:
با وجود اینکه نیاز جمعیت در حال افزایش کشور به فرآوردههای دامی و نقش گیاهان علوفهای در تغذیه دام از اهمیت غیر قابل انکاری برخوردار است ولی متأسفانه در کشور ما به تولید گیاهان علوفهای در مقایسه با سایر محصولات زراعی کمتر توجه شده است و این عدم توجه لازم به افزایش کمی وکیفی علوفه از یک سو موجب کمبود گوشت و مواد لبنی و سایر فرآوردههای دامی و پایین آمدن کیفیت آنها شده و از سوی دیگر فشار دام بر مراتع به نابودی بخش عظیمی از پوشش گیاهی موجود و فرسایش خاک انجامیده و سطح وسیعی از مناطق بیابانی کشور به شورهزارهای بیحاصل تبدیل گردیده است (رستگار، 1384). از این رو بذل توجه به کشت محصولات علوفهای با شیوه علمی، به خصوص در کشور ما که با رشد بی رویه جمعیت و کمبود مراتع غنی روبه رو است اهمیت خاصی مییابد (صفری و جعفری،1390).
از طرفی آگروپیرون سازگاری وسیعی داشته و در آب و هوای متفاوت رشد و نمو میکند. بنابراین حفظ ذخیره ژنتیکی و کاربرد علمی و صحیح از این منبع ژنتیکی باعث احیاء مراتع و افزایش تولید علوفه کشور میگردد (رافضی و همکاران، 1388). با توجه به این که در کشور بر روی اصلاح گیاهان مرتعی مطالعات کافی صورت نگرفته و برای اکثر این گیاهان از جمعیتهای بومی استفاده میگردد بنابراین با بررسی تنوع بین و درون گونههای مختلف آگروپیرون که یکی از مهمترین گیاهان مرتعی است قدرت انتخاب جهت اصلاح صفات مطلوب بالا رفته و اصلاح کنندگان نبات را قادر خواهد ساخت که عملیات اصلاح نبات را با موفقیت و اطمینان بیشتری هدایت کرده و پیش ببرند (رافضی و همکاران، 1387). این در حالی است که وجود تنوع ژنتیکی در جمعیتهای بومی گیاهان علوفهای یک منبع اساسی در جهت بهبود ساختار ژنتیکی آنها میباشد. همچنین در کشور تحقیقات وسیع و سازمان یافته در زمینه بهبود مراتع و اصلاح گیاهان علوفهای مناسب برای مراتع و دیمزارهای کم بازده انجام نشده و این مسئله اهمیت تحقیق حاظر را دو چندان کرده است. از سویی این گونههای چند ساله مقاوم به خشکی، برای تهیه علوفه چراگاه و مراتع دام، تثبیت خاک و مدیریت منابع آب با ارزش هستند (برومندان و معتمدی، 1386) و از نظر عملکرد و کیفیت علوفه در دسته گیاهان مطلوب مرتعی قرار دارند.(Vogel & Moore, 1998) یکی از راههای افزایش عملکرد کل کشور از جمله کرمانشاه انتخاب و معرفی ارقامی با پایداری عملکرد بیشتر در هر منطقه آب و هوایی است.
با توجه به اینکه پایداری عملکرد علوفه تحت تأثیر عوامل محیطی و ژنتیکی متعدد میباشد و از نظر ژنتیکی یک صفت کمی است در نتیجه در تحقیق حاضر جمعیتهای گونه ایتالیک شه (Agropyron elongatum) با استفاده از روش های چند متغیره و تک متغیره پایداری برای عملکرد علوفه به منظور معرفی جمعیتهای برتر، مورد بررسی قرار گرفت.
1-2- مبدأ و قدمت آگروپیرون
آگروپیرون بومی ناحیه جنوب شرق آسیاست. واویلوف (1952) مبدأ آگروپیرون را کشور هندوستان میدانست که یکی از مراکز مبدأ گیاهی (Center of origin) میباشد. قدمت کشت یا رویش آگروپیرون به 2400 سال پیش از میلاد مسیح میرسد (رجبی معماری، 1378).
1-3- طبقه بندی آگروپیرون
جنس Agropyron از طایفه علفهای چمنی (Hordeae)میباشد. ساختمان سنبلك آن تا حدود زیادی با ساختمان سنبلك در Festuceae یكسان است (Walton, 1981)، آگروپیرونها در ابتدا با جنس گندم مشابه در نظر گرفته میشدند. گونههای نامیده شده اولیه آگروپیرون تحت نام گندم (Triticum) قرار داشتند. نام عمومی (Wheat grass) شاید به علت این که شکل و وضعیت خوشههای گونههای زیادی از آنها شباهت به گندم دارند بهکار میرود. نام علمی جنس آگروپیرون ترکیبی از Agrios و Purosمیباشد که به ترتیب به معنی کشاورزی و گندم است (حیدری شریف آبادی، 1382).
1-4- گونههای مهم آگروپیرون
بر اساس منابع موثق ردهبندی، بین 100 تا 150 گونه علف گندمی تاکنون شاخته شدهاند که دو سوم آنها بومی اروپا و آسیا بوده و 22 تا 30 گونه آن نیز بومی آمریکای شمالی هستند. گونههای اندکی نیز در آمریکای جنوبی، اقیانوسیه و آفریقا یافت میشوند. بسیاری از علفهای گندمی به نواحی استپی یا صحرایی با شرایط آب و هوایی نیمه مرطوب تا خشک سازگاری یافتهاند.از گونههای این جنس و از گونه های این جنس و تقسیـمبندی بر اساس تفاوتهای گیاهشناسی میتوان به Ag. smithii، Ag. repens ، Ag. desertorum، Ag. cristatum، Ag. Sibiricum، Ag. intermedium، Ag. Elongatum، Ag. dasystachyum و Ag. trichophorum اشاره كرد (برومندان و معتمدی، 1386).
در بعضی از منابع برخی از گونهها، گونه مستقلی محسوب نشدهاند و به صورت زیرگونه یا واریته به حساب آمدهاند. در جدول 1-1 نام تعدادی از آگروپیرونها با برخی از خصوصیات مربوط به هر یک از آنها آورده شده است (حیدری شریفآبادی، 1382).جدیداً طی بررسی و تحقیقات انجام شده سه گونهAg. tricoforum، Ag. intermediumوAg. repens بر اثر گیاهشناختی و نحوه قرار گرفتن اندامهای گیاهی به یك گونه بنام hispidus Elymus تعلق گرفتند(Assadi, 1995).
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)