کاربرد نظریه های ” مسئولیت جانشین ” در قانون تجارت بین الملل بحث جدیدی است و در قرن اخیر گسترش پیدا کرده است. مسئولیت جانشین یک وضع قانون منصفانه است که  به بستانکاران شرکت این اجازه را میدهد تا زیان های حاصل از شرکتی دیگر را که دارایی خود از شرکت بدهکار را ادغام یا جمع کرده است، مورد جستجو قرار دهند.

در بسیاری از کنفرانسهای عمومی برگزار شده در منطقه ی Washington beltway ، اداره های رتبه بالای دولتی مختلفی در BIS,OFAC,DDTC,CBBP ” به صورت محرمانه” باخبر شدند که از این پس خریداران دارایی ، مسؤل هرگونه تغییر قبلی در قوانین صادرات یا واردات توسط فروشنده می باشند. . با توجه به موضوع همیشگی  سازماندهی مجدد شرکت ها و خرید دارایی ها، هر شرکتی که کالا، خدمات، نرم افزار و یک فناوری را صادر یا وارد می نماید، تحت تاثیر این عملکرد های جدید قرار می گیرد. این پژوهش به طور مختصر توسعه ی تاریخی و سیاست های کلی متضمن قوانین تجارت بین الملل را  توضیح داده و قانون مسئولیت جانشین را خلاصه کرده و نحوه ی اعمال آن توسط دادگاه های فدرال در اقدامات اجرایی به موجب قوانین فدرال را شرح می دهد. همچنین تلاش های سازمانهای اجرایی قوانین تجارت بین الملل برای وارد کردن مسئولیت جانشین در نظام های قانونی مربوطه را توصیف می کند.در قسمت بعدی بررسی می کند که آیا اضافه کردن مفاهیم مسئولیت جانشین در قوانین تجارت بین الملل می تواند تحت قوانین اجرا شده توسط سازمان های اجرائی توجیه شود.سپس مجددا این سوال را می پرسد که عملکردهای سازمانی، چگونه مفاهیم قضائی را در نقش مناسب مسئولیت جانشین در اجرای قوانین فدرال را منعکس می کنند. نهایتا بررسی می کند که آیا مسئولیت جانشین از نقطه نظرهای مختلف معقول، سیاست های عمومی، و قانون اساسی  با مقررات تجارت بین الملل سازگار است یا خیر؟نتایج به دست آمده از این پژوهش حاکی از آن است  که، اولا، مسئولیت جانشین به صورت واضح توسط قوانین مربوطه مجاز نیست، و در هر صورت تناسب درمانی ضعیفی با قانون تجارت بین الملل دارد؛ دوم اینکه مسئولیت جانشین برای پیشبرد هر سیاست عمومی که در قانون تجارت بین الملل اعمال شده، ناموفق بوده و در واقع به ضرر برخی سیاست های عمومی مهم عمل می کند؛ و سوم اینکه، ادغام مسئولیت جانشین در قوانین تجارت بین الملل، متمم پنجم تشریفات قانونی را تقض می کند.به طور مختصر، مسئولیت جانشین درمانی بر بیماری ناموجود است، مانند تمامی داروها عوارض جانبی نامطلوبی هم دارد. در نهایت به طور کلی، این پژوهش درس های استنباط شده از این مطالعه را برای بالا بردن سطح درک ما از مسئله ی دقت و قدرت سازمان مدیریتی، تعمیم می دهد.                                                                                  

واژگان کلیدی: تجارت بین الملل، مسئولیت جانشین ، قانون فدرال، خرید دارایی

• بیان مسأله

 

بحث کاربرد نظریه های ” مسئولیت جانشین ” در قانون تجارت بین الملل جدیداو در دهه های اخیرتوسعه یافته است. البته در مقابل مسأله جانشینی دولتها پدیده ی جدیدی نیست و کمسیون حقوق بین الملل در هنگام تدوین پیش نویس کنوانسیونهای 1978وین در مورد جانشینی دولتها در معاهدات و کنواسیون 1983 وین در مورد جانشینی دولتها در اموال ،آرشیو و قروض موادی به آن اختصاص داده است .

طبق ماده 2 بند یک کنواسیون 1978 اصطلاح جانشینی دولتهابر جانشینی یک دولت بجای دولت دیگر در مسأله ی مسئولیت ناشی از روابط بین المللی یک سرزمین اطلاق میگردد. در مورد جانشینی دولتها در اموال ،آرشیو و قروض ،کنوانسیون 1983 در مواد 7،19،32 به این امر اشاره می کند که مسأله جانشینی فقط تعیین آثارجانشینی مسئولیت دولتها در مورد “میراث”دولت پیشین یعنی اموال،آرشیو و قروض می باشد.انتقال اموال از دولت پیشین به دولت جانشین سبب میشود که دولت پیشین دیگر حقوقی نسبت به آن اموال نداشته باشد]1.[حال باید دید در عرصه ی حقوق تجارت بین الملل که به جای دولتها معمولا شرکتهای فراملی فعالیت می کنند هرچند در برخی از کشورها خصوصأ ایالات متحده آمریکا تعداد شرکتهای دولتی ویا تحت کنترل دولت بسیار بیشتر از آن چیزی که تصور می کنیم. شاید دلیل این موضوع این باشد که در ایالات متحده آمریکا موضوع تأمین منافع عمومی توسط شرکتها مورد توجه بوده است.دکترین ایالات متحده آمریکا بر این باور است که “شرکت، سازمانی است اقتصادی که اهداف عمومی را نیز تعقیب می کند”]2،10،11[ .  در مواقعی مثل خرید دارایی یک شرکت توسط شرکت دیگر یا ادغام یک شرکت با شرکتی دیگر به طور کلی تعهدات ،اموال،قروض فروشندگان دارایی و سهام این شرکتها و در واقع مسأله ی مسئولیت جانشین به چه نحوی بررسی میگردد و آیا تا به حال در قوانین تجارت بین الملل موادی به این موضوع اختصاص یافته یا خیر؟

مسئولیت جانشین، به منظور ایجاد و وضع یک نوع قانون متعادل است که به منظور تسهیل در مراجعه بستانکاران به شرکت، این اجازه را میدهد تامطالبات و زیان های حاصل از شرکتی که اموال و دارایی و سهام خود را فروخته یا با شرکتی دیگر ادغام کرده است رابستانند.دفاتر نمایندگی فدرال، که با ترویج و انتشار قوانین و به منظور اجرای قوانین تجارت بین الملل، زیر بار مسئولیت قرار گرفته اند، به دنبال این بوده اند که تلاش های موفقیت آمیز گاه و بیگاه خود را به منظور تحمیل مسئولیت های جانشینی در زمینه های گوناگون، توجیه نمایند اما، هیچ یک نتوانسته اند به مجوزی قانونی دست پیدا کنند، و هیچ یک نمی توانند توضیحات سیاسی متقاعد کننده ای را درباره ی فعالیت های اجرائی غیر منصفانه ی خود طرح نمایند. همانطور که دستگاه قضایی ایالات متحده در تعیین تکلیف موضوع مسئولیت اجتماعی شرکتها در ایالات متحده آمریکا با بن بست مواجه شده است و به دلیل بی نتیجه ماندن تلاشها در چارچوب سیستم قضایی، نظریه ” مسئولیت اجتماعی شرکت” ها مثل نظریه جانشینی مسئولیت عمدتأ در چارچوب دکترین توسعه یافته است.]2،12[و لازم است که چنین عملکردهایی بیش از پیش مورد توجه و بررسی قرار گیرند.

این غیر ممکن است با اطمینان بدانیم که چرا دفاتر اجرائی اخیرا شروع به وارد کردن مسئولیت های جانشینی در قوانین تجارت بین الملل هستند. با توجه به زمان پس از جنگ نرم، یکی از دلایل ممکن می تواند بررسی عمومی افزایش یافته در مورد اقدامات امنیتی در مقابل تروریسم (یا عدم وجود آن) باشد، که توسط شعبه های اجرایی انجام شده اند. تروریسم مسئله ای پر هیاهو است به نحوی که سازمان های فدرال جرات نمی کنند که در برخورد با صادرات و واردات و ایجاد و نقض قوانین، که ممکن است تهدیدی برای امنیت ملی به نظر آیند، غیر فعال باشند. مسئولیت فزاینده ی گماشته شده بر دوش این سازمانها به منظور کشف و جلوگیری از چنین نقض هائی، همواره با افزایش بودجه و منابع انسانی همراه نیست، بنابراین سازمان ها می بایست عمدتا به طور شخصی صنعت خود را به چرخه در آورند. CBP با سیاست گذاری و نقض های فاش شده ی ارادی در قوانین ایجاد شده ی خود، مسئولیت خود را به خوبی پذیرفته است. دیگر سازمان ها، مانند سازمان های قانون گذار صادراتی، شدیدا تاکید به بازداشت دارند . صاحبان مقام  در سازمان ها ممکن است اینگونه فکر کنند که بازداشت تاثیرگذارترین راه برای این باشد که به دلیل اتهامات نقض وارده بتوانند جریمه های با مقادیر بالا را به صورت علنی (به طور ایده آل، شرکت های شناخته شده) در مقررات صادرات اعلام کنند. در ادامه، مسئولیت جانشین ممکن است به کمک چنین سازمان هائی بیاید تا با توسعه ی نمونه های به هم پیوسته، بازداری بیشتری به عمل آید تا متهمان بزرگ و سرمایه دار نیز دستگیر شوند. 

• ضرورت پژوهش

اگر توافق مسئولیت جانشین در قوانین تجارت بین الملل با نیت افزایش بازداشت اعمال شود، این سوال پیش خواهد آمد که آیا چنین سنجش هایی مستقیما بر افراد و سازمان هائی که دست به نقض قانون می زنند، تاثیر گذار است یا خیر؟. و آنسوی چنین سوالاتی، قانونی بودن و مشروعیت چنین عملکردی،  شایسته ی دقت بیشتر نسبت به چیزی است که در حال حاضر به آن داده می شود. به این منظور، این پژوهش تجزیه و تحلیلی را بر مسئله ی افزایش اهمیت و مورد مطالعه قرار دادن چگونگی استفاده ی سازمان های قانون گذار فدرال و کاربرد اخیر آنها از مسئولیت جانشین با استفاده از اختیار خود به منظور دستیابی به چیزی که Laura Nade آن را “عدالت ناچیز” نامید، که به طور عمده از بی عدالتی سیستمی تشکیل می شود، ارائه می کند.

• هدف پژوهش

 عمده ی هدف این پژوهش بر شیوه هائی است که سازمان های قانون گذار تجارت بین الملل، شروع به ترکیب اصول عادلانه ی مسئولیت جانشین ها – یا به طور دقیق تر، انحرافی از آن اصول- در نظام های قانون گذار تجارت به منظور توجیه تنبیه خریداران بی گناه به اتهام نقض قوانین تجارت بین الملل که به طور کامل به وسیله ی احزاب مختلف یا فروشندگان دارایی انجام شده است، می نمایند.

• تعریف اصطلاحات

1-4-1- جانشینی مسؤلیت

مسئولیت جانشین یک وضع قانون منصفانه است که  به بستانکاران شرکت این اجازه را میدهد تا زیان های حاصل از شرکتی دیگر را که دارایی خود از شرکت بدهکار را ادغام یا جمع کرده است، مورد جستجو قرار دهند.

1-4-2-  تجارت بین الملل

“تعاریف مختلفی برای تجارت بین الملل ارائه شده است که شاید کوتاه ترین و روشن ترین تعریف آن است که گفته شود :تجارت بین المللی عبارت از گذر وعبور کالا و خدمات ازمرز می باشد”]3[.و یا  زمینه ای بسیار فنی در امر صادرات وواردات کالا و خدمات وتجهیزات و فن آوری،تکنولوژی و…. در عرصه ی فراملی است، که با وکلای حرفه ای سر و کار دارد واین وکلا معمولا در مقررات صادرات و یا واردات تخصص دارند. به دلیل طبیعت فنی آنها، مقررات و راهنمائی های سازمانی نقش نافذی در تجزیه و تحلیل قانونی تجارت بین الملل دارند.

1-4-3- قانون فدرال

 قانون فدرال در مورد مسئولیت جانشین به طور گسترده ای ساخته ی دادگاه ها هستند. در حالی که برخی از قوانین فدرال اجازه ی مسئولیت جانشین را می دهند، اما عواقب و مسئولیت های محتمل ناشی از خرید یا تملک امتیاز یک نهاد تجاری را تعریف نمی کنند. . درنتیجه دادگاه ها برای تعیین استانداردها از دستگاه های خود استفاده کرده و نظام قانونی مشترک مسئولیت جانشین  را براساس دستورالعمل های منصفانه ایجاد کرده اند. این دستورالعمل ها باید به طور کلی توسط قانون برای یک دادگاه مجاز باشند تا بتوانند شخصی را مسئول فعالیت ها یا جرم های شخص دیگر طبق قوانین فدرال نمایند، مگر اینکه دادگاه بتواند توسعه پذیری مسئولیت را با ارجاع به سیاست یا مجوز قانون گذای توجیه نماید که می تواند با محدود کردن مسئولیت ها به عوامل مشخصی به خدمت گرفته شود.

چنین برنامه هایی شامل همکاری فرهنگی-تجاری در مقابل تروریسم (C-TPAT)، مجری خودارزیابی (ISA)،  و تجارت امن و آزاد (FAST).

برخی سازمان ها، مانند BIS، با سبک کردن غرامت ها برای نقض های انجام شده به وسیله ی مجرمان، به دنبال این هستند که مردم را به معرفی داوطلبانه ی خود ترغیب نمایند.

عدالت ناچیز: LAURA NADER به قانون نگاه می کند (شرکای عمومی 1981)

Coffman v، خدمات حمایتی Chugach، 411  F .3d  1231، 1236 (یازدهمین محفل، 2005) (توجه کنید که، اگرچه پیمان حقوق استخدام و استخدام مجدد خدمات متحد سال 1994 اجازه ی جانشینی را به کارمندان می دهد، که کلمه ی “جانشینی در بهره” را معنا نمی کند).

وجه اشتراک غالب شهرهای ایرانی دیرینه کهن آنهاست ومنهای شهرهای جدید الاحداث وشهرکهای اقماری نوبنیان که با رعایت سیاستهای عمومی شهرسازی کشور درچندساله اخیر و عمومأ به جهت سرریز جمعیتی شهرهای قبلی پدید آمدند، اغلب شهرهای ایرانی تاریخی هستند.

هرکدام از آنها در مرتبه ای خاص از اصالت تاریخی وغنای ساختاری وکالبدی قرار گرفته ویکسان نیستند. شهر وشهروند از جمله حوزه هایی است که تحت شعاع وتحت تأثیر فرایند یکصدساله مدرنیته در ایران قرار گرفت و با تغییر در شیوه های زیستی، با نیازها و سلایق مواجه شد. در ابتدا کالبد شهر های موجود که همان بافتهای تاریخی و ثروتهای ملی وهویت ماندگار شهرهای ما محسوب می شود به سبب ویژگیهای خاص،پاسخگوی پیشرفتهای روز به نظر نرسیدند و در تقابل با ساخت و سازهای جدید و طرحهای مدرن شهری حقیر شمرده شدند. شهرنشینی شتابان و بی رویه، رشد و گسترش ناموزون شهری، رکود و فرسودگی بافت تاریخی در شهرهای ایران در چند دهۀ اخیر چنان ابعاد گسترده ای به خود گرفته که هویّت و حیات مدنی فضاهای شهری را به عنوان مکانی برای رشد و توسعۀ انسان زیر سؤال برده و از هم اکنون سیاست ها و برنامه های مناسب برای حل این مشکلات اندیشیده نشود، بی شک آنچه امروزه ان را مشکل می خوانیم، فردا یک فاجعه خواهد شد.

ارزیابی مستمّر سیاست ها و برنامه های عمران شهری به ویژه در مورد ساماندهی بافت قدیم ضروری است. از جمله طرحهای حفاظت جهت دخالت سازنده، مقاوم سازی شهر از درون برای حفظ ارزشهای ملی و ثروتهای فرهنگی- تارخی و افزایش ضریب ایمنی آنها در مقایل بلایای طبیعی به ویژه زلزله است و از طرف دیگر، تأمین امنیّت اجتماعی از ضروریّات شهرسازی و برنامه ریزی شهری امروز ایران محسوب می شود. سیاستگذاری جهت بهسازی و نوسازی مستمربافتهای شهری و سازگاری کردن آنها با اوضاع محیط جغرافیایی(محیط طبیعی و فرهنگی) و مقاوم سازی حفظ میراث فرهنگی و افزایش ضریب ایمنی آنها، شرایط تأمین مدیریّت بحران در شهر و پایداری شهری را تحقق می بخشد. سیاستهای غلط در این زمینه باعث تخریب محیط و از بین رفتن سرمایه های مادّی و معنوی و مشکلات جدّی در مقابل تحوّلات مثبت و مؤثر نظامهای شهری خواهد شد. شرط لازم برای مداخله صحیح و مؤثر برای احیای بافتهای شهری تهیّه و اجرای دقیق سیاستها و برنامه ها به منظور توسعه و تکامل پایداری فضاهای شهری است. در حال حاضر با گذشت بیش از یک قرن و نیم از آغاز جنبش حفاظت از ثروتهای فرهنگی- تاریخی در دنیا، تجارب حاصل از مکاتب و رویکردهای گوناگون در زمینۀ بهسازی و توسازی و مرمّت آثار و ابنیه بسیار قابل توجّه است. مساله بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده به عنوان یکی از مسایل مهم شهری در تمام دنیا مورد توجه قرار گرفته، در ایران نیز پژوهشها، طرحها، مطالعات و پروژه های متعددی با دیدگاهها و نظرات مختلف به مسایل بافتهای تاریخی و پیشنهاد در راهکارهایی برای باززنده سازی آنها پرداخته اند با این وجود بافتهای فرسوده و تاریخی هنوز هم به عنوان مسالۀ دارترین مناطق شهری به شمار می رود که با مشکلات بسیاری روبرو هستند. مشکلاتی که هنوز دامنگیر تمامی شهرها را در بر گرفته است اگرچه بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده به دلیل اهمیت و حساسیت آنها از ابعاد فرهنگی، اقتصادی ، اجتماعی و کالبدی از سوی اندیشمندان و گروههای مختلف بارها با عناوینمتفاوت مورد تایید قرار گرفته شده است.

 

 

1-1- بیان مسأله

در اینکه شهر پدیده ای تاریخیاست، تردیدی وجود ندارد، چنین پدیده ای نمی تواند از پیشینهخود بگسلد، از این رو در رشد و توسعه فضایی- کالبدی توجه به ویژگیهای بومی ضروری است. بخش چشمگیری از تاریخ و فرهنگ شهر در کالبد آن تجلی می یابد که نشان دهنده ارزشها، باورها، اعتقادات، هنرها، توان فنی و ساختار اجتماعی- اقتصادی و سیاسی نسلهای گذشته است(ابلقی،1380،ص113). بافتهای قدیمی به همراه عناصر و فضاهای شهری درون خود مانند شبکه معابر، بازارها، مساجد و کاروانسرا و غیره، علاوه بر شکل فیزیکی و خصوصیات کالبدی، ارزشهای فرهنگی، اجتماعی و تاریخی ویژه ای را نیز در خود نهفته دارند(مشهدیزاده، 1378،صص 7و381).تحولات زندگی شهر نشینی چند دهه اخیر بافتهای قدیمی را با مشکلات عدیده ای در ابعاد مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، تأسیسات و تجهیزات شهری و سایر امکانات شهری مواجه ساخته است، که همه این عوامل دست به دست هم داده و زمینه مناسبی را برای فرسودگیاین بافتهای با ارزش و تاریخی فراهم نموده است. مطالعات گوناگون در نواحی کهن و قدیمی شهرها در ایران نشان می دهد که نحوه برخورد با این نواحی عمدتاً مبتنی بر حفظ و مرمت تک بناهای باارزش بوده است و کمتر به برنامه ریزی مشخص برای باز زنده سازی و باز گرداندن زندگی اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی این نواحی اندیشیده شده است(بوچانی، 1383،ص 59).در حالیکه بهسازی و نوسازی فضاهای زیستی فقط ساخت و سازهای فیزیکی و کالبدی شهر، بافتهای تاریخی و قدیمی را در برنمی گیرد، بلکه بهسازی و نوسازی شهری، بهسازی ساختار اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، اداری و فرهنگی شهر و همچنین بافتهای جدید، خودرو و غیر رسمی و به طور خلاصه بافتهای مشکل زای شهری را شامل می شود و در نواحی مختلف جغرافیایی با توجه به ویژگیهای محیطی گوناگون اقدامات خاص آن باید انجام گیرد(شماعی و پوراحمد،1384،ص 5). در نتیجه می توان گفت رکود و فرسودگی در بخشهای مرکزی شهری با بافتهای قدیمی ناشی از فقر و محرومیت اجتماعی است که با بهبودآن ، شرایط توسعه و تکامل مهیا خواهد شد(روبرت، 1982، صص 10- 8).

نمونه موردی تحقیق حاضر محله سورومی باشد در غرب ساختار کالبدی و سازمان فضایی شهر بندرعباس واقع شده است و از نظر نقش و عملکرد اقتصادی و فرهنگی دارای وجوه و جایگاه متفاوتی در مقایسه با مناطق توسعه یافته جدید و نهایتأ در ارتباط با پیکره کلی شهر دارا می باشد. این محله چون به دریا نزدیک است استقرار اسکله و قرار گرفتن بازار ماهی فروشها در ابتدای بافت تاریخی و فراهم کردن پتانسیل ها و کارکردها ی اقتصادی شهر تأثیر چشمگیری داشته و دارد. این پژوهش در پی آنست که به شناخت نقاط ضعف و قوت، امکان سنجی تجدید حیات و ساماندهی کالبدی- فضایی محله سورو در بافت قدیم شهر بندرعباس بپردازد. این محله از قدیمی ترین محله های شهر بندرعباس است و به سبب نزدیکی به هرمز و دیگری قرار گرفتن در مسیر راه تجاری فارس به هرمزاهمیت خود را دردوره های پس ازاین نیز از دست ندادهاست. در روزگار ساسانی ، این ناحیه از مراکز مهم داد وستد و بازرگانی به شمار رفته است.بررسی ها نشان می دهد که این محله با مشکلاتی از قبیل فقدان حداقل دسترسی های سواره لازم، کمبود و نارسایی فضاهای خدماتی، آموزشی، امكانات بهداشتی، ناشناخته ماندن ارزشهای فرهنگی- تاریخی نهفته در این محله و مهاجرت ساکنین اصیل و بومی به دلایل مشکلات مذکور و سکنی گزیدن روستائیان و قشر کم درآمد جامعه در این محله مواجه است اینکه در زمینه موضوع این تحقیق با کنکاشی که اینجانب به عمل آورده ام هیچ گونه مطالعه اساسی در این زمینه در این استان(هرمزگان) در نتیجه سابقه و الگویی برای روش شناسی تحقیق در اختیار نبوده به همین دلیل در طی انجام تحقیق با مشکلات نظری و عملی فراوانی روبرو بوده ام و علی رغم کوشش فراوان دستیابی به اهداف مطلوب مسیر نگردید. لذا توجه به این بافت و لزوم بهسازی و احیاء و بهبود کیفیت زندگی در این فضا و همچنین شناخت ارزشهای بالقوه و به فعلیت رساندن آنها منطبق با عملکردهای زندگی مدرن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. امید است این تحقیق زمینه ساز انگیزه ای برای مطالعات کاملتر و دقیقتر باشد

.1-2- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

اهمیت و ضرورت حفظ آثار کهن نه به عنوان پدیده های نمادین، بلکه به دلیل شناخت سیر تحول و تکامل تاریخ شهر سازی و تمدن شهر نشینی، حفظ هویت و اصالت شهری و تبیین حیات شهری بر اساس شواهد و مدارک علمی همواره مورد توجه بوده است. به نظر بعضی محققان، بهسازی و نوسازی شهری مربوط به سالهای پس از انقلاب صنعتی به ویژه قرن نوزدهم به بعد است؛ اما نوسازی و بهسازی مدرن امروزی و نهادینه شده از اواخر قرن نوزدهم آغاز شده است(شماعی، علی و احمد پور احمد،1384).

این محله از محلات قدیمی شهر بندرعباس شناخته شده و مطالعات نشان می دهد که محله سورو از نظر برخورداری از انسجام و سازمان یافتگی با سایر محلات شهر بندرعباس قابل مقایسه نیست.
ساکنین این محله دارای هویت واحدی هستند اما با توجه به تمایزات جدیدی که در میان ساکنین کم رنگ شده است. این محله بر اساس سرشماری 85 دارای 8874 نفر جمعیت و 2156 خانوار است. وسعت محله در حدود 178 هکتار می باشد و حدود 1.6 درصد از جمعیت شهر بندرعباس را در خود جای داده است. از نظر وضعیت اقتصادی 37 درصد جمعیت فعال و 63 درصد آن غیر فعال می باشند که از جمعیت فعال آن 81 درصد شاغل و 19 درصد بیکار هستند.

به طور کلی مهمترین ضرورت تحقیق از قرار زیر می باشد:

1- کمبود سرانه آموزشی و خدمات شهری

2- آسفالت نبودن کوچه ها

3- اشتغال جوانان و نیاز به گسترش . آموزش صیادی

4- عدم روشنایی معابر

5- فاضلاب شهری و ریختن آنها به دریا

6- غفلت بخش دولتی از محله

1- 3- پرسشهای اصلی تحقیق

1- آیا توانمند سازی بافت فرسوده سورو با مشارکت ساکنان محله امکان پذیر است؟

2- آیا با افزایش تاسیسات و تجهیزات شهری می توان در جذب ساکنان بومی و اولیه محله موفق عمل کرد؟

3- آیامی توان با بهسازی و نوسازی بافت فرسوده سورو امکان آزاد شدن زمین جهت سکونت افراد بیشتر در این محله را امکان پذیر  ساخت؟

1-4- فرضیات تحقیق        

1- به نظر می رسد محله سورو دارای ارزش تاریخی- فرهنگی و معماری بومی است.

2-به نظر می رسد یکی از عوامل مهاجرت ساکنان بومی در این محله کمبود خدمات و تاسیسات شهری است.

3- به نظر می رسد مشارکت ساکنان محله سورو می تواند نقش مهمی در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده این محله داشته باشد.

1-5- اهداف تحقیق

در تمام مطالعات برنامه ریزی، قبل از بسط راه حلها «تبیین اهداف» یک امر ضروری محسوب می شود. در این رابطه باید توجه داشت که چون تکنیکهای متکی به موارد حرفه ای و سیاستهای اجتماعی و فیزیکی قابل اطلاق به مراکز تاریخی، بسته به هر مرکز متفاوت است، لذا یک مدل جامع قابل اطلاق به تمامی موارد، وجود ندارد، در شهرهای تاریخی، نگهداری بافت آن از طریق بهره گیری از تدابیر سود آور، یک هدف اولیه است. حفاظت در مقیاس شهری نه تنها فقط مستلزم توجه به ارزشهای فرهنگی و تاریخی است بلکه همچنین استلزامات اجتماعی و اقتصادی اصولی آن را نیز طلب می نماید. در یک بافت تاریخی، حفاظت قبل از آنکه از وجه فیزیکی مطرح باشد بیشتر ریشه در برخورد سیاسی و اقتصادی دارد. شهر ماحصل دوره های متعدد تاریخی و روابط ویژه میان مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، انسان شناسی و جغرافیایی آن است. هسته تاریخی یک کلیت وسیعتری را شامل می شود که باید به عنوان بخشی از واقعیت پویای زمان حال و نه به عنوان یک موضوع مطالعه ایستا مورد تحقیق و مطالعه واقع شود. از نظر میراثی ثروت تکوین یافته در یک بافت تاریخی در ساختمانهای مذهبی، بناها و عناصر ارزشی، عمارات مجلل، باغها و غیره، سرمایه گذاری شده است، حال آنکه امروزه مسأله مهم، کنترل هوشمندانه ثروت مستمری است که در یک شهر تکوین یابد. یعنی جایی که در اثر گذشت زمان کاربردهای خصوصی به کاربردهای جمعی تغییر شکل یافته است. در راستای موارد مذكور، این تحقیق اهداف زیر را دنبال می كند:

هدف بنیادی واساسی این تحقیق عبارت است:

– بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری بندرعباس محله سورو در جهت گسترش و توسعه دانش بافتهای قدیمی.

– شناخت و بهبود ساختار کالبدی و سازمان فضایی از راه بهسازی و نوسازی شهری.

– بهبودوضعیت کاربریها و فعالیتهای شهری از جهت ایمنی، تراکم، تمرکز، سازگاری و عدم سازگاری.

– ایجاد زمینه های سرمایه و فراهم آوردن اشتغال برای افراد بومی.

– بالا بردن توان اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ساکنین بافت قدیم.

که این هدف خود شامل سه هدف جزیی از قرار زیر می باشد:

– توانمندسازی بافت فرسوده سورو با مشارکت ساکنان محله

– جذب ساکنان بومی و اولیه محله با افزایش تجهیزات وتاسیسات شهری

– آزاد شدن زمین جهت سکونت افراد بیشتر محله با بهسازی و نوسازی بافت فرسوده

با گسترش روز افزون مهاجرت های روستایی، کاهش درآمد خانوارهای روستایی و کاهش فعالیت‌ها در بخش کشاورزی،نیازی روز افزون به فعالیتی جایگزین و در عین حال  مکمل برای کشاورزی، در نواحی روستایی احساس می‏شود تا در راستای توسعه پایدار روستایی، امکان بهره مندی روستاییان از معیشت پایدار که بهبود زندگی و رضایت مندی روستاییان را به همراه دارد، فراهم شود.                                       

توریسم روستایی می تواند موجبات بهبود فرایند توسعه روستایی را با ایجاد فعالیت مکمل بخش کشاورزی، اشتغال زایی وافزایش درامد خانوارهای روستایی در بستر مشارکت سازی روستایی در فرایند توریسم پذیری ممکن کند.

امروزه گردشگری روستایی در جهان به عنوان یکی از منابع درامد و در عین حال از عوامل موثر در تبادلات فرهنگی بین کشورها و مناطق است از این رو مورد توجه برنامه ریزان وسیاست گذاران قرار گرفته است. کشورها در مقیاس بزرگ و نواحی جغرافیایی در مقیاس کوچکتر در رقابتی سخت و فشرده سعی در افزایش بیش از پیش منافع خود از این فعالیت هستند (کریمی و اقایی :1384،ص 424)

گردشگری روستایی در بر گیرنده ی زمینه های مختلف فعالیت های گردشگری همچون سکونتگا هها، رویدادها، جشنواره ها و ورزشها و تفریحات گوناگون دانست که در محیط روستا شکل میگیرند. با توجه به جاذبه های  طبیعی و تاریخی  در مناطق روستایی و نیز افزایش تمایل شهر نشینان به گریز از زندگی ماشینی از یک سو و کسب جاذبه های ناشناخته از سوی دیگر گردیده است. دهیار جدیدترین شخصیتی است که در سالهای اخیر پس از تصویب قانون تأسیس دهیاریهای خود کفا در روستاهای کشور برای اولین بار در سال 1375 پای به عرصه مدیریتی  روستایی کشور نهاد. به این ترتیب دهیاری به عنوان اخرین حلقه در نهاد اجرایی کشور است و به عنوان یک نهاد محلی رابط میان نهادهای مردمی و دولتی قلمداد میشود که وظایف مختلفی از جمله صیانت و حفاظت از میراث فرهنگی و توسعه گردشگری را بر عهده دارد (بدری و موسوی :1388، ص 91)                                                                                             

سیر و سیاحت در سرزمین های مختلف همواره جزیی از نیازهای زندگی انسان و یکی از روش های پر رونق گذران اوقات فراغت است.(مومنی،1387،ص15)

در عصر سنت، جهانگردی به هدف کشف جهان و زیارت مکانهای مقدس ویا تجارت و غیره انجام می شده است. معمولآ در سراسر جهان، جهان گردان به هر هدفی که اقدام به جهانگردی می کردند سختی و مشقات راه و مقصد را تحمل می کردند. با شرئع عصر مدرن جهانگردان شناخت جهان را با اهداف استعمار و اقتصادی و علمی و حتی بشر دوستانه آغاز کردند. آنها نیز در این راه آماده تحمل هر گونه مشقتی بودند، اما عملآ از اواسط قرن نوزدهم میلادی و با گسترش خطوط راه آهن گردشگری به هدف استراحت، آسایش، تمدد اعصاب، و لذت بردن از طبیعت و مکانهای بکر گسترش یافت. بنابراین هدف گردشگر از گردشگری کاملآ متفاوت از هدف جهانگرد از جهانگردی است.(پاپلی یزدی و سقایی،1385،ص1)

        فضاهای طبیعی بکر شهرستان صومعه سرا به سبب پتانسیلهای بسیار خوب و موقعیت جغرافیایی، از جاذبه های بالقوه طبیعی برخوردار است، که در جذب گردشگر و ایجاد اشتغال سالم حائز اهمیت است.

نتیجه گیری در ایران مسآله توریسم تاکنون جایگاه واقعه ای خود را نیافته است وعلیرغم موقعیت مناسب ومساعد جغرافیایی بین دنیای شرق وغربو وجود بسیاری از مواهب طبیعی، فرهنگی و اسلامی وانواع جاذبه های قابل عرضه به بازارهای توریستی بین المللی ودرآمد ارزی ایران از این بابت بسیار ناچیز بوده وقابل توجه نمی باشد .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول کلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1- بیان مسئله وضرورت تحقیق

امروزه گردشگری بخش بزرگی از اقتصاد جهانی را شکیل می دهد و در حال تبدیل شدن به بزرگترین و سودآورترین صنعت جهان است.

آب و هوا تأثیر بسیار قوی بر بخش توریسم و گذران اوقات فراغت اعمال می کند بطوری که در برخی از مناطق جهان، پیش بینی وضعیت گردشگری براساس آب و هوا صورت می گیرد. بنابرین می توان گفت که گردشگری فعالیتی علمی است که تحت تأثیر عوامل گوناگونی است که آب و هوا یکی از آنها محسوب می شود بنابراین آب و هوا و اقلیم شناسی نیز دانشی خواهد بود که در توسعه صنعت توریسم و گردشگری نقش علمی را ایفا می کند.

امروزه با گستردگی وسایل ارتباطی، جابجایی وسیع تر و سهل تر شده است. گذران اوقات فراغت به جهت تجدید قوا و برطرف کردن نیاز فطری به دلایل متفاوت صورت می گیرد ازجمله جهت شناخت هرچه بیشتر طبیعت آثار به جا مانده از گذشتگان و فرهنگ و ملل دیگران و امثال آن اشکال گردشگری در طول تاریخ با تکامل انسان در دوره های مختلف دچار تغییر وتحول گردیده است اخیرآ کشورهای جهان برنامه های اساسی برای توسعه این فعالیت تدارک دیده اند. بنحوی که گردشگری را یک صنعت مهم و درآمدزا به حساب می آورند.درآمد حاصل از گردشگری اخیر از اهمیت بالایی برخوردار بوده است و توجه همگان را به خود جلب کرده است. در برخی نقاط دنیا بیشترین سهم از رشد توریسم مربوط به اکوتوریسم و گردشگری در طبیعت بوده است.

استان گیلان نیز با داشتن آب و هوای معتدل، سواحل زیبا و مناطق کوهستانی وجنگلی و جلگه ای همچنین با وجود امام زاده های زیادی و همچنین دژها و قلعه های تاریخی دارای نقاط مستعد و جاذب برای امر گردشگری می باشد از چند دهه قبل در زمینه جذب توریست در این استان برنامه ریزی انجام گرفته است. اما این برنامه ها و سرمایه گذاریها منحصر به سواحل و کناره های دریا بوده است و به مناطق کوهستانی و جنگلی و جلگه ای توجه چندانی نشده است.

شهرستان صومعه سرا دارای جاذبه های یادمانی و تاریخی مانند: مناره بازار، حمام کسماء، جنگل هفت دغنان، استخرقدیمی، پل گازروبار،

 

 پل خشتی، تالاب ها، پناهگاها، حیات وحش، رودخانه های شهرستان و جاذبه های فرهنگی مانند: کشتی گیله مردی، لافند بازی، و جاذبه های اقتصادی مانند: بازارهای هفتگی، صنایع دستی محصولات کشاورزی در فصول مختلف می باشد که می تواند هربیننده ای را به سمت خود جلب نماید.

منطقه طبیعی تنیان که در تابستان دارای طبیعت زیبا و در زمستان دارای برف می باشد زیبایی خاصی دارد که در تمامی فصول سال با توجه به تغییر اقلیم قابل استفاده است اما از نظر اقلیمی دارای محدودیت بوده و فقط 3الی 4 ماه از سال قابلیت لازم برای جذب گردشگر را دارد بنابراین شهرستان صومعه سرا جاذبه های لازم  برای جذب گردشگر را دارد ولی از نظر اقلیمی در برهی ماهها با محدودیت همراه است.

روستاهایی مانند ازگم، تنیان، چمثقال، سیاه درویشان و صوفیانده در شهرستان صومعه سرا از توان‌ها و جاذبه های  بالقوه ای برخوردارند ولی هنوز جایگاه واقعه ای خود را در گردشگری و بحث جذب گردشگر نیافته اند. لذا در این پایان نامه تلاش می شود ضمن توصیف وضعیت فعلی گردشگری روستایی وشناسایی نقش مدیریت روستایی در گردشگری شهرستان پیشنهادهایی برای توسعه گردشگری در روستاهای شهرستان و هم چنین  تقویت نقش مدیران محلی ارائه نماید بنا به اهمیت موضوع این تحقیق ضرورت دارد به این مسئله بپردازد  که مدیریت محلی به خصوص دهیاریها به عنوان نهاد عمومی خود کفا تا میزان می توانند در توسعه گردشگری روستاهای شهرستان صومعه سرا نقش داشته باشند ؟

 

1-2- اهداف تحقیق                                                                                                            

هدف اصلی این تحقیق، مشخص کردن نقش مدیریت محلی در توسعه‌ی گردشگری در روستاهای شهرستان صومعه‌سرا است دیگر اهداف تحقیق عبارتند از:

– شناسایی گردشگری روستایی در شهرستان صومعه سرا 

– شناسایی اقدامات صورت گرفته توسط مدیریت محلی برای توسعه گردشگری                                                                     

-ارائه راهکار برای ارتقاء نقش مدیریت محلی در فعالیت های گردشگری

 

1-3-سوالات تحقیق

-آیا بین فضاهای اقامتی-پذیرایی توسط دهیاری و توسعه گردشگری روستایی رابطه وجود دارد؟

-آیا بین شناسایی جاذبه های روستایی توسط مدیریت محلی و توسعه گردشگری روستایی رابطه وجود دارد؟

-آیا بین مشاغل مرتبط با گردشگری ایجاد شده در سطح روستا توسط دهیاری و توسعه گردشگری رابطه وجود دارد؟

 

1-4- فرضیه های تحقیق                                                                                                      

برای این تحقیق، دو فرضیه مطرح شده است:

– مدیریت محلی در توسعه گردشگری در روستاهای شهرستان صومعه سرا تأثیر کمی داشته است.

– نقش مدیریت محلی در توسعه گردشگری بیش تر از طریق کمک به تغییر کاربری زمین و اخذ مجوز بوده است.

1-5- محدوده ی مورد مطالعه و مقطع زمانی                                                                              

محدوده‌ی مورد مطالعه در این تحقیق، روستاهای گردشگری شهرستان صومعه‌سرا است که بر اساس استعلام از اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان و مطالعات میدانی، شامل 5 روستای ازگم، تنیان، چمثقال، سیاه‌درویشان و صوفیانده است.

مقطع زمانی انجام تحقیق، بهار و تابستان سال 1394 بوده است.

 

1-6- تعاریف واژه ها و مفاهیم                                                                                               

–  نقش: در لغت به معنی نگه داشتن، نقش کردن، نگاه کردن و چیزی را به دو رنگ یا چند رنگ، رنگهای مختلف گویند. (فرهنگ دهخدا، ص 696) تعریف کاربردی نقش عبارت است از وظیفه، تأثیر ویا میزان کارایی یک پدیده، شئ، و یا چیز خاصی، یا افرادی در جامعه است. در اصطلاح دانش جامعه شناسی، نقش عنوان یا برچسبی است که با ان جایگاه و الگوهای رفتاری شخص در بین جامعه تعیین می گردد. نقش ها ممکن است توسط شرع، عرف و قانون تعریف گردند. این واژه یک اصطلاح جامعه شناسی است که کاربرد وسیعش مرزهای علم را در هم شکسته و وارد سایر علوم شده است.

در پژوهش حاظر نقش  به معنی موقعیتی است که مدیریت محلی  وبه ویژه دهیاری و شوراهای اسلامی روستا بر اساس وظایف و مأموریت های تعریف شده برای هریک از انها در توسعه گردشگری روستاهای شهرستان صومعه سرا  ایفا می کنند.                           

 مدیریت محلی: واژه ی مدیریت محلی یا حکومت محلی تقسیم بندی سیاسی یک کشور ویا امور محلی را در دست دارد و هیأت اداره کننده ی چنین موجودیتی بصورت محلی انتخاب می گردد ( سازمان ملل متحد، 1966 :4)                                                                     

حکومت محلی شامل مدیریت امور عمومی هر محله به وسیله هیئت اجرایی از نمایندگان مردم محل است .چنین موجودیتی اگرچه در بسیاری از موارد تابع حکومت مرکزی است  ولی از قدرت تصمیم گیری قابل ملاحضه ای برخوردار است (بایرن گریفتین،1983 :ص 1)

بنابراین حکومت محلی  موجودیتی سازمان یافته است که دارای مشخصه های حکومتی بوده و از استقلال اداری و مالی ونه سیاسی قابل ملاحضه ای بر خوردار باشد وهدف از ایجاد ان ارائه خدمات عمومی به مردم محل با حداکثر کارایی و اثربخشی است ( مقیمی، 1382:ص40-41)                                                                                                                                               

دهیاری به مدیریت روستایی اطلاق می شود و یک نهاد عمومی و غیر دولتی است که توسط سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور از لحاظ فنی و مالی وغیره، پشتیبانی می گردد و در حال حاضر منابع درامدی اصلی ان از محل عواید متمرکز تخصصی از وزارت کشور (سازمان شهرداریها و دهیاریها ) می باشد ( مولائی هشجین، 1387 :ص 30)                                                                         

خلاصه اینکه دهیار در روستا بسان شهردار در شهر است. همانگونه که امروزه شهری بدون شهردار قابل تصور نیست در اینده نه چندان دور نیز امکان اداره روستاها بدون مدیر واحد سخت خواهد بود.

گردشگری روستایی: (( گردشگری روستایی )) از زمره مواردی است که اخیرآ در حوزه ی ادبیات صنعت گردشگری بازتابی خاص داشته است، چنان چه امروزه با استناد مدارک تجارت جهانی در رابطه با توسعه گردشگری روستایی، درصد بالایی از میزان درامدزایی ملی و افزایش معیشت خانوارهای روستایی همراه با اشتغال زایی و رفاه اجتماعی را به خود اختصاص داده است. گردشگری روستایی در برگیرنده ی دامنه ای از فعالیت ها و خدمات مربوط به تفریح و ارامش است که به وسیله ی کشاورزان و مردم روستایی برای جذب گردشگران به مناطق روستایی و به منظور کسب درامد صورت می گیرد. ( محمودی نژاد و بمانیان، 1388 : ص 25 )                                                            

گردشگری روستایی در بر گیرنده دامنه ای از  فعالیت ها و خدمات مربوط به تفریح و ارامش است که به وسیله کشاورزان و مردم روستایی برای جذب گردشگران به مناطق روستایی و به منظور کسب درامد صورت می گیرد.                                                     

گردشگری روستایی را رهایی از زندگی کسالت بار شهری  برای بهره گیری از مواهب طبیعی و برخورداری از جاذبه های طبیعی ( مانند جنگل ها، مراتع، رودخانه ها و …) می دانند، که در محیط روستایی با ارائه تسهیلات رفاهی و خدماتی ( خوراک، اقامتگاه، و فعالیت های تفریحی، ورزشی) وجود دارد. 

فعالیت های توریستی که در روستا صورت میگیرد این فعالیت ها عبارتنداز: گشت و گذار، اسب سواری،دوچرخه سواری، ماهیگیری، شنا، قایقرانی، گلف، تنیس، غارنوردی. (شارپلی، 1380: ص 8)

توسعه روستایی                                                                                                           

توسعه روستایی فرایندی چند بعدی است که موضوع ان بهبود و ارتقاء کیفیت زندگی اقشار فقیر واسیب پذیر اجتماع روستایی است ( ازکیا و غفاری، 1383 : ص 22)                                                                                                                               

روستا واحدی جغرافیایی است که در ان پدیده های اجتماعی و طبیعی بطور چشمگیری در هم امیخته اند این در هم امیختگی از ویژگی های مهم روستا وشاخص عمده ای برای تمیز شهر از روستا است ( مهدوی، 1377: ص 4)   

توسعه روستایی اصولآ مفهومی جدا از توسعه اجتماعی -اقتصادی در سطح کلان یک کشور نیست، بلکه جزئی از توسعه کلان ملی تلقی  می گردد، اما تأکید اساسی ان عمدتآ معطوف به حل مسائل مرتبط با جامعه روستایی وتلاش در جهت محرومیت زدایی و کاهش فقر در این مناطق می باشد. توسعه روستایی به عنوان یک مفهوم و مجموعه ای از تجربیات و روشهای گوناگون سازماندهی تولید، ایجاد رفاه و مبادله برای فعالیت های روستایی، سابقه ی طولانی داشته و تنها ومنحصر به نظام یا کشور خاصی نیست. بانک جهانی توسعه روستایی را چنین تعریف می کند: توسعه روستایی استراتژی ای است که برای بهبود زندگی اقتصادی و اجتماعی گروه خاصی از مردم که همان روستاییان فقیرند طراحی می شود. این استراتژی در پی گسترش منافع توسعه در بین فقیرترین افرادی است که در مناطق روستایی ساکن می باشند که شامل کشاورزان خرده پا، اجاره نشین ها و خوش نشینها می گردد. از نظر بانک جهانی توسعه روستایی به نوین کردن جامعه روستایی می پردازد و ان را از انزوای سنتی خارج و به جامعه ای تغییر یافته تبدیل و با اقتصاد ملی عجین می کند. بنابراین هدف های توسعه روستایی، در محدوده یک بخش خلاصه نمی شود، بلکه مواردی چون بهبود بهره وری افزایش اشتغال، تأمین حداقل قابل قبول غذا،مسکن، اموزش، بهداشت و مشارکت روستاییان در فرایند تصمیم گیری، برنامه ریزی، اجرا و مدیریت روستایی را نیز در برمی گیرد. با چنین نگرشی، توسعه روستایی باید به منزله یکی از اجزای جدایی ناپذیر و نیروی محرکه کل فرایند توسعه به شمار اید. از این رو توسعه روستایی نباید نوعی فعالیت “بخشی” تلقی گردد، بلکه باید ان را نوعی هسته ی چند بخشی یک برایند توسعه گسترده تر قلمداد کرد.(شهلا جوبچیان، 1386: ص 51).

مدیریت روستایی    

مدیریت روستایی عبارتست از مجموعه ای اعم از دولتی یا مردمی، فردی یا گروهی ودر اشکال کلان و خرد که به عنوان متولیان امور مربوط به روستا ها فعالیت دارند .گسترش مفهوم مدیریت روستایی علاوه بر اینکه مشکلات رسیدگی به امور مربوط به روستاها را بیان می کند چگونگی مواجهه مطلوب  با روستاها و بر نامه ریزی روستایی را برای کارشناسان و متخصصین نیز اشکار می سازد ( قدیری معصوم و ریاحی، 1383 :ص 178)

تحقیق حاضر با عنوان تاثیر حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان بر ژئوپلتیک ایران انجام گردید و در پی بررسی این موضوع بود که آیا تهدیدات حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان بیش از فرصتها و مزایای آن می باشد؟ و آیا حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان به رغم تهدیدات آن، موجب فرصتهایی ازجمله امنیت مرزهای سیاسی ایران و افغانستان شده است؟

روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی بوده و داده ها از منابع موجود و مطالعات اسنادی جمع آوری گردید. در پژوهش حاضر جهت گردآوری داده ها نیز از روش کتابخانه استفاده شد و اطلاعات مورد نیاز با مطالعه متون، مقالات، کتب، نقشه و پایگاههای اینترنتی و با استفاده از روش فیش برداری حول محور موضوع مورد بحث جمع آوری گردید و پس از جمع آوری اطلاعات ازطریق ابزارهای گردآوری، داده های خام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نتایج یافته های تحقیق نشان می دهد اولا از منظر جمهوری اسلامی ایران سیاست و حکومت در افغانستان تاثیری حیاتی بر منافع ملی کشور دارد، به گونه ای که هر نوع تحول و نوسان در جامعه این کشور سطحی از تاثیر را بر منافع و امنیت ملی ایران همراه خواهد داشت. ثانیا جایگاه خاص بحران افغانستان در مجموعه سیاستهای کلان کشور، باعث شده که ایفای نقش مدیریت و کنترل بحران شالوده الگوی رفتاری جمهوری اسلامی ایران را در ارتباط با بحران مذکور در بر بگیرد. اما آنچه که ایران را در ایفای نقش مذکور به عنوان یک نقش ملی از دیگر کشورهای دخیل در حوادث افغانستان مستثنی می نماید، گرایش منطقه گرایی آن به عنوان یگانه طریق تعیین کننده فرجام نهایی بحران مزبور می باشد.همچنین ایجاد ثبات و امنیت نسبی در افغانستان  به میزان  قابل توجهی  هزینه های  تامین  امنیت در مرزهای شرقی ایران را پایین آورده است. تا قبل از تحولات جدید، دولت ایران  مجبور  بود به صورت یک جانبه ، هزینه های  زیادی را  برای تامین امنیت مرزها، جلوگیری از قاچاق کالا و مواد مخدر،  ممانعت از ورود شورشیان و تحرکات  طالبان در مناطق  مرزنشین، بویژه در سیستان و بلوچستان  اختصاص دهد اما در حال حاضر  قسمتی از این هزینه ها  را  پلیس مرزی افغانستان  برای حفاظت از مرزهای  خود متحمل شده است.

واژگان کلیدی: افغانستان، آمریکا، ایران، ژئوپلتیک، فرصتها، تهدیدات.

فصل اول  : کلیات تحقیق

 

 

فصل اول

 کلیات تحقیق

 

 

 

 

1-1-بیان مسأله

همانطور که می دانیم ایران به واسطه مرز طولانی با افغانستان و نزدیکی فرهنگی نقش غیر قابل انکاری در برقراری ثبات در کشور افغانستان دارد. از این رو بی توجهی به منافع ملی ایران در افغانستان نیز می تواند تبعات منفی بر امنیت دو کشور داشته باشد. از طرف دیگر حضور ایالات متحده در افغانستان و شکست طالبان به تعبیری موجب امنیت منطقه از جمله ایران گردیده است ولی آیا اهداف حمله نظامی آمریکا به این موارد بسنده می شود و یا باید شاهد تهدیدات روزافزون حضور نظامی ایالات متحده در منطقه باشیم؟ زیرا علی رغم سازنده بودن سیاست های منطقه ای ایران، نه تنها نقش مناسب و لازم برای فرصت سازی در صحنه منطقه ای به ایران داده نشده بلکه با حضور مستقیم آمریکا در منطقه و اعمال سیاست های خصمانه، امنیت ملی ایران را به خطر انداخته و روز به روز بر تهدیدات و فشارهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و حتی نظامی علیه ایران می افزاید. بعبارت دیگر حضور بیگانگان و در رأس آنها آمریکا خود موجب بی ثباتی و تنش در منطقه می شود چرا که رقابت های طبیعی در منطقه را به هم ریخته و این خطرات، گسترش بی ثباتی و ناامنی را به داخل مرزهای ایران کشانده و تجمع مهاجرین و هجوم آنها به داخل مرزها، قاچاق مواد مخدر، گسترش رقابتهای قومی و … را افزایش می دهد. در این شرایط و همچنین تهدیدات سیاسی و امنیتی در سطح منطقه، برخی از کشورهای منطقه نیز روابط خود را براساس شرایط جدید بازسازی کرده  و مسئله اهدای پایگاههای نظامی، تعیین مناطق نفوذ، خطر گسترش رقابت های تسلیحاتی متعارف بین کشورهای منطقه از جمله پاکستان و هندوستان را پررنگ می نماید. بنابراین باتوجه به مواردی که ذکر شد حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان بعنوان متغیر مستقل تحقیق فرصتها و تهدیداتی برای امنیت ملی و ژئوپلتیک ایران (متغیر وابسته) ایجاد می کند که تحقیق حاضر در پی بررسی آنها می باشد.

 

 

 

 

1-2-سوال تحقیق

1-2-1- سوال اصلی

• آیا حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان بر ژئوپلتیک ایران تأثیرگذار است؟

1-2-2-سوال های فرعی

• آیا تهدیدات حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان بیش از فرصتها و مزایای آن می باشد.
• آیا حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان به رغم تهدیدات آن، موجب فرصتهایی ازجمله امنیت مرزهای سیاسی ایران و افغانستان شده است.

 

1-3-فرضیه های تحقیق

با توجه به سوال اصلی تحقیق ، فرضیه های این تحقیق عبارتند از :

فرضیه 1: به نظر می رسد تهدیدات حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان بیش از فرصتها و مزایای آن می­باشد.

فرضیه 2: به نظر می رسد حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان به رغم تهدیدات آن، موجب فرصتهایی ازجمله امنیت مرزهای سیاسی ایران و افغانستان شده است.

 

1-4-ضرورت و اهمیت تحقیق

ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﻌﺪ از ﺣﻮادث 11 ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ در ﺣﺎل ﮔﺬار ﺑﻪ ﻧﻈﻢ ﺟﺪﻳﺪ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ– اﻣﻨﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺎزﻳﮕﺮان ﻣﻬﻢ ﻣﻨﻄﻘﻪای ﺗﻼش ﺑﺮای ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻘﺶﻫﺎی ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ– اﻣﻨﻴﺘﻲ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﻮد دارﻧﺪ. اﻳﺮان ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﻗﺪرت ﻧﻮﻇﻬﻮر ﻣﻨﻄﻘﻪای و ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ.­ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻳﺮان از ﺟﻤﻠﻪ ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻚ ﺣﺴﺎس و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺴﺘﻪای آن ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ اﻫﻤﻴﺖ اﻳﺮان را در ‫ﻧﻈﺎم ﻣﻨﻄﻘﻪای و ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﺑﻪ­ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺑﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ و آﺳﻴﺐ­ﭘﺬﻳﺮی­ﻣﻠﻲ و ‫اﻣﻨﻴﺘﻲ اﻳﺮان ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ.

‫ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻚ و ﻋﻨﺼﺮ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژی ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺮان ﻧﻘﺶ ﻣﻤﺘﺎزی در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪای ﻣﻲ ‫دﻫﺪ. ارزش اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ اﻳﺮان از راه ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ‫ﺣﻮادث 11 ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻞ ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ. ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪﮔﺮاﻳﻲ در ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻣﻨﻴﺖ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت اﺳﺖ.

صرفنظر از مباحث نظری و بنیادی که در زمینه تعریف و تبیین «بحران» دسته بندی انواع بحران، تصمیم گیری در بحران، بررسی غایات، اهداف و مقاصد بحران ارائه شده است، در قالب ابتدایی ترین تقسیم بندی که برای هر بحران از لحاظ متغیرهای ساختاری می توان پیشنهاد نمود، بحران افغانستان گرچه در نگاه اول یک بحران داخلی می باشد اما به دلیل تاثیر گذاری آثار آن در سطح منطقه یک بحران منطقه ای نیز می باشد و چون توجه سازمان ملل و قدرتهای بزرگ را در مقاطع زمانی خاص معطوف به خود ساخته است، به عنوان یک بحران بین المللی نیز محسوب شده است. خصیصه چند جانبه بودن بحران افغانستان که آن را از سطح داخلی تا بین المللی قابل نقد و تحلیل ساخته است عملا صحنه بحران را به عرصه برخورد سیاستها و ملاحظات گوناگون دولتهای منطقه ای و دیگر دولتهای ذی نفوذ در این بحران تبدیل ساخته است، به همین دلیل بحران افغانستان به عنوان یکی از بحران های عمده منطقه ای نزدیک به مرزهای جمهوری اسلامی ایران، مورد عنایت

 

 خاص رهبران این کشور قرار دارد.

اما آنچه که بیش از همه بحران افغانستان و حضور آمریکا در منطقه را برای ایران حائز اهمیت می گرداند داشتن مرزهای طولانی ایران با افغانستان می باشد زیرا آنچه در این میان بدیهی است این است که هر کشوری از سه عنصر اصلی ملت، سرزمین و حکومت تشکیل می شود و بدیهی است اقتدار و یا ضعف هر کشوری ارتباط مستقیم با سه عامل فوق الذکر دارد و از طرفی می توان گفت هر کشوری برای حفظ موجودیت خود باید عناصر یاد شده را حفظ کند. در عنصر سرزمین یکی از مقولات مهم، مناطق مرزی آن سرزمین است که دولت ها اغلب به این مهم توجه دارند و سرمایه گذاری هایی را جهت حفظ و تقویت حدود و ثغور خود می نمایند. علاوه بر این مرزها از این بعد که چه کسانی تعرض می کنند و هدف آنها چیست، مورد توجه هستند. به هر حال اهداف و یا منافع آنها هر چه که باشد، باعث مخدوش شدن امنیت و حاکمیت دولت همسایه در مناطق مرزی خواهد شد. با نگاهی به وضعیت و موقعیت مرزهای شرقی جمهوری اسلامی ایران، مشاهده می کنیم که به صورت بالقوه و بالفعل از سوی متعرضین دارای انگیزه ها و مقاصد گوناگون مورد تهدید است و در کنار آن وضعیت نابسامان خود کشور افغانستان در دهه های اخیر می باشد. کشت خشخاش از سالیان دور در این کشور صورت می گرفته و عمده مواد مخدر تولید شده وارد ایران می شده است. واقع شدن کشور ایران در نزدیکی هلال طلایی و واقع شدن کشورهای آسیای مرکزی در شمال، دریای عمان و اقیانوس هند در جنوب آن از دیر باز معبر بسیار مناسبی برای ترانزیت مواد مخدر بوده که از آن جا به اروپا و کشورهای حوزه بالکان صورت می گیرد. مسأله مواد مخدر خود باعث گسترش انواع شرارت ها، سرقت، آدم ربایی، گروگان گیری، قتل و … در شهرهای هم مرز با افغانستان شده است. علاوه بر این بی ثباتی سیاسی در سال های اخیر در افغانستان باعث شده که این کشور به مکان امنی برای گروه های تروریستی چون، طالبان، القاعده و… تبدیل شود و شبکه های مافیایی بین المللی مواد مخدر را به وجود آورند. به طور کلی در خصوص چالش های ایران و افغانستان در مرزهای شرقی باید گفت که افغانستان تا آینده ای نامعلوم هم چنان در شمار کشورهای بی ثبات و چالش خیز جهان باقی خواهد ماند. در واقع تا زمان روی کار آمدن دولتی میانه رو، متمرکز و مورد پذیرش تمامی قبایل شمالی و جنوبی، این کشور صادر کننده انواع چالش و معضلات امنیتی و سیاسی به ایران و دیگر همسایگان خود خواهد بود.

 

1-5-انگیزه تحقیق

باتوجه به وضعیت خاص ایران در خاورمیانه و حضور همه جانبه آمریکا در کشورهای منطقه و سرک کشیدن در کشور این پژوهش سر آن دارد تا بررسی های درخوری را در این روند پی افکند که خود زمینه ساز تحقیقات پسین باشد.

 

 

 

 

 

1-6- اهداف تحقیق

1-6-1- هدف علمی این پژوهش بررسی تأثیر حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان بر ژئوپلتیک
 ایران می باشد.

1-6-2- هدف کاربردی این پژوهش بررسی شناخت مهمترین تهدیدات حضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان بر ژئوپلتیک ایران می باشد.

1-6-3- هدف کاربردی دیگر این پژوهش بررسی بررسی تأثیرحضور ایالات متحده آمریکا در افغانستان بر امنیت مرزهای سیاسی ایران و افغانستان می باشد.

 

1-7-بهره وران تحقیق

نتایج این تحقیق می تواند جهت برنامه ریزی در امور مختلف برای سازمانهایی چون وزارت کشور، وزارت امور خارجه، استانداری، فرمانداری، مورد استفاده قرار گیرد.

 

1-8-سازماندهی تحقیق

این پایان نامه در 5 فصل تهیه می شود:

فصل اول که شامل بیان مسئله، اهمیت و ضرورت تحقیق ، اهداف، فرضیات، روشهای تحقیق، موانع و محدودیت ها و غیره می باشد.

فصل دوم شامل پیشینه و مبانی نظری تحقیق از جمله دیدگاههای مختلف در خصوص ژئوپلتیک و ارتباط ایران با افغانستان می باشد.

فصل سوم شامل ویژگی های جغرافیایی منطقه مورد مطالعه و روش های تحقیق است.

فصل چهارم باتوجه به یافته های تحقیق به تجزیه و تحلیل آن می پردازد.

فصل پنجم نیز شامل نتیجه گیری، ارزیابی فرضیه ها و پیشنهادها می باشد.

 

1-9-موانع و محدودیت های تحقیق

هر محققی در مسیر جمع آوری اطلاعات و به دست آوردن نتایج تحقیق با مشكلات و محدویت هایی مواجه می شود. در انجام این تحقیق نیز محدویت ها و مشكلاتی مختلفی وجود داشت از جمله این که با توجه به این كه در زمینه تحقیق حاضر پژوهش های اندکی انجام شده است بنابراین جمع آوری اطلاعات و دیدگاه های نظری با مشكل مواجه بود.

 

1-10-تعریف مفاهیم و واژه های تحقیق

1-10-1- ژئوپلتیک

در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻠﻤﻲ از ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻚ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ اﺻﻠﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ، ﻗﺪرت و ﺳﻴﺎﺳﺖ دارای ﺧﺼﻠﺘﻲ ذاﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ، ﻗﺪرت و ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻟﮕﻮﻫﺎی رﻓﺘﺎری ﮔﺮوه یﻫﺎ ﻣﺘﺸﻜﻞ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ از دﻳﺪﮔﺎه ژﺋﻮﭘﻠﻴﺘﻴﻚ، ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺑﻌﺎد ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺮ ﻧﻈﻤﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ و در روﻧﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮی از واﻗﻌﻴﺖ هایی اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻮل زﻣﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻗﺪرت، آﺛﺎر ﺧﻮد دررا ﺻﺤﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﺟﺎ نهاده اند.

 

1-10-2- امنیت

واژه عربی از ریشه «امن» است و تعاریف گوناگونی که تقریباً معانی یکسانی را می رساند، از آن به دست آمده است. در فرهنگ فارسی عمید، امنیت به : «در امان بودن، ایمنی، بی ترسی، آرامش و آسودگی» معنا شده است(عمید،1360: 25).در دانشنامه سیاسی، امنیت در لغت، حالت فراغت از هر گونه تهدید یا حمله یا آمادگی برای رویارویی با هر تهدید و حمله آمده است(آشوری،1366: 38).

 

1-10-3- تهدید

ترساندن، بیم دادن،بیم عقوبت دادن (عمید،1378 : 437 )

1-10-4- فرصت

موقعیت های بعضا تصادفی برای برتری یافتن اقتصادی، سیاسی و اجتماعی می باشند که از طریق رسوم یا نظام های قانونی و یا قراردادی برای مقاصد یک واحد اجتماعی قابل دستیابی باشند (وبر،1374: 86 )

 

1-10-5- مرز

انسان ها برای مشخص ساختن پیرامون فعالیت خود، آن گونه که با گستره فعالیت همسایه تداخل پیدا نکند، ناچار به تعیین خطوطی قراردادی در بخش پایانی و پیرامونی محیط زیست یا قلمرو خود می باشند که گونه گسترش یافته این مفهوم خط پیرامونی است که بخش پایانی گستره فعالیت یک ملت را مشخص می سازد و جنبه ای سیاسی پیدا می کند که مرز خوانده می شود(مجتهدزاده، 1381: 40).

 

1-10-6- افغانستان

 افغانستان با بیش از ۶۵۰ هزار کیلومتر وسعت (محصور در خشکی) در جنوب آسیا قرار دارد و جز کشورهای خاورمیانه بزرگ  محسوب می گردد. این سرزمین در نیمکره شمالی، نیمکره شرقی و در محدوده آسیای میانه واقع است. مساحت آن را در منابع مختلف بین ۶۲۰ تا ۷۰۰ هزار کیلومتر مربع ذکر کرده اند، اما مطابق آمار های رسمی ۲۲۵، ۶۵۲ کیلومتر مربع مساحت داشته و چهلمین کشور جهان به شمار می آید.

 )http://www.iran-afghanistan.com/news/?p=30)

 

 

 

اسناد را از جهات مختلف می توان تقسیم کرد، ولی اولین و مهمترین تقسیم بندی مربوط به اسناد همان تقسیم بندی قانون مدنی است که اسناد را در دو قالب اسناد رسمی و اسناد عادی معرفی می نماید. در قانون تجارت از اسناد تجاری تعریفی نشده است و حقوقدانان برای اسناد دو مفهوم عام وخاص را قرار داده اند سند به معنی عام همه اسنادی است که میان بازرگانان متداول است و علاوه بر برات ، سفته و چک اسنادی چون : قبض انبار ، اسناد در وجه حاصل، بارنامه و… را شامل می شود و اما اسناد تجاری به معنای خاص صرفاً برات ، سفته و چک را شامل می شود .

سند تجاری اهمیت زیادی در داخلی و بین المللی دارد. برای اولین بار در سال 1311 درقانون تجارت در باب چهارم به مقررات این اسناد پرداخته شده است و کنوانسیون ژنو 1930 راجع به متحدالشکل کردن مقررات برات و سفته و کنوانسیون 1931 راجع به متحدالشکل

 

 کردن مقررات چک از مهم ترین نیزدر عرصه بین المللی سعی در متحدالشکل کردن مقررات آنها کرده است.

با توجه به ماده 19 قانون صدور چک «در صورتی که چک به وکالت یا نمایندگی از طرف صاحب حساب اعم از شخص حقیقی یا حقوقی صادر شده باشد، صادر کننده چک و صاحب حساب متقاضاً مسئول پرداخت وجه چک بوده و اجراییه و حکم ضرر و زیان بر اساس تضامن علیه هر دو صادر می شود به علاوه امضاء کننده چک طبق مقررات این قانون مسئولیت کیفری خواهد داشت مگر این که ثابت نماید که عدم پرداخت مستند به عمل صاحب حساب یا وکیل یا نماینده بعد او است که در این صورت کسی که موجب عدم پرداخت شده از نظر کیفری مسئول خواهد بود.»از این ماده استنباط می شود که اسناد تجاری قابل اعطای نمایندگی در صدور می باشد.در کنوانسیون 1930 در ماده 8 و7 به امکان اعطای نمایندگی در صدور برات و سفته شاره شده است و در کنوانسیون ژنو 1931 در مورد چک ،ماده 11 و10 در نمایندگی در صدور چک نکاتی را متذکر شده است.شباهت و تفاوت های بین حقوق ایران و کنوانسیون ژنو در صدور اسناد تجاری به نمایندگی وجود دارد در مورد برات و سفته طبق اصول کلی حقوقی مسئولیت حقوقی متوجه صادر کننده و نماینده است ولی در مورد چک با توجه به ق.ص. چ مسئولیت حقوقی متوجه موکل و نماینده است ولی مسئولیت کیفری فقط متوجه نماینده است. مسئولیت کیفری در کنوانسیون ژنو در مورد چک وجود ندارد و مسئولیت حقوقی با اصیل است.در این زمینه کار تحقیقی مستقل انجام نگرفته است تنها چند نفر از حقوق دانان از جمله دکتر محمد صقری ،دکتر حسن ستوده تهرانی ، دکتر ربیعا اسکینی ، دکتر محمود عرفانی ،هادی حاجیانی و دکتر احمد امیر معزی در کتابشان به آن اشاره کرده اند و چون نیاز فراوان به بررسی آن بوده در این پایان نامه به طور مستقل به آن پرداخته شده است.

اهداف پژوهش

در این پایان نامه نمایندگی درصدور چک و سفته و برات را به طور خاص موردبررسی قرار می دهیم وبه بررسی اختلاف نظرها در حقوق ایران و کنوانسیون ژنو می پردازیم . این تحقیق علاوه بر جنبه نظری به دلیل اجرا و کاربرد فراوان آن در بین اشخاص حقوقی و حقیقی (بانک ها ، مراجع قضایی  و وکلا و …) جنبه کاربردی نیز دارد.

سوالات تحقیق

• آیا اساساً نمایندگی در صدور برات ، سفته و چک امکان دارد؟
• مسئولیت حقوقی و کیفری صدور برات ، سفته و چکی که به نمایندگی صادر شده  با چه کسی است؟
• آیا در حقوق ایران و کنوانسیون ژنو در مورد نمایندگی در صدور برات، سفته و چک شباهت یا تفاوتی وجود دارد یا خیر ؟

فرضیه تحقیق

• با توجه به اینکه برات، سفته و چک جزء اعمال قائم به شخص صادر کننده نیست صدور برات، سفته و چک به صورت نمایندگی وجود دارد.
• در مورد برات و سفته با توجه به اصول کلی حقوقی مسولیت حقوقی متوجه صادر کننده و نماینده است ولی در مورد چک با توجه به ق.ص.چ مسئولیت حقوقی متوجه موکل و نماینده است. ولی مسئولیت کیفری فقط متوجه نماینده است. مسولیت کیفری در کنوانسیون ژنو در مورد چک وجود ندارد و مسولیت حقوقی بااصیل نماینده است.
• نمایندگی در صدور برات ، سفته و چک در حقوق ایران و کنوانسیون ژنو با هم متفاوت است البته شباتهای نیز دارد در هر دو امکان صدور به نمایندگی وجود دارد و شرایط صدور در هر دو به یک صورت می باشد . تفاوت آن در مسئولیت کیفری می باشد در کنوانسیون ژنو مسولیت کیفری وجود ندارد.

  روش تحقیق

روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی بوده و در روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی است و از کتاب ها ومقالات و سایت های معتبر حقوقی استفاده شده است و نیز مطالعه چند پرونده موجود و بررسی طرز کار بانکها استفاده شده است.

  سازماندهی تحقیق

این تحقیق در سه فصل نوشته شده است،که فصل اول به کلیات شامل تعریف نمایندگی و انواع آن و سند و انواع آن و تعریف برات، سفته و چک، توضیح کلی در مورد کنوانسیون سال 1930 و1931 ژنو می پردازد. در فصل دوم در مورد شرایط تحقق نمایندگی ، با توجه به ماده 190 ق.م.ا قصد و رضای طرفیت 2- معلوم بودن موضوع 3- اهلیت طرفیت  4- مشروعیت جهت است و در فصل سوم آثار نمایندگی در صدور برات ، سفته وچک و طرف انقضای آن پرداخته شده است .در این ضمینه کار تحقیقی مستقلی انجام نشده است ولی حقوق دانان محترم،دکترمحمدصقری،دکترحسن ستوده تهرانی،دکتر ربیعا اسکینی،دکتر محمدی عرفانی ،به طور مختصر ودکترامیر معزی وهادی حاجیانی به طور کامل تری به آن پرداخته اند. اگر چه علی رغم سعی زیاد حق مطلب آن گونه که باید ادا شود نشده است .