در برنامه سوم و چهارم ، صادرات به عنوان یک عنصر موثر و کلیدی در توسعه اقتصادی کشور محسوب می گردد و بر آمادگی زیرساختهای فرهنگی و اجتماعی جهت بکارگیری استراتژی های صادراتی تأکیدمی گردد.
توسعه صادرات و ورود صحیح به بازارهای جهانی و حفظ شرایط ماندگاری در آن حاصل نمی شود مگر با ایجادیک راهبرد مشخص و پایدار صادراتی که بصورت قانون غیر قابل تغییر درآمده و هر کدام از دستگاههای اجرایی مرتبط با امر صادرات و همچنین اتحادیه ها و تشکلهای صادراتی و سازمانهای خدمات رسانی تجاری از قبیل بانکها ، بیمه ، حمل و نقل و . . . به وظایف خود به خوبی عمل نمایند و در جامعه نیز آمادگی فرهنگی تولید بهترین کالا برای صادرات بوجود می آید .
در این گزارش بطور مختصر و مفید به مفهوم صادرات و بازاریابی می پردازیم با این
شعار که :
« در دنیای آینده ، بازاریابی جهانی و جهان بازاری شدن ملاک عمل قرار می گیرد . »
در این پایان نامه ما به بررسی عملکرد بازاریابی صادراتی شرکت تهران گوار می پردازیم لذا این پایان نامه در پنج فصل تنظیم می گردد که در فصل اول به بیان کلیات تحقیق شامل تشریح موضوع،فرضیه های اساسی، ضرورت و اهمیت انجام تحقیق، جامعه آماری، نمونه گیری و روشهای تحلیل پرداخته خواهد شد.
در فصل دوم به پیشینه پژوهش می پردازیم که در نظر داریم با توجه به پیشینه گذشته تحقیق موردی سعی در کامل کردن آن می پردازیم .
در فصل سوم به بررسی روش تحقیق می پردازیم که در آن از چه نوع روش تحقیقی می خواهیم استفاده کنیم و معرفی حجم نمونه و جامعه آن می پر دازیم .
در فصل چهارم به بیان تحلیل داده ها می پردازیم و در انتها در فصل پنجم به بررسی نتیجه گیری و پیشنهادات می پردازیم .
1-2. مسأله تحقیق
به علت افزایش گرایش کشورمان به اقتصاد جهانی و توجه به توسعه صادرات غیر نفتی، عملکردبازاریابی صادراتی شرکت ها یکی از موضوعات کلیدی در این حیطه محسوب می شود . در بین صنایع مختلف صادراتی غیر نفتی ، صنعت مواد غذایی از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است و یکی از صنایع مهم ایرا ن بشمار می رود بطوریکه در سبد کالاهای صادراتی غیر نفتی بعد از صنعت پتروشیمی با 18 درصد سهم صادرات رتبه دوم را به خود اختصاص داده است . با توجه به افزایش تولیدات این صنعت، صادرات مواد غذایی از ظرفیت بالقوه بالایی برخوردار است و متوسط رشد 50 درصدی صادرات را از لحاظ ارزش طی سال 84 به خود اختصاص داده است . در این صنعت تولیدکنندگان زیادی در کشور وجود دارد اما سهم صادرات این شرکت ها نسبت به تولیدات آنها کم است . که این موضوع ناشی از عوامل متعددی است که بر عملکردبازاریابی صادراتی موثر است. دراین تحقیق به بررسی چهار عامل کلی اثرگذار بر عملکرد صادراتی پرداخته می شود تا عوامل اثر گذار بر عملکرد بازاریابی صادراتی شرکتها از میان این مجموعه عوامل شناسایی شود و همچنین میزان اثر آنها مورد سنجش قرار گیرد .
1-3. تشریح و بیان موضوع
تعداد زیادی از مطالعات بازاریابی صادراتی به شناسایی عوامل داخلی و خارجی که عملکرد و رفتار شرکت را در بازارهای صادراتی تحت تأثیر قرار میدهند پرداختهاند. که تعدادی از این مطالعات عبارتند از: ابیواسلتر(1989)، بیلکی(1978)، جموندن(1991)، کاوسگیل وزو(1994)، دومینگوزوسکویرا(1993) و والترز و سامی(1990). در این مطالعات مجموعه عواملی، به عنوان عوامل اثر گذار شناسایی شدهاند که عبارتند از:
- اندازه شرکت. کاوسگیل و نور (1987) و کریستنسن(1987) به این نتیجه رسیدند که مناسبترین شرکتها برای صادرات، شرکتهای بزرگ هستند. سزینکوتا و جانسون(1983) اظهار کردند که اندازه هیچ اثری بر روی فعالیتهای صادراتی ندارد.
- تجربه صادراتی. در تحقیق انجام گرفته توسط مدسن(1989) مشخص شد که تجربه صادراتی یک اثر مثبت بر روی عملکرد بازاریابی صادراتی دارد
- تکنولوژی تولید. بیشتر یافتهها نشان میدهند که قوتهای تکنولوژیکی به طور مثبت با صادرات مرتبط هستند. (ابی و اسلتر، 1989 ،55) ولی کریستنسن (1987) نشان داد که هیچ ارتباطی بین تکنولوژی و عملکرد صادراتی وجود ندارد.
- قیمت. کیرپالانی و مکینتوش(1980)، مدسن(1989) نشان دادند که قیمت رقابتی صادراتی به طور مثبت با عملکرد بازاریابی صادراتی ارتباط دارد.
- جهتگیری بازار محلی. یافتههای تحقیقات نشان دادند که جهتگیری به سمت بازار محلی یک مانع اصلی برای تعهد و درگیر بودن در صادرات برای شرکت است و یک ارتباط منفی با صادرات شرکت دارد. (کایناک و کوتاری،1984،9) یک ارتباط منفی بین جذابیت بازار محلی و رشد صادراتی گزارش شده است. (مدسن،1989،43 )
- فاکتورهای محیطی زمینهای. موانع تجاری، تفاوتهای فرهنگی و فواصل فیزیکی با بازارهای صادراتی به عنوان عواملی که نقش بازدارنده در توسعه و موفقیت صادرات بازی میکنند شناسایی شده اند. (کاوسگیل،1984، 197) با این وجود تلاشهای تجربی برخلاف این الگوی عمومی انجام گرفتهاند نشان دادند که این عوامل اثر معنیداری بر روی عملکرد، رفتار و گرایش صادراتی ندارند. ( مدسن، 1989، 44)
کتسیکس، پیرسی وایوننیدیز و همچنین لی و گریفیس طی تحقیقاتی در سالهای 1995 و 2003 عواملی را به عنوان تعیین کننده های عملکرد صادراتی معرفی کردند که مبنای اصلی پژوهش در این پایان نامه است. در زیر به طور خلاصه به معرفی این عوامل خواهیم پرداخت.
1. اندازه شرکت
سه عامل اساسی که منجر به شکلگیری انتظاراتی مبنی بر اینکه اندازه شرکت به طور مثبت با عملکرد بازاریابی صادراتی مرتبط است
عبارت است از: منابع سازمانی، صرفهجویی نسبت به مقیاس و برداشت از خطرات موجود در فعالیتهای بینالمللی. اندازه شرکت در این تحقیق براساس تعداد افرادی که در شرکت درگیر با فعالیتهای صادراتی هستند مورد سنجش قرار گرفته است.
2. تجربه صادراتی
با افزایش تجربه صادراتی، شرکتها اطمینان بیشتری از فعالیتهای صادراتیشان دارند و درک بهتری از مکانیزم بازار خارجی دارند و شبکه ارتباطات وسیعی با مشتریان ایجاد میکنند؛ در نتیجه طراحی وانجام برنامههای صادراتی را بطور مؤثرتر دنبال خواهند کرد. انتظار می رود که صادرکنندگان با تجربه در مقایسه با دیگران بهتر عمل کنند.
3. محرک صادراتی
در تمرکز بر روی تلاشهای شرکتها در شناسایی و بهرهگرفتن از فرصتهای بازار خارجی، محققین بازاریابی صادراتی محرکهای صادراتی اثرگذار و منفعل را از هم جدا کردهاند. محرک اثرگذار در ارتباط با رفتار جسورانه شرکت و تعهد آن به انجام تحقیق برای فرصتهای صادرات است (عوامل کششی). محرک انفعالی در ارتباط با عکسالعمل شرکت به تغییرات شرایط و بازتاب کننده گرایش منفعل در جستجوی فرصتهای صادراتی است. (عوامل فشاری) پس تصمیمگیری صادراتی به طور همزمان با عناصر اثرگذار و انفعالی درگیر است.
4. مشکلات صادرات
وجود مشکلات توانایی جستجو کردن، مشخص کردن و بهره گرفتن از فرصتهای بازار صادراتی را محدود میکند و به نو به خود منجر به عملکرد پایین صادراتی میگردد.
5. مزیت رقابتی
میل و ظرفیت شرکتی برای ایجاد و حفظ فعالیت صادراتی منظم به موقعیت رقابتی آن در بازارهای خارجی مورد هدف بستگی دارد. شرکتها ممکن است قادر به انتخاب تعدادی از شیوههای مختلف برای رقابت کردن در بازارهای صادراتی باشند. ویژگی بازار صادراتی مقصد یک عامل اثر گذار در پذیرش موضع رقابتی مناسب است که منجر به بقا و موفقیت صادراتی میشود. با توجه به این موضوعات ارتباطی مستقیمی بین مزیتهای رقابتی و عملکرد بازاریابی صادراتی وجود دارد.
6. تعهد صادراتی
تعهد مدیریت به فعالیتهای صادراتی یک اثر قوی بر روی موفقیت و رفتار صادراتی تولید کنندگان دارد. برای اطمینان از بقا صادرات و حفظ عملیات منظم صادراتی درک نگرشهای خریداران خارجی و انجام فعالیتهای بازاریابی پیشرفته اساسی است که به منظور ایجاد چنین ظرفیتی، تعهد مدیریت به انجام چنین فعالیت هایی اهمیت بسزایی دارد.
7. استراتژی محصول صادراتی
استراتژی محصول صادراتی به درجهای که یک شرکت محصولاتش را یکسان سازی یا مطابقت میدهد، بر میگردد. برای صادر کنندگان ارائه کردن محصولات یکسان به بخشهای مختلف مشتریان در سراسر دنیا موجب بیاعتنایی مشتریان خارجی و رفتن آنها سراغ محصولات رقبا خواهد شد.
اما شرکتهایی که محصولات خود را مطابقت میدهند در برآوردن نیازها و خواستههای مشتریان متفاوت موفق خواهند شد که آن منجر به افزایش عملکرد شرکت میگردد.
8. استراتژی قیمت گذاری صادراتی
استراتژیهای قیمتگذاری صادراتی در این تحقیق به یکسان سازی یا مطابقت سیاستهای قیمتگذاری بینالمللی بر میگردد. تحقیقات اظهار کرده اند که تطابق در قیمتگذاری به شرکت اجازه میدهد که شرایط رقابتی محلی خود را تنظیم کند. بنابراین توانایی خود را در ایجاد موقعیت در بازار افزایش دهد و باعث موفقیت صادراتیش گردد.
9. استراتژی کانالهای صادراتی
استراتژیهای کانالهای صادراتی به دو قسمت مستقیم و غیرمستقیم طبقهبندی میگردد. در صادرات مستقیم، صادر کنندگان به طور مستقیم کالا را به وارد کننده یا خریداری که در بازار خارجی قرار دارد میفروشد. صادرات مستقیم چندین مزیت دارد. برای مثال، آن به دانش بهتر از بازارهای صادراتی که نتیجه تماس مستقیم است منجر میگردد. صادرکنندگانی که استراتژی کانال مستقیم را به کار میبرند میتواند اطلاعات زیادی از بازار جمع کنند و بتوانند نسبت به تغییرات بازار صادراتی سریع عکسالعمل نشان دهند.
10. استراتژی ترفیعات صادراتی
تبلیغات و ترفیعات تجاری دو طبقه از ترفیعات صادراتی هستند.
1-4. ضرورت انجام تحقیق
با توجه به ضرورت و اهمیت توسعه فعالیتهای صادراتی، شرکتها برای بقاء و موفقیت در این فعالیتها نیازمند به شناسایی عوامل اثر گذار و همچنین سنجش میزان تأثیر این عوامل بر عملکردبازاریابی صادراتی شان هستند و با توجه به اینکه در این حیطه تحقیقات جامع و کاملی در صنعت موادغذایی صورت نگرفته است ضروری است که به منظور بهبود عملکرد صادراتی بررسی کاملی از عوامل اثرگذار بر عملکرد صادراتی صورت گیرد.
1-5. فرضیه های انجام تحقیق
- اندازه شرکت تهران گوار به طور مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی آن شرکت ارتباط دارد.
- تجربه شرکت تهران گوار در فعالیتهای صادراتی به طور مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی آن شرکت ارتباط دارد.
- سطوح بالاتری از محرک صادراتی اثر گذار (انفعالی) به طور مستقیم (معکوس) با عملکرد بازاریابی صادراتی آن شرکت ارتباط دارد.
- مشکلات صادراتی تجربه شده بوسیله شرکت تهران گوار به طور معکوس با عملکرد بازاریابی صادراتی آن شرکت ارتباط دارد.
- 5. مزیتهای رقابتی در بازارهای صادراتی به طور مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی آن شرکت ارتباط دارد.
- تعهد به صادرات به طور مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی شرکت تهران گوار ارتباط دارد.
- استراتژی تطابق محصول به طور مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی شرکت تهران گوار ارتباط دارد.
- استراتژی تطابق قیمتگذاری به طور مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی شرکت تهران گوار ارتباط دارد.
- استفاده از کانال صادرات مستقیم دارای رابطه مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی است.
- هزینههای تبلیغات خارجی به طور مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی آن شرکت ارتباط دارد.
1-6. اهداف تحقیق:
- بررسی رابطه اندازه شرکت به طور مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی .
- بررسی رابطه تجربه شرکت در فعالیتهای صادراتی به طور مستقیم با عملکردبازاریابی صادراتی
- بررسی رابطه سطوح بالاتری از محرک صادراتی اثر گذار (انفعالی) به طور مستقیم (معکوس) با عملکرد بازاریابی صادراتی
- بررسی رابطه مشکلات صادراتی تجربه شده بوسیله شرکت به طور معکوس با عملکرد بازاریابی صادراتی
- بررسی رابطه مزیتهای رقابتی در بازارهای صادراتی به بازاریابی طور مستقیم با عملکرد صادراتی
6.بررسی رابطه تعهد به صادرات به طور مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی
7.بررسی رابطه استراتژی تطابق محصول به طور مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی
8.بررسی رابطه استراتژی تطابق قیمتگذاری به طور مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی
9.بررسی رابطه استفاده از کانال صادرات مستقیم دارای رابطه مستقیم با عملکرد بازاریابی صادراتی
10.بررسی رابطه هزینههای تبلیغات خارجی به طور مستقیم با عملکردبازاریابی صادراتی
اهداف جزیی
بررسی رابطه میزان تأثیر هر یک از این عوامل بر عملکرد بازاریابی صادراتی
1-7. نتایج مورد انتظار پس از انجام تحقیق
پس از انجام این تحقیق انتظار میرود که عوامل مؤثر بر عملکرد بازاریابی صادراتی شرکتهای تولیدکننده موادغذایی شناسایی شود و راهکارهایی جهت بهبود عملکرد بازاریابی صادراتی ارائه گردد.
1-8. روش انجام تحقیق
در تحقیق حاضر اطلاعات به دست آمده با استفاده از شیوه های آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهند گرفت، لذا در تحلیل توصیفی از جدول توزیع فراوانی، شاخص های مرکزی، پراکندگی و نمودارها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS استفاده می گردد .
1-9. روش گردآوری اطلاعات
مطالعه و دسته بندی اطلاعات و از طریق فیش برداری داده ها
مهمترین روشهای گردآوری اطلاعات در این تحقیق بدین شرح است.
الف) مطالعات کتابخانه ای
در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع، از منابع کتابخانه ای، مقالات، کتابهای مورد نیاز و نیز از اینترنت استفاده گردیده است.
ب) تحقیقات میدانی
تحقیقات میدانی شامل جمع آوری داده ها توسط پرسشنامه است. در جدول شماره 3-1 معیارهای مورد استفاده هر گروه از متغیرها را نشان می دهد. با استفاده از پرسشنامه تنظیمی که در پیوست آورده شده است داده های مربوطه از شرکت ها جمع آوری گردید.