:

یکی از مواد زیبایی جهت ترمیم ضایعات و پوسیدگی‌های کلاس پنج، کامپازیت‌های لایت کیور همراه با ادهزیوهای عاجی مختلف سلف اچ یا توتال اچ می‌باشد که باعث چسباندن ماده کامپازیت به عاج دندان می‌شوند(1). چسبندگی به عاج هنوز هم نسبت به چسبندگی به مینا چالش برانگیز بوده و ترمیمی چسبنده ممکن است به شکل باکفایت به سطح عاج اچ شده متصل نگردیده و باعث شکل گیری درز لبه‌ای و ریزنشت گردد(2).

مطالعات آزمایشگاهی گوناگونی بر روی ریزنشت ادهزیوهای سلف اچ و توتال اچ که عموماً دربرگیرنده ترمیم‌های کلاس پنج کامپازیتی است، انجام شده است. در این مطالعات جهت اندازه‌گیری ریزنشت، نمونه‌ها در محلولهای رنگی مختلفی مثل متیلن بلو، نیترات نقره یا فوشین بازی مغروق گردیده و عمق نفوذ رنگ در هر نمونه در حد فاصل رزین-عاج تعیین می‌گردد(3). جهت ارزیابی دقیقتر ریزنشت ترمیم‌های کامپازیتی علاوه بر روشهای قدیمی‌تر fluid filtration و Dye penetration لازم است که از روشهای جدید ارزیابی ریزنشت مثل Dye extraction استفاده گردد. در این روش جهت تعیین ریزنشت، میزان حل شدن محلول رنگی متلین بلو در اسیدنیتریک، توسط دستگاه اسپکتروفوتومتر با طول موج 550 نانومتر، اندازه‌گیری می‌گردد. بنابراین در این تحقیق نیز جهت ارزیابی دقیق‌تر ریزنشت ترمیم‌های کامپازیتی با ادهزیوهای توتال اچ و سلف اچ، علاوه بر روشهای متداول fluid filtration و  dye penetration  از روش جدیدتر dye extraction استفاده شد و با در نظر گرفتن روش fluid filtration بعنوان کنترل روشهایی را که با هم ارتباط معنی‌دار دارند، مشخص نمودیم. همچنین میانگین ریزنشت ادهزیوهای توتال اچ و سلف اچ مطالعه با توجه به سه روش مختلف ارزیابی ریزنشت، مورد بررسی قرار گرفت.

کامپازیت رزین ها:

یکی از مواد زیبایی جهت ترمیم ضایعات و پوسیدگی‌های کلاس پنج که در ناحیه‌ی طوق دندانی ایجاد می‌شوند کامپازیت رزین‌های لایت کیور همراه با ادهزیوهای عاجی است. از لحاظ مشخصات هر کامپازیت دارای چهار جزء ساختمانی است: ماتریس پلیمری، ذرات پرکننده،

 عامل اتصال دهنده دو جزء فوق الذکر و نوعی آغازگر. ماتریس جزء متداوم است که سایر اجزاء بدان افزوده می‌شود. غالب ماتریس‌های کامپازیتها دارای اساس رزین Bis-GMA (بیسفنول A- گلیسیدیل متاکریلات) می‌باشند. برخی کامپازیتها به جای Bis-GMA از یورتان دای متاکریلات (UDMA) استفاده می‌کنند، حال آن که گروهی دیگر ترکیب دو ماده را به کار می‌برند. اخیراً برخی از سازندگان به عنوان جزیی از ماده TEG-DMA را اضافه می‌کنند (تری‌اتیلن گلیکول دای متاکریلات)، که نوعی رزین دارای گرانروی اندک است که به عنوان رقیق کننده به کار می‌رود.

فرمول ماده‌ای که از Bis-EMA استفاده می‌کند(بیسفنول A، پلی اتیلن گلیکول دی اتر دای متاکریلات) ممکن است خواص کاربردی  بهتری یافته و انقباض حجمی کمتری بیابد(4). ذرات پرکننده معمولاً نوعی شیشه (مثل شیشه باریوم) یا دی‌اکسید سیلیکون هستند که به ماتریس افزوده می‌شوند تا خواص فیزیکی آن را بهبود بخشند. پرکننده‌ها شفافیت را بهتر نموده، از ضریب انبساط حرارت کاسته، انقباض پلیمریزاسیون را کم کرده، ماده را سخت‌تر، متراکم تر و مقاوم‌تر در برابر سایش می‌نمایند. عموماً هرچه درصد پرکننده افزوده شده بیشتر باشد(چه از نظر حجمی و چه از نظر وزنی)، خواص فیزیکی کامپازیت بهتر خواهد شد، افزودن پرکننده یک حداکثر مشخص دارد، که پس از آن، ماده برای کاربرد بالینی گرانروی بیش از حد پیدا می‌کند.

سطح ذرات پرکننده به سایلن آغشته شده است. این ماده نوعی عامل اتصال دهنده است که هدف از کاربرد آن ارتقای چسبندگی به ماتریس است. بدون این عامل اتصال دهنده، کامپازیت به قدر کافی قوی نبوده و ذرات پرکننده به مجرد رسیدن به سطح، به دلیل سایش انتقالی تمایل به کنده شدن از ماتریس دارند(5). آغازگر واکنش پلیمریزاسیون کامپازیتها را فعال می‌نماید. ایجاد فعالیت ممکن است با واکنش شیمیایی یا قرارگیری در معرض نور با طول موج صحیح، آغاز گردد. غالب مواد ترمیمی کامپازیتی رایج امروزین متکی برآغاز پلیمریزه شدن با قرارگیری در معرض نور مرئی در دامنه 460 تا 480 نانومتر (نورآبی) می‌باشند.

ویژگی های فیزیکی کامپازیت رزین ها:

کامپازیتها در سالهای اخیر دائماً در حال پیشرفت بوده‌اند و این پیشرفت به حدی رسیده که آنها را با دوام، زیبا و قابل اعتماد نموده است. در استفاده توام با یکی از سیستم های اتصال دهنده، کامپازیتها پیوندی قابل اعتماد و بادوام به مینا پیدا می‌کنند. با وجود این که اتصال به عاج هنوز در حد اتصال به مینا قابل اعتماد نیست، ولی سیستم های اتصال یابنده به عاج نیز طی سالهای گذشته متداواماً بهبود یافته است. کامپازیتها ویژگی‌های نامطلوب متعددی دارند که برای حصول موفقیت بالینی دراز مدت باید برآنها غلبه کرد. انقباض حجمی حین پلیمریزاسیون این مواد می‌تواند به بزرگی 7 درصد بوده و ایجاد نیروی انقباضی 4 تا 7 مگاپاسکالی نماید که منجر به شکست و ترک برداشتن لبه‌های مینایی می‌گردد(6و7).

تنش‌های ناشی از انقباض که در مرحله قبل از حالت ژل مانند پلیمریزاسیون روی می‌دهند به شکل موثر توسط خمش و سیلان مواد مرتفع می‌گردند و تنش‌های باقیمانده در طول زمان می‌توانند منجر به خستگی داخلی ماده و یا  خستگی در حد فاصل رزین کامپازیت با دندان گردند. این تنش ها ممکن است موجب شکل‌گیری درز بین رزین ترمیمی و دیواره حفره بخصوص در نواحی دارای ضعیف ترین پیوند گردند(معمولاً عاج یا سمان). درزهای لبه‌ای ممکن است منجر به ریزنشت، حساسیت، تغییر رنگ لبه‌ای ترمیم و عود پوسیدگی گردد(8). روش‌های سخت کردن لایه‌لایه، کاربرد لاینرهای رزینی انعطاف پذیر و لاینرهای گلاس یونومر تقویت شده با رزین دیر سخت شونده، همگی برای کمک بر خنثی سازی اثرات تنش‌های پلیمریزاسیون و انقباض پیشنهاد شده‌اند(9). کامپازیتها ضریب انبساط حرارتی دو تا شش برابر بالاتر از نسج دندان دارند(10). این بدان معناست که کامپازیت در پاسخ به تغییرات درجه حرارت مثل زمان مصرف قهوه داغ یا بستنی به میزان بیش از نسوج دندان منبسط یا منقبض می‌شود. این عدم تطابق موجب از دست رفتن اتصال و ریزنشت بیشتری می‌گردد(8).

بهینه سازی مداوم سیستم های اتصال یابنده، به خنثی سازی برخی مشکلات ذاتی همراه با کامپازیتها کمک نموده است. کامپازیتهای بدون انقباض، روشهای نوردهی خزنده یا نوردهی با آغاز ملایم و قوس پرانرژی پلاسما و یا کاربرد نور لیزر به هدف به حداکثر رساندن ظرفیت پلیمریزاسیون  مورد تحقیق بوده و براساس فرضیه‌های مختلف استوارند که تلاش همه آنها افزایش پایداری در محیط پرتغییر و تحول دهان است(11).

ویژگی های کاربردی کامپازیت رزین ها:

یک فاکتور مهم برای کلینیسین در انتخاب کامپازیت رزین نحوه کاربرد ماده است. تنوع زیادی در ویسکوزیته‌ی کامپازیت رزین‌ها وجود دارد که ضرورتاً ارتباطی با محتوای فیلر ندارد. کامپازیت رزین‌ها براساس ویسکوزیته‌خود به انوع معمولی، قابل تراکم و قابل سیلان طبقه‌بندی می‌شوند. این ویسکوزیته به خوبی تخلخل ها و حبابها، روی تطابق ماده با دیواره حفره یا با لایه‌های قبلی کامپازیت اثر دارد. به هر حال، وقتی ویسکوزیته خیلی پایین باشد به عبارتی کامپازیت رزین فلو باشد خطر تخلخل‌های داخل ترمیم به همان نسبت افزایش می‌یابد(12).

مواد با درجه‌های ویسکوزیته مختلف در طبقه بندی‌های متفاوت حضور دارند که این به معنی وجود دامنه وسیعی از غلظت است. تغییرات اضافی در ویژگی‌های کاربردی با تغییرات در حرارت و رطوبت مشاهده شده است.

کامپازیت رزین‌ها مواد نرمی هستند و کار با آنها آسان است. وسایل زیادی از نظر تنوع شکل و پوشش سطح عرضه شده‌اند و برای قرار دادن و شکل دادن کامپازیت رزین‌ها در دسترس‌اند. محتویات کیت وسایل شامل یک وسیله‌ی تیغه‌دار، یک کاندنسور گرد کوچک با لبه‌های گرد شده و و قلم مو‌های مختلف است. یک گاز مرطوب شده با الکل یا رزین مایع ممکن است برای تمیز کردن قسمت فعال وسیله حین کار با رزین کامپازیت استفاده شود. این کار از چسبیدن ماده روی وسیله جلوگیری می‌کند. استفاده از رزین‌های مایع به عنوان لوبریکنت باید کاملاً کنترل شده باشد چون این مواد قابلیت رقیق کردن کامپازیت رزین و ایجاد تغییرات در ویژگی‌های فیزیکی را دارند. علاوه بر این الکل استفاده شده برای تمیز کردن وسایل باید کاملاً تبخیر شود تا از حل شدن رزین جلوگیری گردد(13).