتات[5] و ظرفیت بافرینگ نیز در مدت زمان این مرحله دخیل هستند(52). ظرفیت بافرینگ بدن از اجزای مختلفی­- اعم از مرکزی (ظرفیت بافرینگ بی­کربناتی خون) و پیرامونی (ظرفیت بافرینگ غیر بی­کربناتی متشکل از بافرهای پروتئینی و فسفاتی) تشکیل شده است که این اجزا از نظر جبری با یکدیگر قابل جمع هستند(52،19). ظرفیت بافرینگ بدن شاخصی تمرین پذیر می­باشد که با توجه به نوع تمرین تطابق ایجاد شده در آن متفاوت می‌باشد. کل ظرفیت بافرینگ بدن در مرحله بافرینگ توسط سه بخش اصلی بافر بیکربنات، بافر فسفات­ها و بافر پروتئین­ها مشخص می­شود که میزان آن را می­توان با استفاده از فرمول[PH]) Δ [LA] .Δ)به دست آورد(20،19). همچنین میزان ظرفیت بافرینگ بی­کربنات را نیز می­توان از طریق[PH]) Δ[HCO3] .Δ( مشخص نمود و ماحصل تفریق ظرفیت بافرینگ بی­کربنات از ظرفیت کل بافرینگ یعنی[ Δ [LA] . Δ [PH] ] – [Δ [HCO3] . Δ [PH] ]که بیانگر ظرفیت بافرینگ غیر بی­کربنات یعنی فسفات­ها و پروتئین­ها می­باشد(19،20). در بعضی از تحقیقات این موضوع نشان داده شده است که ظرفیت بافرینگ در عضلات (بافرینگ غیر بی­کربناتی) در ورزشکاران رقابتی بی­هوازی نسبت به ورزشکاران استقامتی بالاتر است(19،57)، که با ماهیت و نوع تمرین این‌گونه ورزشکاران هم‌خوانی دارد. به این دلیل در ورزشکاران بی­هوازی مراحل آغازین تجمع لاکتات با کاهش هم‌زمان در غلظت بی­کربنات خون همراه نیست. این موضوع بازگو کننده این مطلب است که یون هیدروژن بیشتر از طریق بافرینگ غیر بی­کربناتی درون عضلات و مستقل از یون لاکتات انجام می­گیرد در حالی که عکس این امر یعنی بافر کردن یون هیدروژن بیشتر از طریق بافرینگ بی­کربناتی در ورزشکاران استقامتی صادق باشد(19). چنانچه این امر صادق و سهم نسبی ظرفیت­های بافرینگ ورزشکاران استقامتی و بی­هوازی در مرحله بافرینگ به دلیل سازگاری‌های متفاوت ایجاد شده در آن‌ها متفاوت باشد، این امر محتمل به نظر می‌رسد که تغییرات لاکتات، بی­کربنات و PH در مرحله بافرینگ بین این دو گروه ورزشکار متفاوت باشد. لذا هدف از مطالعه حاضر، در وهله اول بررسی تغییرات لاکتات، بی­کربنات و PH در مرحله بافرینگ بین ورزشکاران استقامتی و بی­هوازی و تعیین سهم نسبی اجزای بافرینگ در این دو گروه ورزشکار است. تغییرات لاکتات خون در حین استراحت و یا فعالیت بدنی ماحصلی از فرایند تولید که عمدتاً به واسطه فعالیت دستگاه بی هوازی انجام می‌شود و فرایند پاک‌سازی آن است که با توان دستگاه هوازی در ارتباط است. نشان داده شده است که ورزشکارانی که ظرفیت هوازی بالاتری دارند در پاک‌سازی لاکتات عملکرد بهتری دارند. به عبارت دیگر می‌توان گفت که تغییرات لاکتات در خون تلفیقی از فعالیت سیستم بی هوازی (تولید) و هوازی (پاک‌سازی) است. لذا می‌توان این فرضیه را توسعه داد که با اندازه گیری تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ بتوان ظرفیت هوازی و بی هوازی ورزشکاران را پیش بینی نمود. لذا به منظور به آزمون گذاشتن این فرضیه، تغییرات لاکتات، بی­کربنات، PH در مرحله بافرینگ در آزمودنی­های نخبه بی­هوازی و هوازی در خلال یک آزمون فزاینده استاندارد مورد بررسی قرار گرفت. سپس ارتباط بین تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ با شاخص­های VO2maxو اکسیژن مصرفی معادل با آستانه لاکتات جهت پیش بینی ظرفیت هوازی به وسیله تغییرات لاکتات مطالعه شد. جهت تعیین اینکه آیا تغییرات لاکتات دوره بافرینگ می‌تواند عملکرد بی­هوازی را پیش­بینی کند یا نه از ارتباط بین تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ و بیشینه لاکتات تحمل شده و کسر اکسیژن توسعه یافته استفاده گردید.
1-3. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

اکثر تحقیقات انجام شده در زمینه پیش­بینی عملکرد هوازی و بی­هوازی معمولاً بر روی یک شاخص تمرکز کرده­اند و نتایج آن‌ها بر اساس متغیری واحد ارائه شده است و تحقیقاتی که در آن‌ها از شاخصی ترکیبی در پیش­بینی عملکرد هوازی و بی­هوازی استفاده شده باشد، نادر است. از آنجایی که استنباط بر اساس یک متغیر واحد می­تواند در رشته­های ورزشی که تلفیقی از سیستم‌های هوازی و بی­هوازی را نیاز دارند تا حدودی گمراه کننده باشد، انجام این گونه تحقیقات جهت استفاده از شاخصی ترکیبی در پیش­بینی عملکرد هوازی و بی­هوازی ضروری می­باشد. همچنین در مقایسه با آستانه لاکتات، پاسخ‌های فیزیولوژیک در خلال مرحله بافرینگ شاخص بهتر و دقیق‌تری برای تطابق­های ایجاد شده به اسیدوز متابولیک ناشی از تجمع لاکتات است. بنابراین با توجه فقدان اطلاعات و مطالعات در زمینه پیش­بینی ظرفیت هوازی و بی­هوازی به وسیله شاخصی که هم سازگاری­های مرکزی (بیشتر در ورزش­های استقامتی اتفاق می‌افتد) و هم سازگاری­های محیطی (بیشتر در ورزش‌های بی­هوازی اتفاق می­افتد) را با هم ادغام کند(هر چند به صورت نسبی)، تحقیق حاضر سعی بر آن دارد تا با استفاده از تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا جهت پیش­بینی ظرفیت هوازی و بی­هوازی تا حدودی مشکل پیش رو را بر طرف نماید.

 

1-4. اهداف تحقیق
1-4-1. هدف کلی

 

پیش بینی عملکرد هوازی و بی­هوازی ورزشکاران نخبه با استفاده از تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا
1-4-2. اهداف اختصاصی

 

مقایسه­ تغییرات لاکتات دوچرخه سواران نخبه استقامتی و سرعتی در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا
مقایسه­­­ظرفیت بافرینگ بی کربناتی دوچرخه سواراننخبه استقامتی و سرعتی در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا
مقایسه­­ظرفیت ­­بافرینگ غیر بی­کربناتی دوچرخهسواراننخبهاستقامتیوسرعتی در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا
مقایسه­مدت زمان مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا در دوچرخه سواراننخبه استقامتی و سرعتی

 

5.تعیین ­ارتباط بینتغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا وVO2max

 

تعیین ­­ارتباط بین تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا و اکسیژن مصرفی معادل با آستانه لاکتات

 

7.تعیین ارتباط بینتغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا و حداکثر لاکتات تحمل شده توسط آزمودنی­ها

 

تعیین ارتباط بین تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا و مقدار کسر اکسیژن توسعه یافته توسط آزمودنی‌ها

 

1-5. فرضیه‌های تحقیق

 

1. بین تغییرات لاکتاتدوچرخه سواراننخبه استقامتی و سرعتی در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا تفاوت معنی داری وجود دارد.
بین ظرفیت بافرینگ بی‌کربناتی دوچرخه سواران نخبه استقامتی و سرعتی­در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا تفاوت معنی­داری وجود دارد.
بین ظرفیت بافرینگ غیر بی‌کربناتی دوچرخه سواراننخبه استقامتی و بی­هوازی در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا تفاوت معنی­داری وجود دارد.
بین مدت زمان مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا در دوچرخه سواراننخبه استقامتی و سرعتی تفاوت معنی داری وجود دارد.
بین تغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا وVO2max آزمودنی­ها رابطه معنی­داری وجود دارد.
بینتغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا و اکسیژن مصرفی معادل با آستانه لاکتات آزمودنی­ها رابطه معنی­داری وجود دارد.
بینتغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا و حداکثر لاکتات تحمل شده توسط آزمودنی­ها رابطه معنی­داری وجود دارد.
بینتغییرات لاکتات در مرحله بافرینگ ایزوکاپنیا و مقدار کسر اکسیژن توسعه یافته توسط آزمودنی‌ها رابطه معنی­داری وجود دارد.

 

1-6. محدودیت‌های تحقیق
1-6-1.محدودیت‌هایی که کنترل آن‌هادر اختیار محقق بوده است:

 

سطح آزمودنی‌ها که همگی نخبه بودند.
منع آزمودنی‌ها از خوردن، 4 ساعت قبل از انجام تست.
منع آزمودنی‌ها از تمرین، 48 ساعت قبل از انجام تست.
جنس و سن آزمودنی‌ها که همگی مرد و در دامنه سنی 20 تا 28 سال قرار داشتند.
انجام تست‌ها با دوچرخه ارگومتر به دلیل رعایت اصل ویژگی فردی.

 

1 – maximum lactate steady state

 

2 – individual anaerobic threshold

 

1- Hyperventilation

 

2- Respiratory compensatory threshold

 

3- Lactate kinetics

سرعت تحولات به آسانی اصول موفقیت آمیز حرفه ای دیروز را از رواج انداخته و منسوخ می کند. امروزه و با شروع قرن بیست و یکم، چالش هایی که پیش روی سازمان های ورزشی است، کدام اند؟ کشورها و یا سازمان ها با تشدید رقابت های جهانی، شکاف شدید درآمدی، سهل انگاری در خصوص تأسیسات و زیربناها، رکود اقتصادی، فقدان مهارت لازم نیروی انسانی و بسیاری از مسائل و مشکلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دیگر دست و پنجه نرم می کنند. همه این ها را می توان «چالش» نامید، اما در عین حال می توان از آن ها به عنوان فرصت نیز یاد کرد. رقابت های جهانی در ورزش به معنی بازار بزرگتری برای ارائه کالاها و خدمات ورزشی کشورمان است، که این خبر خوبی است(29).

جامعه بشری اکنون بیش از هر زمان دیگری با کمبود منابع و انواع نیازها مواجه است و تلاش می کند تا با استفاده از منابع محدود موجود، پاسخگوی قسمتی از نیازهای نامحدودش باشد. اگر موضوع علم اقتصاد، بررسی چگونگی رفع نیازهای نامحدود با استفاده از منابع محدود باشد، مدیریت مجموعه ای از مهارت ها و دانسته ها به منظور استفاده بهینه از منابع محدود موجود خواهد بود و بازاریابی هم علم ارزیابی و تشخیص نیازها و رفع آن ها از طریق تبادل منابع است(18).

لذا، بازاریابی با شناسایی نیازهای اجتماعی و انسانی و تأمین این نیازها سرو کار دارد. به طوری که در مدیریت بازاریابی فرآیند تصمیم گیری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این فرآیند همان فرآیند مدیریت بازاریابی است و همیشه با آن همراه می باشد. از این رو، مدیران بازاریابی سازمان ها باید تلاش کنند تا با بازارگرایی، بازارشناسی، بازارگردی و بازاریابی سهم بازار مناسبی برای خود بدست آورند(31). سازمان ها باید با تصمیم گیری به هنگام و با شناخت کافی از مصرف کنندگان و نیازهای بازار تلاش کنند، با عرضه محصولی خوب و با قیمتی مناسب، در به کارگیری روش های مطلوب توزیع، استفاده از تبلیغات آگاه کننده و جهت دهنده و شناسایی رقبا، فرصت ها و تهدیدهای محیطی، سهم بازار خود را افزایش داده و با خلاقیت، ابتکار، انعطاف پذیری و تطبیق منابع با نیازها و خواسته های مشتریان داخلی و خارجی علاوه بر افزایش سهم بازار، مشتریان خود را نیز حفظ کنند(18).

در عصر حاضر ورزش به عنوان یک بخش اقتصادی در تولید، و مصرف کالاها و خدمات ورزشی و توسعه اقتصادی جوامع مختلف نقش دارد و هم اکنون یکی از عوامل اثرگذار در رشد اقتصاد ملی و یکی از صنایع درآمدزا در قرن 21 به شمار می رود. امروزه صنعت ورزش 152 میلیارد دلاری ورزش آمریکا با رشدی 50 درصدی در طول یک دهه و اشتغال 24000 نفر به طور مستقیم و 5/4 میلیون شغل به طور غیر مستقیم به عنوان ششمین صنعت در ایالات متحده آمریکا به سرعت در حال رشد است(31).

از آنجا که رشد اقتصادی کشورها یکی از فاکتورهای اصلی پیشرفت آنهاست صنعت نوپا، بروز آمد و سرشار از پتانسیل ورزش نیز در کشورهای پیشرفته صنعتی در این زمینه به خوبی به کار گرفته شده است. ورزش به دلیل جذابیت­های خاص و به دلیل سودمندی­های همه جانبه­ی آن یعنی: سلامتی، تندرستی، سرور و شادی، هیجان، رقابت، مهارت، افتخار و سربلندی، قدرت، شهرت و  ده­ها محصول منحصر به فرد مشابه، در کنار محصولاتی چون لوازم و تجهیزات ورزشی، داروها، نوشابه­ها، مکمل­های غذایی، پوشاک و سایر محصولات ورزشی، توانسته است جایگاه بسیار محکم و گسترده­ای را به عنوان یک صنعت ویژه و بی­همتا، میان مردم بیابد و به راحتی در بین صنایع، رتبه­ی اول را در کشورهای صنعتی پیشرفته دنیا مثل آمریکا و انگلستان کسب نماید(1).

بدون شک از اهداف بلند مدت در هر رشته ورزشی، رشد و توسعه کمی و کیفی آن رشته می باشد. برای دستیابی به این دو هدف، سازمان های ورزشی می بایست توانایی رقابت داشته باشند که این مهم، به مدد استفاده از دستاوردهای بازاریابی ورزشی امکان پذیر می گردد. بازاریابی مؤثر ورزشی می تواند سوددهی زیادی داشته باشد. این سود شامل آگاهی دادن در مورد ورزش و تشویق افراد برای آزمایش کردن ورزش برای اولین بار در زندگی و یا جهت دادن به ورزش دیگری می باشد و ایجاد اطمینان، صداقت، نشاط و تعهد نموده و محرک هایی را پیشنهاد می کند تا علم و آگاهی ایجاد نماید.

خودکفا شدن ورزشکاران، فدراسیون های ورزشی، رقابت های بین المللی و باشگاهی سازمان های ورزشی، نیازمند طرح های بازاریابی است. بازاریابی می تواند بر روی اموری از قبیل افزایش نرخ سهام، استخدام اعضاء بیمه و جذب و افزایش درآمد ورزشکاران و عواملی از این دست نیز تأثیرگذار باشد.

از دیگر مزیت های بازاریابی ورزشی می توان به حفظ اعضای ورزش، جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه با درک نیاز و خواسته مخاطبان و در نتیجه سود و عایدی بیشتر و بالاتر برای سازمان، پاسخگویی و ابتکار عمل در سازمان و شناخت رقبا و همراه بودن با رقبا اشاره کرد(29).

در حال حاضر آنچه در ایران به عنوان بازاریابی ورزشی مطرح است محدود به فروش ناچیز بلیط مسابقات، تولید و فروش کالاهای ورزشی و حمایت مقطعی و ناکافی حامیان مالی از برخی تیمهای ورزشی است. وابستگی شدید صنعت ورزش کشور به دولت شرایطی را فراهم نموده است که نیازمند همکاری محققان و افراد تحصیلکرده در این زمینه، و مدیران با تجربه ی حرفه ای در این صنعت می باشد تا با مطالعه و تحلیل پیچیدگی حاکم بر بازار ورزش کشور، حجم عظیم گردش پولی و افراد شاغل در آن با مدیریتی علمی و صحیح اداره شوند(31).

 

 

 1-1- بیان مسئله

به نظر فیلیپ کاتلر، یکی از برجسته ترین صاحب نظران در این رشته، بازاریابی عبارت است از فعالیتی انسانی در جهت ارضای نیازها و خواسته ها از طریق فرآید مبادله. منشاء و رکن اصلی نظام بازاریابی، نیازها و خواسته های انسان است. نیازهای انسان و تمایل او برای دستیابی به آنها که خارج از وجودش هستند، محصولات نامیده می شوند. محصول لزوماً یک شیئ فیزیکی نبوده، بلکه می تواند خدمتی باشد که برای رفع نیازهای افراد، مکان ها، سازمان ها، خدمات و عقاید ارائه می گردد(18).

امروزه ورزش از انجام یک فعالیت بدنی صرف فراتر رفته و در کشورهای مختلف توسعه­ی نسبتاً زیاد داشته است تا جایی که ورزش در اکثر کشورها به مثابه­ی یک تجارت و صنعت به شمار می­رود و دولت مردان در کشورهای پیشرفته ورزش را به عنوان یک تجارت و صنعت مهم در کنار سایر صنایع به حساب می­آورند. به عنوان مثال طبق آمار اعلام شده صنعت ورزش در آمریکا در سال 1987 با درآمدی معادل 2/50 میلیارد دلار در رده بیست و سوم قرار داشت و در ده سال بعد یعنی در سال 1997 به رده یازدهم به رقمی معادل152 میلیارد دلار رسید. این افزایش در سال 1999 به رقمی معادل 213 میلیارد دلار و و رتبه­ی ششم ارتقاء یافت. (پیتز و استوتلار 2002)

تأثیرات کلان اقتصادی ورزش نظیر سهم ورزش در تولید ناخالص داخلی (GDP) و ملی (GNP) یا سهم آن در ایجاد اشتغال، کشورها را بر آن داشته تا هر ساله به صورت دقیق و منظم تأثیر ورزش را بر روی اقتصاد کشور خود ارزیابی و تعیین نمایند. از آن جمله می توان به کشورهایی چون اسکاتلند، انگلستان، ایالات متحده آمریکا، کانادا و هنگ کنگ اشاره نمود که سهم صنعت ورزش از کل تولید ناخالص داخلی آنها به ترتیب برابر با 8/1، 7/1، 1/2، 2/1، 5/1 درصد بود است(5).

با نگاه علمی و تفکر سیستماتیک به این صنعت است که مسئولین بازاریابی بازیهای المپیک زمستانی 1998 ناگویای ژاپن موفق به جذب 3 میلیارد بیننده در سراسر جهان شدند به طوری که جلب نظر این عده، گردش مالی فراوانی را برای سرمایه گذاران و دولت مردان این کشور به ارمغان آورده است. همچنین جلب چنین سرمایه هایی است که مبلغ قرارداد حق پخش بازی های المپیک 2004 و 2008 را تنها به شبکه سی. بی. اس بالغ بر 3/2 میلیارد دلار می نماید(31).

از دیگر نکات نگاه علمی به این صنعت است که بالغ بر 4500 شرکت در زمینه بازاریابی ورزشی در ایالات متحده فعال می باشند که این تعداد به طور متوسط سالانه حدود 7/2 میلیارد دلار صرف تحقیقات در زمینه بازاریابی و جذب اسپانسر برای رویدادهای ورزشی می نمایند. این در حالی است که در زمینه اسپانسر شیپ و تبلیغات نیز قاره پهناور آسیا با بیشترین جمعیت در بین قاره های جهان تنها 20% این بازار بزرگ را در اختیار دارد که از این مقدار، بیشترین میزان مربوط به کشور ژاپن با 13% از کل ارقام رد و بدل شده (2/2 میلیارد دلار) است و مجموع کشورهای خاورمیانه کشورهای خاورمیانه به همراه هم (با سهم حدودا 110 میلیون دلار) حتی از 1% این بازار بزرگ بی بهره اند(29).

لازمه هر گونه تصمیم گیری و اتخاذ استراتژی راهبردی شناخت وضعیت موجود از طریق تجزیه و تحلیل عوامل محیطی و عوامل درونی تأثیر گذار بر سازمان می باشد. در یک سازمان عناصر آمیخته بازاریابی نقش به سزایی در تدوین استراتژی بازاریابی بر عهده دارند واز اینرو سازمانها همواره سعی دارند با کنترل این عوامل، سیر دستیابی به اهداف خود را هموار سازند(30).

ترکیب جمعیت شناختی از قبیل سن، جنس، شغل، سطح تحصیلات، درآمد سرانه، وضعیت تأهل از جمله موارد بسیار مهمی هستند که بازاریابان ورزشی را در اتخاذ تصمیماتشان تحت تأثیر قرار می دهد. سطح فرهنگ، میزان انتظارات و توقعات مصرف کنندگان محصولات ورزشی با ترکیب جمعیت شناختی آنان مرتبط است. برای مثال درآمد سرانه مردم هر کشور در میزان اثرگذاری عوامل آمیخته بازاریابی و تحلیل نقش هر یک از این عوامل تأثیرگذار است. در کشورهایی با درآمد سرانه بالا، مفهوم کیفیت محصول و چگونگی ارائه خدمات و شیوه تبلیغات و نوع فعالیت تشویقی و ترویجی، سیاست های قیمت گذاری و کانال های توزیع این محصولات متفاوت است. همچنین باشگاه ها در کشورهای پیشرفته جهان مانند آلمان در اروپا و چین در آسیا نهادی مستقل هستند، لیکن باشگاههای ورزشی در ایران تا حدود زیادی به دولت وابسته اند. بدیهی است که سیاستگذاری ها، سیستم تنظیم بودجه بازاریابی و تبلیغات و اهداف سازمانی آنها و عزل و نصب رؤسا،

 

 مدیران و مربیان با یکدیگر متفاوت باشد. تمامی این تفاوتها منجر به آن می گردد که با وجود اصول ثابت شده ایی در علم بازاریابی، اثرگذاری و اثر پذیری عوامل آمیخته بازاریابی یکدیگر، در هر جامعه ایی متفاوت بوده و از قواعد خاصی که تابع شرایط خاص فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هر جامعه ایی است، پیروی نماید.

به این ترتیب تمامی خریداران و مصرف کنندگان محصولات ورزشی تحت تأثیر عوامل گوناگون آمیخته بازاریابی قرار گرفته و بر روی آن ها تأثیرگذار هستند. همچنین تصمیم گیری آن ها برای مصرف وابسته به نوع محصول و ویژگی آن، شیوه ها و سیاست های قیمت گذاری و روش های پرداخت، امکانات و تسهیلات توزیع و روش های ترویجی و تشویقی شرکت ها و سازمان است.

بازاریاب حرفه ای با در نظر گرفتن تمامی عوامل مؤثر بر فرآیند تصمیم گیری خرید و مصرف و نیز با انعطاف پذیری و انطباق با شرایط بازار و نیازها و واکنش های مشتریان خود می کوشد تا سهم بازار خود را نسبت به دیگر رقبا افزایش دهد(18).

وجود رابطه قوی بین رضایتمندی مشتریان و سودآوری مورد پذیرش واقع شده و تأمین و ارتقای رضایتمندی مشتریان به هدف عملیاتی بسیار مهم سازمان ها تبدیل شده است. بنابراین شرکت ها همواره باید ناظر و مراقب تعامل بین خود و مشتریانشان باشند و با شناخت و درک صحیح از نیازها و ارزش های مد نظر مشتریان کالاها و خدمات با ارزشی را به آنان ارائه کنند تا با جلب نظر مشتریان رضایتمندی لازم را ایجاد کنند(23).

لذا پرداختن به بحث بازاریابی ورزشی با حجم عظیم سرمایه ای که در صنعت ورزش جذب می گردد و ایجاد نگرش علمی و سیستماتیک به این پدیده، کاری است که کشورهای پیشرفته و پیشتاز در امر بازاریابی ورزشی جهان، پیش از ما آغاز کرده و در ضمن ایجاد گردش پولی و رونق اقتصادی حاصل از آن فواید اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و سیاسی منتج از این صنعت بهره مند می گردند. نگاه اقتصادی و صنعتی به ورزش و متعاقب آن نگرش سیستمی به بازاریابی ورزشی از ضروریات این حوزه می باشد و به نظر می رسد که وقت آن رسیده باشد تا با نگاهی علمی به بازاریابی صنعت ورزش کشور پرداخته و با ارائه الگوهای سیستماتیک و مبتنی بر تفکر و استنتاج علمی، در ارائه مشاوره های تصمیم گیری مدیران در این حوزه مشارکت نمود(31).

باید توجه نمود که کشور ایران از گردونه ی رقابت ها بازمانده و سالها به بحث بازاریابی و علی الخصوص  «بازاریابی ورزشی» توجهی ننموده است، اما آنچه که حیات سازمان تربیت بدنی و فدراسیونهای ورزشی به آن وابسته است چیزی جز کسب درآمد و احیای بازاریابی نیست(1).

در دهه های اخیر، اغلب دولتها حتی در برخی از کشورهای پیشرفته که با کسری بودجه مواجه هستند برای مقابله با چنین مشکلی اداره بسیاری از بخشهای دولتی را به بخش خصوصی واگذار نموده اند. سرمایه گذاری های ورزشی نیز از این امر مستثنی نیستند(30).

در ایران نیز بر طبق اصل 44 قانون اساسی و برنامه توسعه لازم است که باشگاههای ورزشی به درآمدزایی بپردازند.

ورزش بسکتبال در کشورهای اروپایی و حتی آسیایی سالانه مبالغ کلانی را از محل پخش تلویزیونی، تبلیغات، حامیان مالی، بلیط فروشی و سایر منابع از آن خود می کند اما در ایران نه تنها از کسب درآمد حق پخش تلویزیونی مسابقات محروم است بلکه از سایر منابع بهره کافی نبرده است. مروری بر پیشینه پژوهش در داخل کشور حاکی از فقدان انجام پژوهشی در زمینه بازاریابی بسکتبال است. اندک پژوهشهای انجام گرفته در خصوص بازاریابی ورزشی هر کدام به نوعی وجود محدودیتهایی را برای درآمدزایی و توسعه صنعت ورزش کشور خاطر نشان نموده اند و سایر پژوهشگران را به بررسی و پژوهش در این مقولات توصیه نموده اند.

مدیران بازاریابی بسکتبال کشور برای ارتقای وضعیت فعلی بازاریابی محصولات آن نیازمند یافتن پاسخ سؤالات ذیل می باشند: چه عواملی در ارتباط با محصول در توسعه بازاریابی بسکتبال کشور مؤثرند؟ از کدام روش های تدریجی برای کنترل و ارتقای رفتار خرید مصرف کنندگان می توان بهره گرفت؟ مناسب ترین سیستم توزیع و مؤثرترین شیوه انتقال محصول کدام است؟ کدام یک از روش های قیمت گذاری بهترین نتیجه را در پی خواهند داشت؟ و بالاخره مهم ترین و حساس ترین عناصر و مؤلفه های آمیخته بازاریابی در بسکتبال کدام اند؟

سؤال اصلی در این پژوهش عبارت است :

وضعیت هر یک از عناصر آمیخته بازاریابی و رتبه بندی آن ها در باشگاه های لیگ برتر بسکتبال ایران چگونه است؟

 

1-2- ضرورت و اهمیت تحقیق

توسعه ورزش و دستاوردهای اقتصادی آن در عرصه های مختلف، موجب پیدایش صنعت ورزش شده است. بنگاهها و مؤسسات تجاری صنعتی و گردشگری در بازاریابی کالا و خدمات خود ارتباطات وسیعی را با عرصه ها و رویدادهای ورزشی برقرار کرده اند تا حدی که نقش ورزش در توسعه اقتصادی جوامع و ملل در قرن بیست و یکم در مقایسه با  بازرگانی های سایر صنایع سطح جهانی به عنصر مهمی در بازار اقتصادی جهان تبدیل شده است. مولین(1983) اشاره داشت که هر گونه فعالیت ورزشی آماتور و حرفه ای که موجبات افزایش ارزشی افزوده کالا و خدمات ورزشی را فراهم کند صنعت ورزش محسوب می شود(41).

توجه به ارقام نجومی رد و بدل شده در صنعت ورزش در کلیه­ی زمینه­های مربوط به آن اعم از بازار مسابقات، بازار باشگاه های تندرستی و سرگرمی، بازار لوازم و تجهیزات ورزشی، تبلیغات، کالاهای ورزشی و غیرورزشی، حمایت­کننده­های مالی، خرید و فروش، نقل و انتقال بازیکنان و… و همچنین مشارکت صنعت توریسم و ورزش به ویژه هنگام برگزاری مسابقات بین­المللی از جمله بازیهای المپیک، مسابقات جهانی، مسابقات بین  قاره­ای، جام جهانی فوتبال، جام ملتهای آسیا، بازیهای آسیایی و لیگ های قهرمانی کشورها، منبع بسیار پردرآمد و سودآوری است که می­تواند موجب رونق اقتصادی و رشد و شکوفایی ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ورزشی کشورها گردد. از طرف دیگر عدم توجه به این صنعت سودمند که هم از جنبه­ی مالی و هم بعد معنوی و سلامتی برای جامعه کارساز است، می تواند باعث رکود ورزش و در نتیجه خدشه دار شدن سلامت جوانان باشد چرا که بیشترین مخاطبان ورزش را نوجوانان، جوانان و قشر فعال جامعه (18 تا 42 سال) تشکیل می­دهند(1).

امروزه ورزش بسکتبال از محدوده زمین و باشگاه فراتر رفته است. هر روز شاهد پیشرفت و توسعه همه جانبه این رشته ورزشی در دنیا هستیم. برگزاری مسابقات لیگ جهانی در هر سال و همچنین تورنمت های مختلف این رشته در سال، نزدیک شدن سطح رقابت بین کشورهای حاضر در این مسابقات، پیچیدگیها و معادلات خاص حاکم بر بازار رقابتی این گونه مسابقات ، شرایط ویژه ایی را  برای کشورهای حاضر در این مسابقات رقم زده است.

همگامی با سایر کشورهای پیشرفته در زمینه بازاریابی ورزشی و پر کردن هر چه بیشتر و سریع تر فاصله زمانی 20 ساله در زمینه تحقیقات در بازاریابی ورزشی، توسعه ورزش قهرمانی و حرفه ای کشور  از  طریق  افزایش توانمندی کشور در تولید و ارائه بهینه محصولات ورزشی به بازار داخل و خارج از کشور محقق را بر آن داشت تا با توصیف عناصر چهارگانه آمیخته بازاریابی که ارکان و اساس بازاریابی را در هر صنعتی تشکیل داده و شامل عنصرهای محصول، مکان، ترویج، قیمت می باشد و نیز رتبه بندی مؤلفه های هر یک در بین تیم های موجود در لیگ برتر فدراسیون بسکتبال ایران، به راهکارهای مدیریتی جهت ارائه راهنمایی و کمک به ساختارمند کردن تصمیمات مدیران سازمان های ورزشی در حوزه بازاریابی بسکتبال و شناخت عناصر آمیخته بازاریابی در لیگ برتر بسکتبال کشور دست یابد.

 

   1-3- اهدف  تحقیق

الف- هدف کلی :

هدف کلی این پژوهش  بررسی و رتبه بندی آمیخته بازاریابی در باشگاه های لیگ برتر بسکتبال ایران است.

    ب- اهداف اختصاصی :

1- تبیین عامل محصول آمیخته بازاریابی در لیگ برتر بسکتبال کشور

2– تبیین عامل مکان آمیخته بازاریابی در لیگ برتر بسکتبال کشور

3- تبیین عامل ترویج آمیخته بازاریابی در لیگ برتر بسکتبال کشور

4- تبیین عامل قیمت گذاری آمیخته بازاریابی در لیگ برتر بسکتبال کشور

5- رتبه بندی باشگاه های لیگ برتر بسکتبال کشور بر اساس آمیخته باز اریابی (4p) به روش پرومیتی

        6- رتبه بندی باشگاه های لیگ برتر بسکتبال کشور بر اساس هر یک از عناصر آمیخته بازاریابی به روش پرومیتی

 

 1- 4- سؤالات تحقیق

1- وضعیت عامل محصول آمیخته بازاریابی لیگ برتر بسکتبال کشور چگونه است؟

2- وضعیت عامل مکان آمیخته بازاریابی  لیگ برتر بسکتبال کشور چگونه است؟

3- وضعیت عامل ترویج آمیخته بازاریابی لیگ برتر بسکتبال کشور چگونه است؟

4- وضعیت عامل قیمت گذاری آمیخته بازاریابی لیگ برتر بسکتبال کشور چگونه است؟

5- رتبه بندی باشگاه های لیگ برتر بسکتبال کشور بر اساس آمیخته باز اریابی (4p) به روش پرومیتی چیست؟

6– رتبه بندی باشگاه های لیگ برتر بسکتبال کشور بر اساس هر یک از عناصر آمیخته بازاریابی به روش پرومیتی چیست؟

 

1– Pitts & Stotlar  (2002)

” Principal of sport marketing”

2- Gross Domestic Product

3– Gross National Product

4– CBS

مفهوم ورزش و تربیت بدنی پدیده‌های زیستی – روانی و اجتماعی است که در چارچوب هنجارهای فرهنگی و اجتماعی عمل می‌کند. از نقطه نظر فرهنگی حرکت لازمه ورزش است اما برای شناخت کل آن کافی نیست. حرکت و مهارتهای حرکتی پدیده‌هایی زیستی هستند که در انسان و حیوان مشترک است ولی ورزش یک پدیده فرهنگی است که یکی از وجوه ضرورت مهندسی فرهنگی ورزش و تربیت بدنی در ایران و فصل ممیز انسان از موجودات دیگر است (آقاپور، 1391). به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرد. فرآیند استعدادیابی رویکردی برای کشف استعداد ورزشی به منظور شرکت در برنامه‌های تمرینی سازمان یافته و تخصصی و در نهایت هدایت و معرّفی نخبه‌های ورزشی به سوی باشگاه‌ها و فدراسیون‌ها برای ارتقای قابلیت‌ها و مهارت‌های تخصصی می‌باشد. (ابراهیم، 1383)

همه می‌توانند آواز خواندن، نقاشی کردن و نواختن یک ساز را بیاموزند؛ اما افراد کمی به سطوح بالای مهارت و چیرگی می‌رسند. بنابراین در ورزش به عنوان یک هنر، کشف افراد با استعداد و انتخاب آنها در سنین پایین و سپس هدایت، کنترل و ارزیابی آنها در رسیدن به بالاترین سطح مهارتی اهمیت زیادی دارد (بلوچی، 1389). قدرت فشردن دست یکی از معیارهای مهم سلامت عمومی است. همچنین به عنوان یکی از قابل اعتمادترین روش‌ها برای برآورد قدرت عمومی در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند ارزیابی سریعی از قدرت بالاتنه (اندام فوقانی) ورزشکاران فراهم کند (Hager et al, 2002). بسیاری از رشته‌ها و زمینه‌های متنوع ورزشی مانند کشتی، بدمینتون، فوتبال، تنیس، بسکتبال، هندبال و … که دست‌ها و انگشتان بیشترین درگیری را دارند به سطح پایدار و ثابتی از قدرت فشردن دست برای به حداکثر رساندن کنترل و عملکرد و همچنین کاهش احتمال ناشی از آسیب‌های مختلف نیازمند هستند.

قدرت فشردن دست و اندازه‌گیری ابعاد دست، پارامترهای آنتروپومتریکی ضروری برای پرتاب کردن، نگهداشتن و فشردن یک شی هستند. در عین حال تعیین کننده عملکرد در ورزش‌هایی‌اند که در آنها دست‌ها و انگشتان ابزار اصلی هستند. همچنین ارزیابی آن برای مربیان جهت انتخاب بازیکنان جوان، تشخیص آمادگی سطوح رقابت‌های مختلف و انجام ورزش‌های مختلف ضروری است بالا بردن توانایی و قابلیت‌های افراد به ویژه در زمینه عملکرد دست، از وظایف مهم مربی به شمار می‌رود. از آنجایی که عملکرد دست و کیفیت اعمال آن بستگی زیادی به قدرت دست دارد از این رو شناخت عوامل موثر بر قدرت آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.

با توجه به این که ارزیابی قدرت برای مربیان ضروری است و با استفاده از آن می توانند به بررسی میزان آمادگی و ضعف عضلانی، اندازه‌گیری اثرات تمرین و کنترل پیشرفت ورزشکاران بپردازند و همچنین از آنجا که ویژگی‌های آنتروپومتریکی مختلف، ترکیب بدن و قدرت فشردن دست، متغیرهایی‌اند که در برخی از ورزش‌ها برای ارزیابی اثرات تمرین و فراهم کردن اطلاعات برای مربیان جهت انتخاب بازیکنان جوان، برای تشخیص آمادگی سطوح رضابت‌های مختلف و انجام ورزش‌های مختلف مورد بررسی و آزمایش قرار می‌گیرند لذا شناخت ویژگی‌هایی که بر قدرت فشردن دست تاثیرگذار هستند را ـ به ویژه در ورزشکاران ـ پررنگ‌تر می‌نماید. (افشارنژاد و همکاران، 1390)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1ـ2 بیان مسئله

استعداد در فرهنگ لغت به معنای توانایی ویژه و طبیعی و ظرفیت دستیابی به موفقیت تعریف شده است. با بهره گیری از این تعریف، استعداد یابی ورزشی را می‌توان شناسایی پتانسیل‌های بالقوه ویژگی‌های انسانی که تحت تأثیر عوامل مختلف ژنتیکی، جسمانی و رفتاری قرار دارد، معرفی کرد. بدیهی است استعداد یابی به معیارهای ویژه‌ای نیاز دارد. این معیارها از این جهت ضرورت دارند که فرد توانا را از ناتوان متمایز می‌کند. و آنهایی که مناسب یک رشته ورزشی بوده به این ورزش روی می‌آورند و افرادی که به معیارهای لازم دست نیابند در جهت دیگر هدایت می‌شوند. (صادقی، 1391) شاخص‌های آمادگی حرکتی عبارتند از: سرعت، توان، تعادل، سرعت عمل و عکس‌العمل و هماهنگی عصبی-عضلانی. شاخصه‌های آمادگی جسمانی عبارتند از استقامت قلبی تنفسی، قدرت عضلانی، استقامت عضلانی، انعطاف‌پذیری و ترکیب بدن.

ویژگی‌های آنتروپومتریکی، مانند توده بدنی، قد، قد نشسته، فاصله دو دست، ضخامت یا عمق سینه، دور سرو دور سینه از جمله متغیر‌های مورد نظر در سنجش و اندازه‌گیری صفات و ویژگی‌های بدنی هستند. درک روشن از ارتباط بین ویژگی‌های ساختاری بدن و عملکردها، می‌تواند هم در شناسایی استعدادهای ورزشی و هم در روند آماده سازی ورزشکاران کمک کننده باشد. (آقا علی‌نژاد، رجبی، 1391) شناخت ویژگی‌های آنتروپومتریک و فیزیولوژیک برای هر رشته ورزشی بسیار مهم است و در واقع تعیین کننده قابلیت‌های عملکردی ورزشکار در رشته مورد نظر می‌باشد. آگاهی از این خصوصیات برای مقایسه یک ورزشکار با نتایج قبلی خودش و برای مقایسه با دیگر ورزشکاران و همچنین برای شناخت ضعف‌ها و برطرف کردن آن‌ها و سرانجام تصمیم‌گیری برای طراحی صحیح برنامه‌های تمرینی، ضروری است. (Abdossaleh et al, 2008)

هندبال که ورزشی پرتحرک و در ردیف ورزش‌های خشن معرفی شده در مدت یکساعت و یا حتی بیشتر بازی می‌شود و از مجموعه‌ای از مهارتها و حرکات مثل دویدن- راه رفتن- پریدن – توقف کردن – عقب و جلو رفتن – پرتاب کردن و برخوردهای فیزیکی در دفاع و حمله… تشکیل شده است. (آقاعلی‌نژاد، 1386).

ورزش والیبال یکی از پر طرفدارترین ورزش‌های جهان و پر افتخارترین ورزش گروهی ایران است. و پس از فوتبال از نظر تعداد بازیکن و علاقمندان و بینندگان دومین ورزش محبوب جهان به حساب می‌آید. این رشته ورزشی از ورزش‌های اینتروال با شدت تناوبی است که از تمرینات پلیومتریک در آن بسیار سود می‌برند (Mario et al, 2006). و با توجه به اطلاعات کسب شده و موارد مشاهده شده از موفقیت و یا عدم موفقیت برخی از بازیکنان این سئوال در ذهن ایجاد میشود که چرا در شرایط مساوی تمرینی برخی از بازیکنان پیشرفت بسیار خوبی دارند و برخی هیچ موفقیتی کسب نمی‌کنند؟ و اینکه چه عاملی می‌تواند در ایجاد این تفاوت مهم باشد؟ برای تشویق و هدایت افراد برای شرکت در تمرینات ورزشی باید به چه مواردی دقت کرد که بتوان پیشگویی صحیحی از موفقیت آنها در آینده داشت؟

 

 

1ـ3 ضرورت و اهمیت تحقیق

آگاهی از ویژگی‌های فیزیولوژیک و آنتروپومتریک ورزشکاران نخبه در یک رشته ورزشی خاص ممکن است به منظور بهینه کردن برنامه‌های تمرینی، با توجه به نیازمند‌ی‌های رشته مورد نظر، مفید باشد. از سوی دیگر کمبود شناخت عمیق و کافی از ورزشکاران نخبه، علاوه بر اینکه امکان تشخیص تفاوت‌های فردی بین آنها را میسر نمی‌سازد، همچنین ممکن است منجر به این شود که افرادی با قابلیت‌ها و ویژگی‌های فیزیکی نامناسب انتخاب شوند. بنابراین از نظر تئوریک آشنایی با نیازهای فیزیولوژیک و آنتروپومتریک یک ورزشکار نخبه امکان استعداد‌یابی علمی را میسر می‌سازد. (Bandyopadhyay, 2007)

اصلی‌ترین عوامل استعدادیابی عوامل وراثتی و محیطی هستند. آستراند (1990)، در بین عوامل وراثتی ویژگی‌های آنتروپومتری و فیزیولوژیکی را در شروع ضروری تر می‌داند. در بین عوامل محیطی رشد مهارت‌های پایه، تمرین، امکانات و برگزاری مسابقات ورزشی مطرح شده‌اند. بنابراین معیارهای شناسایی استعدادهای ورزشی به ترتیب ویژگی‌های آنتروپومتری، فیزیولوژیکی، مهارتی و روانی- اجتمایی هستند. از نظر زمانی در مرحله اول اندازه‌های آنتروپومتری و سپس ویژگی‌های فیزیولوژیکی سنجیده می‌شوند و در هدایت افراد مستعد در مرحله دوم در جریان مسابقات و تیم‌های محلی مهارت‌های ورزشی فراگیری و توسعه می‌یابند. و در مرحله سوم در باشگاه‌ها و تیم‌های ملی ویژگی‌های روانی- اجتمایی تقویت می‌شوند). اگر چه مطالعات زیادی در مورد ویژگی‌های فیزیولوژیک و آنتروپومتریک ورزشکاران رشته‌های ورزشی مختلف وجود دارد. (Bayios et al, 2006)

به هر حال مطالعات کمی در مورد نیمرخ فیزیولوژیک و آنتروپومتریک بازیکنان والیبال و مقایسه آن با بازیکنان هندبال وجود دارد. (Eston et al, 2006)

 

 

1ـ4 اهداف تحقیق

اهداف تحقیق به دو بخش:

1-هدف کلی 2- هدف اختصاصی تقسیم می‌شود.

1ـ4ـ1 هدف کلی

بررسی و مقایسه تاثیر ابعاد آنتروپومتریک اندام فوقانی بر قدرت دست برتر والیبالیست‌ها و هندبالیست‌های دختر نوجوان شهرستان دامغان

1ـ4ـ2 اهداف اختصاصی

1 -بررسی تاثیر گستردگی انگشتان بر قدرت دست

2-بررسی تاثیر ابعاد دست بر قدرت دست

3-بررسی تاثیر طول انگشتان بر قدرت دست

4-بررسی تاثیر پارامترهای محیطی بر قدرت دست

هدف کاربردی: در نظر گرفتن ابعاد آنتروپومتریک در کنار سایر عوامل به عنوان عاملی جهت استعداد یابی و مقایسه قدرت دست هندبالیست‌ها و والیبالیست‌ها

 

 

1ـ5 فرضیه‌های تحقیق

به دو بخش فرض کلی و فرضیه‌های اختصاصی تقسیم می‌شود:

فرض کلی: ابعاد آنتروپومتریک اندام فوقانی بر قدرت دست و الیبالیست‌ها و هندبالیست‌های دختر نوجوان شهرستان دامغان تاثیر دارد و قدرت دست والیبالیست‌ها از هندبالیست‌های مورد تحقیق حاضر بیشتر است.

1ـ5ـ1 فرضیه‌های اختصاصی

 

1. قطر مچ و محیط ساعد به طور معنی‌دار بر قدرت دست تاثیر دارد.
2. گستردگی انگشتان به طور معنی‌دار بر قدرت دست تاثیر دارد.
3. طول دست به طور معنی‌دار بر قدرت دست تاثیر دارد.
4. طول انگشتان به طور معنی‌دار بر قدرت دست تاثیر دارد.
5. پارامترهای محیطی انگشتان به طور معنی‌دار بر قدرت دست تاثیر دارد.
6. اندازه دست هندبالیست‌ها به طور معنی‌دار بزرگتر از والیبالیست‌ها است.
7. قدرت دست والیبالیست‌ها به طور معنی‌دار بزرگتر از هندبالیست‌ها است.
8. با افزایش سن، به طور معنی‌دار قدرت دست تغییر می‌کند.

 

 

Talent

Speed

Power

Ballance

Action&Reaction time

Neuro-muscularcoordinan

Physical Fitness

Cardio-Pulmonary Endurance

Muscular strenght

Muscular Endurance

Flexibility

Body composition

Astrand

 

در گستره ی حیات فردی و اجتماعی انسان، مطالب بی شماری با طرق مختلف برای یادگیری وجود دارند. یادگیری را به جرأت می توان بنیاد ی ترین فرآیندی دانست که در نتیجه ی آن، موجودی ناتوان و درمانده در طی تعامل با رشد جسمی، به فرد تحول یافته ای تبدیل می شود که توانایی های شناختی و قدرت اندیشه ی وی حد و مرز نمی شناسد. یکی از مواردی که روی فرآیند یادگیری اثر می گذارد و به تبع آن استعدادها، علایق، نگرش ها، آموزش، کارآیی و به طور کلی شخصیت فرد تحت تأثیر آن قرار می گیرد، اختلالات یادگیری است (32).

اصطلاح اختلال یادگیری در سال 1962 و 1963 توسط ساموئل کرک ارائه شد. او این اصطلاح را برای کودکانی که در تحول یادگیری خواندن، نوشتن و محاسبات ریاضی پیشرفت ناچیزی داشتند به کار برد، و اختلال یادگیری را وارد حوزه برنامه آموزش های ویژه کرد (13). طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-IV) اختلالات یادگیری زمانی تشخیص داده می شوند که پیشرفت در آزمون های استاندارد شده برای خواندن، ریاضیات یا بیان نوشتاری به طور قابل ملاحظه زیر حد مورد انتظار برحسب سن، تحصیلات و سطح هوشی باشد (57). معمولا این دانش آموزان از هوش متوسط یا بالاتر برخوردارند، و علی رغم قرار داشتن در محیط آموزشی مناسب و نیز فقدان ضایعات بیولوژیکی بارز و عدم مشکلات اجتماعی و روانی حاد، قادر به یادگیری در زمینه های خاصی (خواندن، نوشتن،محاسبه) نمی باشند (55).

عملکرد شناختی مجموعه فرآیندهای ذهنی است که از طریق آن ها اطلاعات را به دست می آوریم، ذخیره و هنگام نیاز، بازیابی می کنیم (8). پژوهش ها نشان داده اند که ، تفاوت های زیادی در عملکردهای شناختی بین افراد سالم و افراد مبتلا به اختلالات یادگیری وجود داد ( 28). به نظر می رسد که اختلالات یادگیری، احتمالا معلول عملکرد بد یک یا چند قسمت از سیستم اعصاب مرکزی باشد. تانر توضیح داده است که هرگاه عملکرد علمی یک دانش آموز نسبت به سطحی پیش بینی شده که از طریق ارزیابی قابلیت دانش آموز احراز شده است، به طور معنی داری پایین تر قرار گیرد، علت آن به عملکرد بد سیستم اعصاب مرکزی مربوط می شود (40). به علت این که مخچه در ارتباط با قسمت تحتانى و ریشه ی مغز است، نه تنها وظایف حرکتی و انتقالی ، بلکه وظایف ذهنی و حسی را نیز بر عهده دارد. زمانی که با کودکان حرکات ورزشی کار شود، سود حاصل از آن ، به یادگیری سایر مهارت ها انتقال می یابد. این کار بدون نیاز به هوشیاری و به طور خودکار اتفاق می افتد ( 11).

همان طور که توسط مراکز کنترل و پیشگیری بیماری ها اشاره شد، فعالیت بدنی می تواند فیزیولوژی مغز را با افزایش رشد مویرگ های مغزی، جریان خون، اکسیژن، تولید و رشد سلول های عصبی در هیپوکامپ (مرکز یادگیری و عملکردهای شناختی)، سطوح انتقال دهنده عصبی، توسعه اتصالات عصبی، تراکم شبکه عصبی و حجم بافت مغز تحت تاثیر قرار دهد. این تغییرات سبب می شود تا عملکردهای شناختی از جمله توجه ، پردازش اطلاعات، ذخیره و بازیابی اطلاعات، افزایش عاطفه مثبت ، کاهش احساس هوس و درد بهبود یابد. می توان گفت عملکرد شناختی ، و به طور خاص عملکرد اجرایی ، از طریق فعالیت بدنی هوازی افزایش می یابد (67).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

• بیان مساله

 

  عنصر کلیدی برای بهره گیری از زندگی شاد و سالم، به فعالیت واداشتن مغز است. عملکرد شناختی با فعال نگه داشتن مغز، بهبود می یابد. یکی از مهم ترین روش هایی که سبب فعال نگه داشتن مغز می شود تمرین و فعالیت های ورزشی است (69). برنامه های حرکتی و بازی های هدفمند همراه با سایر فعالیت های تربیتی و پرورشی بستری مناسب برای تمرین و تکرار برخی از مفاهیم ذهنی و شناختی، در دوره دبستانی است. پژوهشگرانی مانند کفارت، هارتمن، جین آیرز، حرکت و فعالیت را اساس یادگیری و پایه ای برای تحول ذهنی می دانند. آنان تفکیک ناپذیری نیروهای روانی و جسمانی را در به اجرا درآوردن هر گونه الگوی حرکتی آن هم در مراحل اولیه آموزش به منزلۀ یک اصل اساسی مورد تاکید قرار می دهند (25).    فعالیت های ورزشی سبب تسهیل پردازش اطلاعات و بهبود بهداشت روان در کودکان می شوند (84). جالب آن که، آن بخش از مغز که حرکت را پردازش می کند، همان بخشی است که یادگیری را پردازش می کند (11).   شگفت آور آن است که در مغز فقط یک مرکز حرکتی وجود ندارد .حرکت و یادگیری، کنش متقابل و دایمی دارند و در واقع، آن بخش از مغز که تقریباً در تمام یادگیری ها درگیر است؛ یعنی، مخچه، بسته به نوع نرمش بدنی، به فعالیت زیاد وا داشته می شود. بنابراین با کمی اندیشه درباره ی این سخن، چنین بر می آید که تفکر و اندیشه و به عبارتی فعالیت های ذهنی، نمی توانند از فعالیت ها و توانایی های حرکتی پایه جدا باشند (11).

ریتم، خصوصا در شکل موسیقی به عنوان قسمتی از آموزش انسان ها و فرهنگ های مختلف، امری مهم تلقی می شود. در آمیختگی این حرکت های ورزشی به موسیقی و اشعار و ترانه های موزون و آهنگین، بر اثربخشی این روش در کار با کودکان می افزاید. موسیقی بر شکل پذیری و فعالیت قشر مغز تاثیر قابل توجهی دارد و از آن جا که در کودکان با اختلالات یادگیری، راه های حسی مختلفی که بخشی از آن ناشی از محدودیت های عصب شناختی است، وجود دارد؛ استفاده از موسیقی و ریتم در قالب بازی و ورزش های حرکتی موزون به طور همزمان سبب افزایش و ازدیاد شاخه های عصبی می گردد. به عبارتی، تحریک حسی طولانی مدت، باعث افزایش سیناپس های مغزی شده و در نهایت، به ادراک حسی در سطوح بالا می انجامد  (19). حرکات یا تمرینات ریتمیک، یکی از روش های تمرینی مورد علاقه کودکان و به ویژه نوجوانان است. این حرکات و فعالیت ها، ذاتی هماهنگ دارند و اجرای صحیح آن ها نیازمند اجرای منظم حرکات مختلفی با توالی های مشخص است. از آن جا که این حرکات اغلب با موسیقی های شاد و به صورت دسته جمعی انجام می گیرد، افراد انگیزه  بیشتری برای شرکت در آن دارند ( 43 ).

بین شناخت و موسیقی ارتباط وجود دارد، چی هو و چون ( 2003) حرکات ریتمیک نظام مند و منظم را در پردازش حافظه مؤثر می دانند. کولیر و لوگان(2000) نیز بر این باورند که عملکرد حافظه کوتاه مدت با بهره گیری از تحریکات موزون شنیداری متناوب، بهتر از زمانی است که تحریکات بینایی به کاربرده می شود. گفته می شود موسیقی از راه تصویرسازی ذهنی، تقویت حافظه را به دنبال دارد ( 45). میربها نیز به نقل قول از گاردنر بیان می کند که موسیقی را می توان به عنوان یکی از عوامل سازمان دهندۀ فرآیندهای شناختی کودکان مطرح کرد ( 53). مطالعات مختلفی عملکرد شناختی و انعطاف پذیری مغز را با ورزش و فعالیت های حرکتی مرتبط می دانند. در آمیختگی این حرکت های ورزشی به موسیقی و اشعار و ترانه های موزون و آهنگین بر اثر بخشی این روش در کار با کودکان می افزاید (39).

یکی دیگر از روش های حرکت درمانی که در سال های اخیر مورد توجه متخصصین ورزشی قرار گرفته است و به طور وسیعی در حال فراگیر شدن می باشد، ورزش پیلاتس است. پیلاتس در سال ۱۹۳۰، توسط ژوزف پیلاتس پایه گذاری شد. این ورزش شامل تمرین هایی است که روی پیشرفت انعطاف و قدرت در تمام اندام های بدن تمرکز دارد، بدون آن که عضلات را حجیم کند، یا آن ها را از بین ببرد. این ورزش، مجموعه ای از تمرینات تخصصی و ترکیبی از هردو عنصر جسم و ذهن است. در واقع ورزش پیلاتس یک روش مناسب برای تمرین آگاهی ذهن- بدن و کنترل حرکات وضعیتی است (33). از مزایای گسترده پیلاتس می توان افزایش قدرت عضلانی، استقامت قلبی عروقی، انعطاف پذیری، توجه و تمرکز، حس عمق، کنترل بدن و از همه مهم تر، به وجود آوردن یک اثر ذهن و بدن نام برد (80). تحقیقات نشان

 

 دادند که این شیوه تمرینی سبب افزایش ترشح سروتونین، که یکی از میانجی های عصبی مهم و اثرگذار بر عملکرد مغز است، می شود (24).

تحقیقات زیادی درباره اثر تمرینات ایروبیک و پیلاتس به صورت مجزا صورت گرفته است، ولی بر اساس یافته های محقق تحقیقی در خصوص مقایسه تاثیر این دو نوع تمرین بر عملکردهای شناختی دیده نشده است. لذا این پژوهش یافتن پاسخ سؤالات زیر را به دنبال خواهد داشت:

• آیا تمرینات ایروبیک می تواند بر عملکردهای شناختی کودکان دارای اختلال یادگیری تاثیر گذار باشد؟
• آیا تمرینات پیلاتس می تواند بر عملکردهای شناختی کودکان دارای اختلال یادگیری تاثیر گذار باشد؟
• کدام نوع تمرین (ایروبیک یا پیلاتس) اثر بیشتری بر عملکردهای شناختی کودکان دارای اختلال یادگیری دارد؟

 

 

• اهمیت و ضرورت تحقیق

 

  سال های اول کودکی برای همه کودکان سال های سرنوشت ساز است، اما برای کودکی که از نظر فیزیکی، رفتاری، رشدی یا خصوصیات یادگیری انحراف هایی از هنجار دارد، این سال ها تعیین کننده تر و حساس تر است. یافته های پژوهشی متعدد این نکته را تایید می کند که سال های اول زیر بنای یادگیری در سراسر زندگی است. اگر در خلال این سال های سرنوشت ساز فرصتی برای رشد ذهنی و هیجانی کودکان فراهم نشود، زمان گرانبهای یادگیری برای همیشه از دست می رود (20).

از آن جا که دانش آموزان به عنوان رکن اساسی نظام آموزشی کشور در دستیابی به اهداف نظام آموزشی، نقش و جایگاه ویژه ای دارند، بنابراین توجه به این قشر از جامعه از لحاظ آموزشی و سلامت جسمانی- روانی، موجب باروری و شکوفایی هر چه بیشتر نظام آموزشی جامعه می گردد (42).

با توجه به اهمیت برنامه ریزی های لازم جهت کاهش مشکلات این قبیل از کودکان و عوارض و پیامدهای منفی از کاهش سلامت روانی آن ها به عنوان نیروهای جوان، فعال و آینده ساز کشور ، و با توجه به این که این گروه با وجود آن که در اکثر مواقع از هوش طبیعی برخوردارند، نمی توانند پیشرفت تحصیلی مطلوبی داشته باشند و در نهایت یا به سختی به تحصیل ادامه می دهند و یا ترک تحصیل می کنند، که این به نوبه خود، صدمات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و عاطفی- روانی بسیاری برای ایشان و جامعه به دنبال دارد, درمان به موقع و مداخله فشرده هم برای کودکان دچار ناتوانی , هم برای خانواده های آنان و هم برای جامعه مزایایی دارد. از آن جمله:

1- عملکرد شناختی تعدادی از کودکان را افزایش می دهد.

2- در تمامی زمینه های رشد (جسمانی ، شناختی ، زبان و گفتار ، روانی اجتماعی ،خودیاری و….) پیشرفت های چشمگیری ایجاد می کند.

3- از ناتوانی های ثانویه جلوگیری می کند .

4- تنش خانواده را کاهش می دهد.

5- وابستگی را کاهش می دهد

6- از نیاز به خدمات آموزش ویژه در سن مدرسه می کاهد.

7- در هزینه های بنیادی بهداشت و آموزش ملی و اجتماعی صرفه جویی می کند (25).

با توجه به این که پژوهشگران بیشتر به بررسی تاثیر فعالیت های ورزشی ریتمیک بر افراد سالم پرداخته اند. و همچنین برخی پژوهشگران تمرین و فعالیت های ریتمیک، را از جنبه تاثیری که بر وجوه گوناگون زندگی اجتماعی می گذارد مورد مطالعه قرار داده اند.  برخی دیگر آن را از منظر اثر گذاری بر رشد عاطفی مطالعه کرده اند. اما آن جنبه ارزیابی که کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است تاثیر فعالیت های حرکتی ریتمیک بر عملکرد شناختی کودکان به ویژه کودکان دارای اختلال یادگیری است. همینطور علی رغم مزایای تمرینات پیلاتس و نقش مهمی که می توانند بر سلامت جسمانی و روانی ایفا کنند از لحاظ پژوهشی در ایران بیشتر بر جنبه تاثیرات آن بر کمر درد پرداخته شده است و اثرات این تمرینات بر عملکرد های شناختی مورد توجه کافی قرار نگرفته است. همچنین به علت وجود باورهاى منفى و غلط مبتنی بر این که درس تربیت بدنی، درسی تفننی و حاشیه ای است، بسیاری از دانش آموزان از فواید فراوان توسعه ی عصبی بر اثر ورزش، محروم مانده اند.

لذا با توجه به اهمیت موضوع و از طرفی نبود مطالعات کافی در این زمینه ا نجام پژوهشی که بتواند با انجام مداخلات مناسب در زمینه ی رشد وبهبود هرچه سریع تر عملکرد های شناختی در کودکان دارای اختلال یادگیری گام نهد؛ ضروری به نظر می رسد.

 

 

• اهداف تحقیق

 

• هدف اصلی

 

بررسی تاثیر تمرینات ایروبیک و پیلاتس بر عملکرد شناختی کودکان دارای اختلال یادگیری

 

• اهداف فرعی

 

1. بررسی تاثیر 8 هفته تمرین ایروبیک بر عملکرد شناختی کودکان دارای اختلال یادگیری
2. بررسی تاثیر 8 هفته تمرین پیلاتس بر عملکرد شناختی کودکان دارای اختلال یادگیری
3. مقایسه تاثیر 8 هفته تمرین ایروبیک و پیلاتس بر عملکرد شناختی کودکان دارای اختلال یادگیری

 

 

• فرضیه های تحقیق

 

فرضیه، اساس و پایه هر تحقیقی را تشکیل می دهد. در ذهن محقق حدسیاتی شکل می گیرد و محقق بدنبال یک مساله ناشناخته حرکت می کند. فرضیه، جهت دهنده فعالیت های پژوهشگر است (18).

بر این اساس فرضیه هایی در این تحقیق مورد آزمایش قرار گرفته است:

• 8 هفته تمرین ایروبیک بر عملکرد شناختی کودکان اختلال یادگیری اثر معنی داری دارد.
• 8 هفته تمرین پیلاتس بر عملکرد شناختی کودکان اختلال یادگیری اثر معنی داری دارد.
• بین تاثیر 8 هفته تمرین ایروبیک و پیلاتس بر عملکرد شناختی کودکان دارای اختلال یادگیری تفاوت معنی داری وجود دارد.

 

 

 

 

 

– Learning  Disruption

– Samuel Kirk

– Diagnostic and Statistical Manual

-Tanner

– Centers for Disease Control and  Prevention

– Kfart

–Hartmann

– Jean  Ayers

– Rhythm

– Chyhv and Chvn

– Kvlyr & lvgan

– Gardner

-Pilates