در طول 150 سال گذشته، گاز طبیعی نقشی حیاتی را در زمینهی گسترش و توسعه صنایع جوامع پیشرفته و در حال توسعه بازی کرده و جانشینی کاملاً مناسب برای سوختهایی نظیر ذغال سنگ و نفت به شمار میآمد. به دلیل ارزانی و طبیعت دوست بودن این نوع سوخت

 (نسبت به باقی سوختهای فسیلی)، گاز طبیعی توانسته است جایگاه مناسبی را بهعنوان منبعای برای تامین انرژی امروز و فردا به دست آورد. گاز متان در مقایسه با سایر سوختهای فسیلی متداول، از پایینتــرین ارزش حرارتی برخوردار است و مانند سایر هیدروكربورها، قابلیت تبدیل به مواد با ارزش افزوده بالا را دارد. جایگزینی آن بهجای مصرف فرآوردههای نفتی تا حدودی میتواند صیانت از منابع باارزش نفتی را تسریع بخشد. همچنین، از آنجا كه از یك دهه گذشته، رویكرد جهانی به كاهش آلایندههای محیط زیست وارد مرحلهی نوینی شده، گسترش استفاده از گاز طبیعی بهعنوان سوختی پاك، در دستور كار اكثر كشورهای جهان از جمله ایران قرار گرفته است. شکل 1-1 نشان دهندهی میزان افزایش گرایش نسبت به گاز طبیعی در طی 36 سال (از سال 1973 تا 2009) بهعنوان یک منبع انرژی پرطرفدار میباشد [1]. در این نمودار بیشترین تامین کننده انرژی جهان همچنان منابع مربوط به نفت خام با 5/52% در سـال 1973 و 1/37% در سال 2009 معرفی میگردند؛ با این وجود میـزان استفاده از این منبع انـــرژی

 
شکل 1-1 . تحولات میزان مصرف منابع اصلی انرژی در سال 1973 و انتهای 2009
 
در 36 سال اخیر با 4/15% کاهش روبرو بوده و این در حالـی است که استفاده از گاز طبیــعی به عنوان منبع تامین انرژی با 2/5% رشد از 19% در سال 1973 به 2/24% در پایان سال 2009 رسیده است.
 
ایران، پل ارتباطی حوزهی دریای خزر و آسیای میانه در شمال با خلیج فارس و كشورهای هند و پاكستان در جنوب شرق كشور از یك طرف و تركیه و اروپا از طرف دیگر میباشد. بنابراین ایران با دارا بودن ذخایر عظیم گازطبیعی و سامانهی گستردهی انتقال گاز داخلی كشور، عامل تعیین كننده و مؤثری در تأمین بخشی از تقاضای بین المللی گازطبیعی بهشمار میرود. از سوی دیگر ایران بهعنوان بزرگترین تولیدكننده و مصرف كنندهی گاز در منطقه خاورمیانه، تمایل قابل ملاحظهای برای بهره گیری از مزیت نسبی گازطبیعی در اقتصاد ملی دارد. لذا سیاست جایگزینی گاز با سایر حاملهای انرژی متعارف مصرفی و ارتقای جایگاه كشور در بازارهای بین المللی گاز، بهعنوان اهداف بلند مدت سیاست انرژی كشور، همواره مدنظر بوده است. در ادامه تعاریفی دربارهی گاز طبیعی و شرایط تولید و انتقال گاز طبیعی در ایران و سایر کشورهای عمدهی تولید کننده مرور و بررسی میگردد.